Middelheim Open Air Sculpture Museum  

From The Art and Popular Culture Encyclopedia

Jump to: navigation, search

"Girren und Brechen der Aeste
Der Stämme mächtiges Dröhnen!
Der Wurzeln Knarren und Gähnen!"
--Goethe's Faust cited in the Surroundings (Middelheim sculpture)

Refleselfie Self-portrait taken in the reflection of Dan Graham's Belgian Fun (2004) by Dan Graham located in the Middelheim Open Air Sculpture Museum
Enlarge
Refleselfie
Self-portrait taken in the reflection of Dan Graham's Belgian Fun (2004) by Dan Graham located in the Middelheim Open Air Sculpture Museum

Related e

Wikipedia
Wiktionary
Shop

Featured:

Middelheim Open Air Sculpture Museum (Dutch Beeldentuin Middelheim Museum) is a sculpture park of 30 acres in the park part of the Middelheim Nachtegalenpark of Antwerp. It is also the location of the Braem Pavilion.

It is known for such installations as Alik Cavaliere's Surroundings and "Iron and gold in the air, dust and smoke on the ground" by Lawrence Weiner.

It opened its doors on June 6, 1950 opende with the Internationale tentoonstelling in de Openlucht voor Beeldhouwkunst, 1900-1950 exhibition.

Contents

[edit]

Overview

The part Middelheimmuseum park is known for her sculpture, which arose from the 'Biennale Middelheim', which was held since 1951 every two years in the park. After twenty episodes of this sculpture exhibition in 1989 they decided to choose another way to supplement the image collection. The layout of the sculpture park has the shape of four fluttering strips on both sides of the Middelheimlaan, that cuts through the middle of the park.

The collection comprises two hundred images, including several dozen installed in the city of Antwerp. In addition, the Open Air Museum has hundreds of sculptures which are displayed through temporary exhibitions in the Braem Pavilion. In this pavilion fragile pieces are lined up that can not be place outdoors. The Burgemeester Lode Craeybeckx documentation centre of the sculpture park is located in the Orangerie of the Middelheimpark.

In 2012, the botanical garden Hortiflora with an area of 5 hectares was added to the existing sculpture park. This creates a natural connection to the Nachtegalen Park. On the side of the Hortiflora the architect Paul Robbrecht designed a new half open exhibition building called The House. This is a five meter high transparent semi volume with a clear geometry. In his own words the designer sees the building as an intimate building, populated with temporary residents. It wants to be a space that nurtures and protects. Not oversized, like most contemporary museums but on a human scale: A pavilion that makes possible a temporary one-to-one relationship with art. The planner has also outlined new lines into the existing landscape.

[edit]

MIKA

The restaurant, MIKA is in Kasteel Middelheim.

[edit]

Collection

The collection includes works by many leading sculptors of modern and contemporary visual art, among others:

[edit]

Topstukken

A 1 Gentils Vic, Burgemeester Lode Craeybeckx, 1972 A 2 Moore Henry, Koning en koningin, 1952 – 1953 A3 Wouters Rik, Het zotte geweld, 1912 A4 Rodin Auguste, Balzac, 1892 – 1897 A5 Rodin Auguste, Bronzen tijdperk, 1876 – 1880 A6 Bourdelle Emile - Antoine, Heracles boogschutter, 1909 A 7 Meunier Constantin, De zaaier, 1896 A8 Arp Jean, Schalenboom, 1947 – 1954 A9a Maillol Aristide, De Middellandse Zee, 1902 A9b Maillol Artistide, De Rivier, 1939 – 1943 A10 Bill Max, Eindeloze kronkel, 1953 – 1956 A11 Manzù Giacomo, De kardinaal, 1952 A12 Gargallo Pablo, De profeet, 1933 A13 Laurens Henri, Océanide, 1933 A14 Duchamp-Villon Raymond, Het grote paard, 1914 A15 Dodeigne Eugène, Drie staanden, 1978 Milles Carl, Pegasus, 1949 A17 Van Breedam Camiel, Zonnewagen, 1974 A18 Szukalski Albert, Dialoog, 1974 A19 Soto Jesús Rafael, Double Progression Vert et Blanc, 1969 A 20 Calder Alexander, De hond, 1958 A21 Marini Marino, Miracolo, 1951 A22 Hepworth Barbara, Cantate Domino, 1958 A23 Permeke Constant, Marie-Lou, 1935 A24 Pompon François, De ijsbeer, 1920 – 1922 A25 Weiner Lawrence, Wind en de wilgen, 1995 A26 Andre Carl, 74 Weathering Way, 2001 A27 Muñoz Juan, Two Figures for Middelheim, 1993 A28 Schütte Thomas, Tausend Zungen, 1993 A29 Fabro Luciano, Badenden, 1994 A30 Bijl Guillaume, Romeinse straat, 1994 A31 Kirkeby Per, Zonder titel, Antwerpen Middelheim, 1993 A 32 West Franz, Freie Form, 1998 A33 Mullican Matt, Zonder titel, 1993 A34 Visch Henk, Telling no lies, 1996 A35 Panamarenko, Archaeopterix Lithografica, 1993 A36 Genzken Isa, Fenster, 1993 A37 Atelier Van Lieshout, Franchise Unit, 2002 A38 Vandenhove Charles, Zuilenpaviljoen, 198239 Cragg Tony, Envelope, 199640 Bandau Joachim, Fragment, 1991 – 199241 Klingelhöller Harald, Die Furcht verlässt ihren Gegenstand und geht über in Hass, 1993 42 Lohaus Bernd, Middelheim, 199343 d’O Honoré, Shouting is breathing, 200644 Stockholder Jessica, Born of Landscape Linoleum, 1999 45 Ulrichs Timm, Modelhäuser Typ Bomarzo, 200146 Vermeiren Didier, Place, 199347 West Franz, Sphairos, 199848 Deleu Luc, Orbino, 200449 Graham Dan, Belgian Funhouse, 200450 Burden Chris, Beam Drop Antwerp, 200951 Reis Pedro Cabrita, The Passage of the Hours, 2004 52 Wurm Erwin, Misconceivable, 201053 McCorkle Corey, Yayoi, 200554 Körmeling John, Artiesteningang, 2004 – 201255 Weiwei Ai, The Bridge Without a Name, 201256 Signer Roman, Bidon Bleu, 201257 Van Snick Philippe, Poëzie, 201258 Gormley Antony, Firmament III, 2009 58a en 58b Zittel Andrea, Flat Field Works 1, 2015 59 Signer Roman, Projet pour un jardin, 201660 Deacon Richard, Never Mind, 1993-201761 Rogiers Peter, Two reclining figures on a Calder base, 2006-2017 62 Van Kerckhoven Anne-Mie, Voor Alle Seizoenen, 2015 63 Belling Rudolf, Drieklank, 191964 Possenenske Charlotte, Vierkantrohre Serie D-1967-2004 65 Van Luffelen Amber, Untitled, 2015

[edit]

Bijzondere bomen

A1 Valse acacia boom, Robinia pseudoacacia2 Vederesdoorn, Acer Negundo,3 Corsicaanse den, Pinus nigra maritima4 Douglasspar, Pseudotsuga menziesii5 Trompetboom, Catalpa bignonioides6 Sassafrasboom, Sassafras albidum7 Slangenboom of apenboom, Araucaria araucana8 Moerascypres, Taxodium distichum A Werk opgenomen in audioguide 9 Blauwe atlasceder, Cedrus atlantica glauca10 Rode pavia, Aesculus pavia11 Valse Christusdoorn, Gleditsia triacanthos12 Zilveresdoorn (Witte esdoorn), Acer saccharinum13 Himalayaceder, Cedrus deodara14 Weymouth den, Pinus strobus15 Lampionboom (Chinese vernisboom), Koelreuteria paniculata 16 Schijnbeuk, Nothofagus antartica17 Kansenboom, Clerodendron trichotomum18 Japanse notenboom of geheugenboom, Ginkgo biloba 19 Witte paardenkastanje, Aesculus hippocastanum laciniata 20 Doodsbeenderenboom, Gymnocladus dioicus21 Gevlekte Noorse esdoorn, Acer platanoides drumm22 Tulpenboom, Liriodendron tulipifera23 Varenbeuk, Fagus asplenifolia24 Perzische ijzerhoutboom, Parrotia persica25 Kaukasische vleugelnoot, Pterocarya fraxinifolia26 Watercypres, Metasequoia glyptostroboides27 Moerascypres, Taxodium ascendens28 Amoer kurkboom, Phellodendron amurense16


[edit]

List of works culled from WikiCommons in early 2023

1 / 24 x 23 x 22 ... x 1 (1970) by Bert De Leeuw | 1/24 x 23 x 22 x ... x 1 (1970) by Bert De Leeuw | 1+1=33 () by]] | 2 figurengroep B "Concave & Exterior" (1964) by Joannis Avramidis | 2-4-6 (190s) by Robert Jacobsen | 74 WEATHERING WAY (2001) by Carl Andre | A Contre-Coeur (1965) by Reinhoud D'Haese | Aan Victor Servranckx (1975) by Pol Spilliaert | Abstract naakt (1949) by Alberto Viani | Agressie (1964) by Luc Verlee | Air Born / Air Borne / Air Pressure () by Paul McCarthy | Anna Ancher (1939) by Astrid Noack | Antwerpse buildrager (1898) by Constantin Meunier | April (1957) by Mark Macken | Arbeider (1976) by Valentine Startchev | Arc de Triomphe () by gelitin | Archaeopterix Lithografica (1993) by Panamarenko | Archäologische Landschaft (2001) by Timm Ulrichs | Artists' Entrance (2012) by John Körmeling | Assia (1937) by Charles Despiau | Astro (1970) by Paul Van Hoeydonck | Astronomie Pittoresque (190s) by Patrick Van Caeckenbergh | August Vermeylen (1935) by Idel Ianchelevici | Backwards () by William Forsythe | Badende kinderen (1935) by Stig Blomberg | Badenden (1994) by Luciano Fabro | Bali (1977) by Phillip King | Ba-o-bab (1965) by Carlo Ramous | Barca d'Oro (1989) by Hidetoshi Nagasawa | Battle () by Amarnath Sehgal | Beam Drop (2009) by Chris Burden | Beeldengroep Man Vrouw Hond (190s) by José Vermeersch | Beeldengroep Monument Heldenplein Volgograd () by Yevgeny Viktorovich Vuchetich | Beeldhouwwerk (1961) by Theo Niermeijer | Belgian Funhouse (2004) by Dan Graham | Beweging (1975) by Marcel Mazy | Beweging II (190s) by Hilde Van Sumere | Bidon Bleu (2012) by Roman Signer | Biforma (1959) by Aldo Calò | Birdcalls () by Louise Lawler | Bomslachtoffer (190s) by Mari Andriessen | Born of Landscape Linoleum (Antwerp project summer 1999) (2002) by Jessica Stockholder | Bos van metaal (1970) by Jorge Dubon | Braem Pavilion () by]] | Braempaviljoen: selectie uit de Middelheimcollectie () by]] | Bronze Skin (2002) by Richard Deacon | Buste van Rik Wouters (1911) by Rik Wouters | Cantate Domino (1958) by Barbara Hepworth | Chris Burden () by [[]] | Cluster () by [[]] | Coin Punitif (2010) by Celçuk Mutlu | Colloquio Pomeridiano (Gesprek in de namiddag) (1958) by Pietro Consagra | Column Pavilion (190s) by Charles Vandenhove | Compositie II (1949) by Karl Hartung | Concave convexe vorm (1964) by Luigi Gheno | Condor (190s) by Josue Dupon | Constructie (1967) by Ulrich Rückriem | Cowgirl (2010) by Nadia Naveau | Cryptogènes III (1968) by Claude Viseux | Dabei Sein Ist Alles (2006) by Kati Heck | Dames (1961) by Floriano Bodini | Dansende vrouw en kind (1925) by Joseph Bernard | De Boodschap (1957) by Umberto Mastroianni | De danspas (1950) by Giacomo Manzù | De dochter (1930) by Arturo Martini | De drempel (190s) by Francisco Zúñiga | De drie punten (1960) by Henri-Georges Adam | De familie Desmet in den Hemel (1972) by Etienne Desmet | De gelukkige voedster (1956) by Gustav Seitz | De geschrokken man (1928) by Hermann Hubacher | De gevleugelde (1964) by Friederich Werthmann | De grote Ammoniet (190s) by Rik Poot | De grote vonk (1959) by Alicia Penalba | De herder (1906) by Paul Landowski | De hond (1950) by Toni Stadler | De hond (1958) by Alexander Calder | De koe (1947) by Roberto Bertagnin | De Mantis (Bidsprinkhaan) (1946) by Germaine Richier | De nor (2018) by Dennis Tyfus | De profeet () by Pablo Gargallo | De Saraceen (1958) by Roel d'Haese | De Stad (1965) by Luc Verlee | De Storm () by]] | De Strafstudie () by Dennis Tyfus | De vis (1944) by Georges Braque | De wachter (Grazebrook) (1963) by Romarin Grazebrook | De zaaier (1896) by Constantin Meunier | De zwemster (1948) by Hubert Yencesse | Demeure N° 4 - Lanleff (1961) by Étienne Martin | Diakenhuismannetje () by Jan Bronner | Dialoog (1974) by Albert Szukalski | Diamond Shaped Room with Yellow Light () by Bruce Nauman | Die Furcht verläszt ihren Gegenstand und geht über in Hass (1993) by Harald Klingelhöller | Disziplin der Subjektivitat () by Erwin Wurm | Don Quijote (1911) by Otto Gutfreund | Double progression vert et blanc (1969) by Jesús Rafael Soto | Dr. Koeberlé (1914) by Antoine Bourdelle | Drang naar het leven (1952) by Hildo Krop | Drie staanden (1978) by Eugène Dodeigne | Drieklank (1919) by Rudolf Belling | Dubbel slagroom remastered (200s) by Peter Rogiers | Duizend tongen (1993) by Thomas Schütte | Dunja IV (1963) by Kosta Angeli Radovani | Ein Hod (2008) by Franz West | Envelope (1996) by Tony Cragg | Equa tria N°23 (1971) by Pierre Heyvaert | equestrian statue of Leopold I (1865) by Joseph Geefs | Erased (2018) by [[]] | Esther (1948) by Jacob Epstein | Experience Traps - Hedendaagse nalatenschap van de barokke landschapsarchitectuur () by]] | Faun (190s) by Marcello Mascherini | Fence () by Monika Sosnowska | Figuur met driehoekig voetstuk (1914) by Alexander Archipenko | Firmament and other forms () by [[]] | Flat Field Works Variant 2 Two Sections (2015) by Andrea Zittel | Flötenspieler (1936) by Ernst Barlach | Folding House 2 () by Spartacus Chetwynd | Fontein (1951) by Olivier Strebelle | Fonteinmotief (1930) by Arthur Dupon | Fountain () by Bertrand Lavier | Fountain (1967) by Jacques Moeschal | Fragment (190s) by Joachim Bandau | Franchise Unit (2002) by Atelier Van Lieshout | François Villon, 4e staat (190s) by Gustav Seitz | Freie Form (1998) by Franz West | Gaande man (1974) by František Štorek | Ganesh (1974) by Satish Gujral | Geboorte (1932) by Oscar Jespers | Geboorte (1973) by Pietro Cascella | Geknielde figuur (1970) by Eugène Dodeigne | Getekend, de kunstenaar. Sporen van WOI in de collectie van het Middelheimmuseum () by]] | Gevecht van Jacob met de engel (1932) by Jacques Lipchitz | Graflegging (1950) by Giacomo Manzù | Grafmonument (1930) by Emiel Poetou | Groot insekt (1957) by Agenore Fabbri | Groot zeil (1968) by Harry Kivijärvi | Grote badende (1971) by Wieland Förster | Grote vogel (1964) by André Willequet | Grote zittende (1929) by Georg Kolbe | Gummi Girl (Multipel) (2006) by Yoshitomo Nara | Heaven and Earth () by [[]] | Hemelbed (1999) by Luk Van Soom | Henry Moore (1898-1986) () by [[]] | Héraklès archer (1909) by Antoine Bourdelle | Hercules the Archer (1909) by Antoine Bourdelle | Herdenkingskubus ADAC (1960) by Jacques Moeschal | Heroïsch torso (1952) by Marcello Mascherini | Het grote paard (1914) by Raymond Duchamp-Villon | Het lange kleed (1905) by Ferdinand Schirren | Het Schaakspel (190s) by Vic Gentils | Higher Custom (2016) by Richard Deacon | Hommage à Antonio Gaudi (190s) by François I Kovacs | Hond (1984) by José Vermeersch | Honda () by Bertrand Lavier | Hoofd van een danseres (1952) by Hans Wimmer | Huiselijke zorgen (1913) by Rik Wouters | Icarus (1953) by Wander Bertoni | Ice Bear (190s) by François Pompon | Idyl. As to Answer that Picture - Gabriel Orozco, Sven Augustijnen, Mark Lewis, Corey McCorkle, Knut Asdam, Lee Bul, Miroslaw Balka, Boy Stappaerts, Niels Donckers, Stan Douglas () by [[]] | Il Cardinale (1952) by Giacomo Manzù | In betrekking staande figuren (1954) by Bernhard Heiliger | In de zon (1947) by Oscar Jespers | In girum...imus nocte et consimimur igni (1993) by Jürgen Voordeckers | In het park - Henk Visch/ Wind & the willows - Lawrence Weiner () by [[]] | Interpretatie van de Piëta (190s) by Pablo Serrano | Jan de Lichte (Hommage aan L.P. Boon) (190s) by Roel d'Haese | Je suis Folly () by [[]] | Jef Geys () by [[]] | Johannes de Doper (180s) by Auguste Rodin | Joods jongetje (1892) by Medardo Rosso | Judith (1945) by Marino Marini | Kalkoen (180s) by Georges Collard | Kinderkop (1922) by Henri Bouchard | King and Queen (190s) by Henry Moore | Klacht (1938) by Käthe Kollwitz | Klacht (opus 143) (1958) by István Beöthy | Klein figuurtje () by Rik Poot | Kleine duivel (1957) by Roel d'Haese | Kleine leunende (1972) by Theo Balden | Kleine Venus (1935) by Julio González | Kolom (1975) by Félix Roulin | Kop (1955) by Hans Steinbrenner | Korfdraagster (1991) by Floris Jespers | Kruisiging (1950) by Giacomo Manzù | Kubistisch reliëf (1912) by Emil Filla | L (1968) by Agustín Cárdenas | La folie du geste (1971) by Jacques Guilmot | La Méditerranée (190s) by Aristide Maillol | La Rivière (190s) by Aristide Maillol | Laatste bolwerk (1963) by Albin Courtois | Lang Leve Beeldhouwkunst! - Thomas Rentmeister, Peter Rogiers, Thomas Schütte, Jonghwa Choi, Katharina Fritsch, Ricky Swallow, Iskender Yediler, Yoshitomo Nara, Folkert de Jong, Philip Metten... () by [[]] | L'ange au calice (1957) by Monique Dervichian - Guebels | Le Bruit des Choses. Een halve eeuw Middelheim Promotors geschetst in 50 objecten () by]] | Le Bruit des Choses/creatiewedstrijd () by [[]] | Le Discobole (1971) by Dominique Stroobant | Le Soleil te regarde () by Ulla von Brandenburg | Leeuw van Damascus II (190s) by Mirko Basaldella | Leo Copers () by [[]] | Leonardo Swirl (190s) by Alice Aycock | Les murs ont des oreilles que la raison ne connaît pas (1958) by Reinhoud D'Haese | L'homme se renouvelle (1957) by Lorenzo Guerrini | Lichtleven (1962) by Jan Dries | Liggende vrouw (1984) by Ernst Sauer | Lindbergh's folly n°1 (1960) by Shinkichi Tajiri | Lopend meisje (1976) by Kurt Gebauer | Luc Deleu () by [[]] | Luco (1944) by Charles Leplae | Lynch (1965) by Reinhoud D'Haese | Magnetisch Veld () by Panamarenko | Mama (2002) by Jef Geys | Manifestanten (1957) by Drago Tršar | Mannequin (1972) by Michael Schoenholtz | Marbre blanc (190s) by Morice Lipsi | Marie-Lou (190s) by Constant Permeke | Mars (Sunrise) (2018) by Spencer Finch | Masker van een oud man (1913) by Ernest Wynants | Masters of The Universe #1 () by Richard Deacon | Meditatie (1947) by Raymond Martin | Mediterranean (1969) by Martín Chirino | Meisje met springtouw (1951) by Robert Couturier | Meisje op een bloesemende tak (1951) by Axel Wallenberg | Meisje uit Crète (1942) by Adam Fischer | Meisjesbuste (1918) by Franz Claessens | Mens bekeken door een bloem (1958) by Jean Arp | Middelheim, 1993 (1993) by Bernd Lohaus | Mijn kleine paradijs. Groepstentoonstelling samengesteld in overleg met Hans Op de Beeck () by]] | Miracolo (190s) by Marino Marini | Misconceivable (2007) by Erwin Wurm | Miss Television II (1979) by Olivier Strebelle | Model for Sculpture Zoo (2006) by Thomas Schütte | Moederschap (1952) by Willy Anthoons | Moïra, en Feuille Morte (1978) by Roel d'Haese | Musterhäuser, Typ "Bomarzo", 1979/94/2001 - Modelhäuser typ Bomarzo (2001) by Timm Ulrichs | Muze (190s) by Ernest Wynants | Naakt B (1967) by Yoshi Kinouchi | Nacht - Weefsel (1973) by Masayuki Nagare | Natural Born Artist (2012) by Andra Ursuţa | Negerinnengroep (1953) by Floris Jespers | Nest (2006) by Patricia Piccinini | Neushoorndier (1966) by Gérard Holmens | Never Mind () by Richard Deacon | Niet-menselijke vorm (190s) by André Bloc | Nieuwe Monumenten. Heeft het monument nog toekomst? () by [[]] | Niobe (190s) by George Grard | Nooit joeg de wind groene blaren op ... (190s) by Alik Cavaliere | Nose Job () by Andra Ursuţa | Nudini (1994) by Luciano Fabro | O Indio e a Suassuaparà (1951) by Victor Brecheret | Océanide (1933) by Henri Laurens | Odyssey (1968) by Tony Rosenthal | Omgeving (190s) by Alik Cavaliere | Omkijkende vrouw (190s) by Kurt Lehmann | Omlaagkijkend meisje (190s) by Reg Butler | One and a half (1967) by Kim Lim | One Minute Sculpture () by Erwin Wurm | Onschuld kan een hel zijn - Berlinde De Bruyckere () by]] | Ontmoeting VIII (1957) by Lynn Chadwick | ontwerp (1995) by Lawrence Weiner | Ontwerp voor een monument (1961) by Francesco Somaini | Open ritmen (1972) by Nino Cassani | Opschik (1952) by Mark Macken | Orbino (2004) by Luc Deleu | Orpheus (1956) by Ossip Zadkine | Osaka (1970) by Harold Cousins | Pablo Neruda III (190s) by Peter Kern | Pallas (1985) by Luk Van Soom | Pandora (190s) by Edwin Scharff | Paviljoen. Installaties () by [[]] | Pegasus (1949) by Carl Milles | Per Kirkeby () by [[]] | Permeke (1942) by Henri Puvrez | Personage (1965) by Marcel Martí | Peter Benoit (1934) by Jozef Cantré | Peter Benoit Monument, maquette (1908) by Emile Vloors | Peter Rogiers - sculpturen () by [[]] | Phoenix (1944) by Ossip Zadkine | Piëta (1932) by Ivan Meštrović | Piëta (1937) by Käthe Kollwitz | Pirmavent III (2009) by Antony Gormley | Plaats (1993) by Didier Vermeiren | Planeet X (1973) by Kazimierz Łukasz Żywuszko | Plastiek (190s) by Walter Bodmer | Pliny's Sorrow, 2011-2013 (2013) by Johan Creten | Poëzie (2012) by Philippe Van Snick | Pointing Figure with a Child Opus 82 (1966) by Bernard Meadows | Pom’ po pon po pon pon pom pon. Een dwarse formatie van sculpturen () by]] | Portret van een Amerikaanse (Madame Stone de New York, oreilles découvertes) (1927) by Charles Despiau | Portret van een man (1953) by Edith Ehrlich | Portret van gravin d'Arschot (190s) by Charles Leplae | Portret van Mevrouw Barjanski (1952) by Elisabeth of Bavaria, Queen of Belgium | Portret van Milton Rua - Hand en hoofd (1967) by Pablo Serrano | Potpourri - Harald Thys & Jos De Gruyter - video/ Civil - Honoré d O & Franciska Lambrechts () by [[]] | Precies zoals ik het me herinnerde () by]] | Profeet (1933) by Pablo Gargallo | Professor (1969) by Imre Varga | Project pour un jardin () by [[]] | Projet pour un jardin (2016) by Roman Signer | Prometheus (1965) by Imre Varga | Quasar Noise Tank () by Philip Metten | Raised Elevation (2013) by Leon Vranken | Renaat Braem (1910-2001) en het Middelheimmuseum. Beelden van een paviljoen () by]] | Résidence Terrestre (190s) by Michel François | Richard Deacon. Some Time () by [[]] | Richard Serra () by [[]] | Rijk des hemels (190s) by Émile Gilioli | Rodin: Balzac, verhaal van een meesterwerk /Emilio Lopez-Menchero () by]] | Romeinse straat (1994) by Guillaume Bijl | Roodhuid (1976) by Arvo Siikamäki | Rotatie (1965) by Nino Cassani | Rouart (1890) by Medardo Rosso | Roundabout () by [[]] | Rue de Faubourg (1972) by Koenraad Tinel | Ruiter met paard of Sint-Martinus () by Remy Cornelissen | Ruiters (1956) by Fritz Koenig | Ruiters (Cavalcata) (1953) by Umberto Mastroianni | Salomé drapée (190s]] | Scarecrow () by Andra Ursuţa | Schaatsenrijdster () by Giacomo Manzù | Schalenboom (190s) by Jean Arp | Scheldemonument - Hulde aan Antwerpen (1982) by Joris Minne | Schrijdend meisje (1943) by Gerhard Marcks | Sculpture for a sculpture park () by gelitin | Sculptuur (1976) by Gisleen Heirbaut | Sculptuur S.30 (1965) by Marcel Arnould | Sereniteit (190s) by Henri Puvrez | Sewing Shop I (1967) by Ghisha Koenig | Shouting is breathing in circumstances (2006) by Honoré δ'O | Sibilla (1947) by Pericle Fazzini | Sint-Franciskus (1957) by Marcello Mascherini | Sirene (1934) by Henri Puvrez | Sirène (1951) by Roel d'Haese | Soleil hyperboréen (1961) by Maurice Haccuria | Some Time () by [[]] | Sphairos (1998) by Franz West | Spiegelzuil (1981) by Michel Martens | Spomenik - Jan Kempenaers () by [[]] | Staalplastiek (1951) by Hans Uhlmann | Staand meisje (1956) by Hans Wimmer | Staande man (1959) by Rik Poot | Stairs () by Monika Sosnowska | Statue of Lode Craeybeckx (1972) by Vic Gentils | Stele (1966) by Karel Hladík | Stenen boek (1980) by Kubach-Wilmsen | Stier () by Arturo Martini | Stier (1952) by Remo Rossi | Stier (1974) by Ferit Özşen | Storm (1956) by Carmelo Cappello | Strijd () by Amarnath Sehgal | Sun Disk/ Moon Shadow V (1976) by Louise Nevelson | Tadashi Kawamata () by [[]] | Taurus (1955) by Vojin Bakić | Telling no Lies (1996) by Henk Visch | Tennismuur (2003) by Ann Veronica Janssens | The Age of Bronze (18th century) by Auguste Rodin | The bride I. (1959) by Dušan Džamonja | The Bridge Without A Name (2012) by Ai Weiwei | The Flat Field Works () by [[]] | The House (2012) by [[]] | The Mad Maiden (1912) by Rik Wouters | the passage of the hours (2004) by Pedro Cabrita Reis | The Pogo Never Stops () by Dennis Tyfus | To Paradise (1999) by Luk Van Soom | Toren der Stilte (190s) by Marta Colvin | Torso (1925) by Arthur Dupon | Torso (1962) by André Willequet | Travellings - Ann Veronica Janssens () by [[]] | Twee boerinnen (190s) by Gottfred Eickhoff | Twee figuren N°2 (1968) by Raúl Valdivieso | Twee zittende figuren (1957) by Kenneth Armitage | Twee zittende vrouwen (190s) by Heinz Leinfellner | Twee zwangere vrouwen (190s) by Charles Leplae | Two Figures for Middelheim (1993) by Juan Muñoz | Two reclining figures on a Calder base (sculpture for Middelheim) (2006) by Peter Rogiers | Tyl Uilenspiegel () by Madeleine Christine Forani | Under the Weather () by Isabel Fredeus | Underall II/III () by William Forsythe | Untitled () by Monika Sosnowska | Untitled (1993) by Matt Mullican | Untitled (2015) by Amber Vanluffelen | Ursula (1965) by Julio López Hernández | Venetië II (1956) by Alberto Giacometti | Venster (1993) by Isa Genzken | Venus Victrix (1914) by Pierre-Auguste Renoir | Verticaal-lyrisch wit (1966) by Slavko Tihec | Vertikaal - Lyrisch - Wit () by Slavko Tihec | Vertikaal dubbele kubus (1972) by Amador Rodríguez Menéndez | Visser (1967) by Imre Szebenyi | Visser (1970) by Imre Szebenyi | Vlaandersche Vrouw () by Émile Louis Jespers | Vluchtboot (2005) by Philip Aguirre y Otegui | Vogel (1965) by Libor David | Vogel uit aarde (1963) by Leonie Molenaar | Volubilis (1967) by Jean-Pierre Ghysels | Voor alle seizoenen () by Anne-Mie Van Kerckhoven | Vrouw in de zon (1930) by Arturo Martini | Vrouw met sluier (gips) (1893) by Medardo Rosso | Vrouwelijke rots (190s) by Fritz Wotruba | Vrouwentorso (1955) by Alberto Viani | Wachtende vrouw (1954) by Oscar Jespers | Walking into a Cloud () by Luk van Soom | Wandelende Zusters (190s) by Elia Ajolfi | Weerspannige ram (1909) by Antoine Bourdelle | When The Land Masses First Appeared () by Richard Deacon | Wijds gebaar voor een maximumruimte (1969) by Quinto Ghermandi | Wim Delvoye () by]] | Wind en De Wilgen (1995) by Lawrence Weiner | Windzoeker III (1978) by Ingmar Hellgren | WINGTIPsection STANDS by [[Draake Manufactures () by Florian Mertens | Wintersport (1932) by Arturo Martini | Works on Land - Carl Andre () by [[]] | Worstelaar (190s) by Emilio Greco | Worstelaars (1895) by Jef Lambeaux | Yayoi (2005) by Corey McCorkle | Zang (1967) by Shin Hongō | Zes personages (1957) by Luciano Minguzzi | Zing (1968) by Venancio Blanco | Zittende vrouw (1955) by Willy Kreitz | Zo kwam ze in mijn wereld, met één oogopslag (1980) by Hubert Minnebo | Zonder titel (1963) by Giò Pomodoro | Zonder titel (1987) by Philippe Jacques | Zonder titel (2008) by Benjamin Verdonck | Zonnesculptuur (190s) by Arnold Haukeland | Zonnewagen (1974) by Camiel Van Breedam | Zuil (2010) by Johan Creten | Zwart Schaap (2010) by Johan Muyle

[edit]

Dutch

Het Middelheimmuseum is een Belgisch openluchtmuseum voor moderne en hedendaagse beeldhouwkunst. Het museum is gelegen in het Middelheimpark, onderdeel van het Nachtegalenpark, te Antwerpen. Het beeldenpark is zo’n dertig hectare groot. Het museum is het oudste van zijn soort en geniet internationale bekendheid. Het werd in 1951 geopend onder de naam Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim.

Het museum trok in 2022 zo'n 535.000 bezoekers. Het is regelmatig het best bezochte museum van de provincie Antwerpen, en zelfs van Vlaanderen. Omdat het museum gratis en openbaar toegankelijk is, heeft het meer dan andere musea de mogelijkheid om een divers publiek aan te spreken. Enkele van de bekendste werken uit het museum zijn Balzac van Auguste Rodin, Het zotte geweld van Rik Wouters, Misconceivable, bekend als De kromme boot, van Erwin Wurm, The bridge without a name van Ai Weiwei en King and Queen van Henry Moore.

[edit]

Geschiedenis

[edit]

Eerste vermeldingen (14e-15e eeuw)

De oorsprong van het toponiem Middelheim is onduidelijk. Het stamt mogelijk uit de vroege middeleeuwen, en meer bepaald de Frankische tijd. In 1342 werd de naam voor het eerst gebruikt in een geschreven bron, weliswaar in het Middelnederlands als Middelhem. Het gebied behoorde in deze periode toe aan de kartuizers. Laureys van Aerschot de Jonge, een Antwerps schepen, was de eigenaar in 1399. Er werd dan gesproken van Middelheem. Een eeuw later, in 1499, werd het domein voor het eerst beschreven in een huurcontract.

[…] syn huys dat begrauen is, metten stalle & duyfhuyse, bogaerde, bosschen, met hueren grachten ende houtwasse rontomme.|Beschrijving domein in huurcontract, 1499|vertaling=[…] zijn omwaterd huis met stallen, duifhuis, boomgaarden, bossen met grachten en struikgewas rondom.
[edit]

Geliefd vrijetijdsdomein voor de elite (16e-19e eeuw)

Het domein groeide tijdens de zestiende eeuw uit tot een zomerverblijf. Hier zouden tot het begin van de twintigste eeuw verschillende welgestelde Antwerpse families resideren. In 1563 werd het beschreven als een Hof van plaisantie. Een schilderij uit de zeventiende eeuw toont hoe het kasteel er destijds uitzag. In 1645 werd gesproken van een stenen huis van plaisantie dat op een omwaterde berg staat. Het domein kwam dat jaar in handen van Jan I van Weerden, die toen burgemeester van Antwerpen was. Hij kocht het van Lodewijk Doncker. Jan II van Weerden, de zoon van Jan I, vormde het kasteel en de omliggende gronden om naar zijn wensen. Een van zijn verwezenlijkingen was de aanleg van een dreef met zomerlinden, die later de Middelheimlaan zou worden. Bovendien maakte hij van het domein een fideï-commis. Hierdoor werd het een onvervreemdbaar familie-erfgoed. Gedurende de achttiende eeuw maakte het domein net als de rest van het Hertogdom Brabant deel uit van de Oostenrijkse Nederlanden. De naam van het landgoed werd in die periode verduitst tot het huidige Middelheim.

Landmeter J.C. van Lyere beschreef het domein in 1717 als een speelhof met stenen figuren, de gebruikelijke park- en hofbeelden, alsook een kapel, bloementuin, brouwerij, galerij en poorthuis. De heer van Wilrijk, Petrus-Fransiscus-Gisbertus van Schorel, werd in 1761 eigenaar van het landgoed. Hij was een groot kunstliefhebber en bewaarde werken van onder andere Peter Paul Rubens en Antoon van Dyck in het kasteel. De familie Van Schorel bezat het domein zo’n zestig jaar. Ondertussen bouwden ze het Middelheimkasteel om naar de stijl van Lodewijk XIV van Frankrijk. Hiervoor werd de neoclassicistische Franse architect Barnabé Guimard aangesteld. Op de Ferrariskaarten uit de jaren 1770 is te zien dat het kasteel omringd was door twee grachten, met daarrond voornamelijk akkers en enkele dreven.

Begin negentiende eeuw werd de Franse ridder Édouard Parthon de Von, lid van de adellijke familie Parthon de Von, eigenaar van het landgoed. Hier schreef hij tweehonderd fabels, die in 1843 in het boek Fables werden gepubliceerd. Hij was daarnaast een plantenliefhebber, en liet bijgevolg enkele serres en een oranjerie bouwen. Hierin bracht hij zijn botanische collectie onder. Het grootste deel van deze collectie werd in 1842 mee aangekocht door Edmond Le Grelle. De familie Le Grelle, eveneens van adel, vormde de strakke, symmetrische tuin halverwege de negentiende eeuw om tot een tuin in vroeg-landschappelijke stijl. Op 22 juli 1872 werden het kasteel en de omliggende domeinen, in totaal ruim 44 hectare, opnieuw te koop gezet. Het landgoed werd door andere leden van de familie Le Grelle aangekocht.

Het kasteeldomein raakte in de jaren daarna in verval. Het landschap rond Middelheim en de nabije kasteeldomeinen Den Brandt en Vogelzang begon bovendien te verstedelijken. Een vierde gebied, het Wilrycksche Plein, dreigde hetzelfde lot te ondergaan. Dit gebied was militair domein, eigendom van de Belgische staat, maar grensde aan de kasteeldomeinen. In 1905 wilde de staat het Wilrycksche Plein gratis aan de stad Antwerpen overdragen. Wel werd de voorwaarde gesteld dat er in de buurt een groot openbaar park moest komen. De stad Antwerpen besliste in 1910 om de drie kasteeldomeinen aan te kopen. Door deze aankoop werd Antwerpen eigenaar van grote stukken Wilrijks en Berchems grondgebied. In 1911 stemde de Wilrijkse gemeenteraad in met een grenscorrectie. Een wet uit 1912 legde de gebiedsafstand officieel vast. Hierdoor werd de gemeente 118 hectare kleiner. Antwerpen betaalde Wilrijk 120.000 Belgische frank ter compensatie. Daarnaast beloofde de stad om tramlijn 5 door te trekken tot het centrum van Wilrijk. Berchem kreeg in ruil een gedeelte van de wijk Zurenborg.

[edit]

Opening voor het volk, Olympische Spelen en wereldoorlogen (1911-1949)

De stad Antwerpen kwam haar belofte aan de staat na. Zodoende opende in 1911 een park bestaande uit de drie kasteeldomeinen. Het Wilrycksche Plein werd los daarvan omgevormd tot verschillende sportterreinen en een vliegveld. Het park kreeg de overkoepelende naam Nachtegalenpark. De voormalige landgoederen werden hierdoor voor het eerst toegankelijk gemaakt voor het grote publiek. De oprichters van het Nachtegalenpark beoogden echter vooral de elite als bezoekers. Er was bijvoorbeeld geen recreatieve infrastructuur aanwezig, en er waren dertig boswachters aangesteld om het park te beveiligen. In het Middelheimpark werden er bovendien regelmatig concours hippiques en andere disciplines binnen de elitaire paardensport georganiseerd. Deze traditie bleef behouden tot de jaren 1960. In 1912 werd het door architect Emiel Van Averbeke opgeknapte Middelheimkasteel geopend als restaurant. Tijdens de Eerste Wereldoorlog bleef het park grotendeels gespaard. Er vond op 2 september 1914 wel een luchtaanval met een zeppelin plaats. Deze moest het centrum van Antwerpen aanvallen, maar werd hier weggehouden door de artillerie. Bij de aanval vielen een tiental lichtgewonden.

Tijdens de daaropvolgende decennia werden verschillende delen van het Nachtegalenpark alsnog verkaveld. Zo werd in de jaren 1920 in het oosten van het Middelheimpark de Koloniale Hogeschool van België opgericht, naar een ontwerp van Walter Van Kuyck. De minister van Koloniën en kunstverzamelaar Louis Franck, afkomstig uit Antwerpen, was de bezieler van het project.

In de school werd de administratieve elite opgeleid die later naar Belgisch-Congo en Ruanda-Urundi, twee Belgische koloniën, zou worden gestuurd. Elk jaar studeerden veertig à vijftig studenten af. In de koloniën traden ze vaak toe tot de gewestdienst.

Het Middelheimpark diende voor de sportieve activiteiten van de studenten, maar bleef wel toegankelijk voor de rest van de bevolking. Het Middelheimkasteel behoorde ook tot de school.

In 1920 stond het Middelheimpark voor het eerst in de internationale belangstelling. Het park vormde dat jaar het decor voor verschillende Olympische disciplines. Er werd een tijdelijk gebouw geplaatst, de Floraliënhal. Hierin werd het schermen georganiseerd. Deze discipline ging aanvankelijk plaatsvinden in het Brusselse Egmontpaleis, maar werd verplaatst. Het schermen uit de moderne vijfkamp werd eveneens in het Middelheimpark georganiseerd. Mogelijk vonden er ook hockey- en polowedstrijden plaats. Voor de Spelen begonnen, vond een banket voor de atleten plaats in de Floraliënhal.

Na de Olympische Spelen keerde de rust terug in het park, waar tot de jaren 1940 weinig noemenswaardigs plaatsvond. Wel werd in de tussentijd een eerste beeld verworven voor het park. Dit was het werk Vengé van Jef Lambeaux. Het werd in 1922 in het park geïnstalleerd, en staat er nog steeds. Op dat moment was er nog geen intentie om van het park een museum te maken. Daarnaast werd er even overwogen om de wereldtentoonstelling van 1930 er te laten doorgaan, maar dit gebeurde uiteindelijk niet. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd het volledige Nachtegalenpark bezet door eerst de Duitsers en later de geallieerden. In park Den Brandt bevond zich het Belgische hoofdcommando voor de Atlantikwall. Het Middelheimpark werd voornamelijk gebruikt als opslagplaats. Het park kwam zwaar gehavend uit de oorlog. Er sloeg minstens één Duitse V-bom in, en het gebied raakte doordrenkt met olie en benzine. Na het wegtrekken van de geallieerden in 1946 werd het echter snel hersteld naar de vooroorlogse toestand.

Een jaar eerder, in 1945, werd aan architect Renaat Braem gevraagd een Medisch en Heelkundig Instituut te ontwerpen. Dit nieuwe ziekenhuis was voorzien voor de terreinen ten zuiden van de Koloniale Hogeschool, eveneens in het Middelheimpark. Het ziekenhuis werd geopend in 1970. De Koloniale Hogeschool was dan al enkele jaren gesloten.

De school, die hernoemd was naar Universitair Instituut voor de Overzeese Gebieden, sloot in 1962 haar deuren na de onafhankelijkheid van Congo-Kinshasa, Rwanda en Burundi.

Van de school zijn het hoofdgebouw, de directeurswoning en drie koloniale monumenten bewaard gebleven. Deze werden in 2011 geregistreerd als beschermd monument. Rondom deze gebouwen werden er enkele nieuwe opgetrokken. Deze vormen Campus Middelheim van de Universiteit Antwerpen. Het Medisch en Heelkundig Instituut, later omgedoopt tot ZNA Middelheim, werd in 2019 vastgesteld bouwkundig erfgoed.

[edit]

Eerste beeldententoonstelling en oprichting museum (1949-1951)

Lode Craeybeckx, burgemeester van Antwerpen, woonde in 1949 een internationale beeldententoonstelling bij in het Park Sonsbeek, in het Nederlandse Arnhem. Deze tentoonstelling kwam voort uit een gelijkaardige tentoonstelling, de Open Air Exhibition of Sculpture. Deze vond een jaar eerder plaats in het Londense Battersea Park en was de eerste van zijn soort. Craeybeckx’ schepen van financiën, Willem Vrints, spoorde hem aan om een gelijkaardige tentoonstelling te houden in Antwerpen. De afgelopen twee jaar had Antwerpen zich al geuit als kunststad, met tentoonstellingen rond kerkelijke kunst en de schilder Antoon van Dyck. Uiteindelijk werd besloten deze beeldententoonstelling een jaar later, op 6 juni 1950, in het Middelheimpark te organiseren. Frans Baudouin, directeur van het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten, organiseerde het evenement. De tentoonstelling richtte zich voornamelijk op moderne beeldhouwkunst van de twintigste eeuw. Er waren 167 beelden van 121 kunstenaars te bezichtigen. In het Middelheimkasteel werd gelijktijdig een museum voor natuurwetenschappen geopend met de collectie van Den Botaniek. Deze verhuisde echter al snel naar de Antwerpse Zoo. De tentoonstelling trok zo’n 150.000 bezoekers en werd een groot internationaal succes. Onder andere de mwami van Urundi, Mwambutswa IV, bezocht de tentoonstelling. Tijdschriften van over de hele wereld, waaronder het Amerikaanse Time Magazine, wijdden een artikel aan de tentoonstelling. Op de opening waren enkele bekende kunstenaars aanwezig, waaronder de Fransman Ossip Zadkine. Hij zou tegen Craeybeckx gezegd hebben:

Combien vous sentirez-vous orphelins lorsque toute cette beauté vous aura quitté ?|Ossip Zadkine tegen Lode Craeybeckx, 1950|vertaling=Hoe verweesd zul je je voelen als al dit moois weg is?

Craeybeckx kon zich sindsdien het park niet meer zonder beelden voorstellen. Hij besliste om van het Middelheimpark een permanente beeldentuin te maken. Deze tuin werd het eerste openluchtmuseum voor beeldhouwkunst ter wereld. Dit museum kreeg de naam Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim. Het was tevens het eerste museum in België dat zich richtte op de moderne kunst. Later in 1950 bezocht Craeybeckx samen met Walther Vanbeselaere, conservator van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, de Biënnale van Venetië. Hier kocht hij enkele beelden aan voor de permanente collectie van het Middelheimmuseum. Het Middelheimmuseum opende in 1951 officieel zijn poorten. Toegang was gratis, en dat is het ook altijd gebleven.

[edit]

Internationaal succes en Jazz Middelheim (1951-1969)

Naast de permanente tentoonstelling vonden er twintig biënnales plaats in het museum, die elk zo’n zeventig- à honderdduizend bezoekers trokken. De Belgische koning Boudewijn bezocht het museum in 1952. De collectie bestond dan uit 46 beelden. Dat jaar, een jaar voor de tweede biënnale, leidden gesprekken met Henry Moore en Ossip Zadkine tot zes algemene principes voor de biënnales.


De tentoonstelling uit 1951 werd met terugwerkende kracht de eerste biënnale genoemd, waardoor de tentoonstelling uit 1953 de tweede biënnale werd.

  1. De biënnales tonen enkel beelden die bedoeld zijn voor de openlucht, met een minimumhoogte van één meter;
  2. Er wordt enkel werk van levende kunstenaars getoond;
  3. Het park dient te worden aangepast;
  4. De keuze van de werken wordt gemaakt door de inrichters van de biënnale zelf;
  5. Voor iedere biënnale worden andere internationale raadgevers gezocht;
  6. Iedere biënnale toont als kern een retrospectieve, waarvoor het werk van één kunstenaar, één land of één strekking het centrale thema vormt, naast ander belangrijk werk dat hiermee een harmonisch geheel moet vormen.

Met deze principes werd echter weinig rekening gehouden. Beelden werden binnen en buiten getoond, ze waren regelmatig kleiner dan één meter, zowel dode als levende kunstenaars werden belicht, het park werd lange tijd niet aangepast… Desondanks kenden de biënnales aanvankelijk veel succes.

De biënnales vonden telkens plaats in de zomermaanden van de onpare jaren. Hierdoor vielen ze niet samen met de biënnales van Venetië. Aanvankelijk wijdden ze zich vooral aan de Europese beeldhouwkunst. Door het tentoonstellen van vooruitstrevende, moderne collectiestukken hadden de biënnales internationaal succes. Kunstcritici van over de hele wereld schreven met lof over de Middelheimbiënnales. Robert Melville schreef in 1954 in Architectural Review dat het museum op weg was om een van de belangrijkste musea voor hedendaagse beeldhouwkunst in Europa te worden. Cécile Goldscheider, conservator van het Musée Rodin, prees in 1957 het bestendig karakter van het Middelheimmuseum. In de Nederlandse krant De Stem noemde men het museum in 1965 een Europees artistiek middelpunt. Ook Hans Redeker, een Nederlands kunsthistoricus en essayist, schreef lovend over het Middelheimmuseum.

De Antwerpse biënnale, nog slechts voor de tweede keer, heeft zich nu reeds tot een unieke gebeurtenis in het kader van het Europese kunstleven ontwikkeld.|Hans Redeker over de tweede Middelheimbiënnale in de Haagse Post, 1955

Het Middelheimkasteel werd in 1958 opengesteld voor het kunstenaarscollectief G58. Dit avant-gardecollectief werd opgericht door Vic Gentils, Dan Van Severen, Paul Snoek en Bert de Leeuw. Ook artiesten als Paul Van Hoeydonck, Pol Bury, Otto Piene en Günther Uecker sloten zich er bij aan. Ze organiseerden er dat jaar zeven tentoonstellingen. In november 1958 verhuisden ze naar het Hessenhuis, gelegen in het noorden van Antwerpen.

In 1963 werd een apart tentoonstellingsterrein van zes hectare in gebruik genomen, dat Middelheim-Laag werd gedoopt. Hier werd onder meer een tijdelijk paviljoen gebouwd, naar een ontwerp van Renaat Braem. Ook Léon Stynen ontwierp een paviljoen voor het museum. Dit werd echter nooit verwezenlijkt. Eerder opende in 1961 een documentatiecentrum in de oranjerie met duizenden publicaties over de beeldhouwkunst. Dit materiaal werd daarvoor in het Rubenshuis gestockeerd. In 1976 kreeg dit centrum de naam Documentatiecentrum Burgemeester Lode Craeybeckx, een eerbetoon aan de oprichter van het museum. Op 21 december 1965 werd, mede door Craeybeckx, de vzw Middelheimpromotors opgericht. Deze vereniging heeft als doel de uitbreiding van de museumcollectie te garanderen door onder andere financiële steun te bieden en tentoonstellingen te organiseren. De Belgische koningin Fabiola bezocht het museum in 1967. De collectie bestond dan uit 184 werken.

De zuidelijkste delen van het domein werden in de jaren 1960 en ’70 verkaveld. Eerst verscheen Campus Groenenborger, die samen met Campus Middelheim het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen vormde. Later werd dit onderdeel van de Universiteit Antwerpen. De campus werd ontworpen door Jozef-Louis Stynen en Jules Trenteseau. Ten westen van deze campus werd een nieuw seminarie voor het bisdom Antwerpen gebouwd, eveneens op gronden van het park. Dit Theologisch Pastoraal Centrum, ontworpen door Paul Felix, werd in 2011 een beschermd monument.

In 1969 vond de eerste editie van Jazz Middelheim plaats in het park. Het festival werd opgericht door radioproducer en muzikant Elias Gistelinck van de Belgische radiozender BRT 3. Het evenement werd een groot succes. In 1973 groeide het uit tot een vijfdaagse. Dat jaar verhuisde het festival naar het nabijgelegen park Den Brandt. De naam werd echter niet gewijzigd, omdat de festivalgangers nog steeds het beeldenpark mochten bezoeken tijdens de vijfdaagse.

[edit]

Dalende interesse en nood aan vernieuwing (1969-1993)

Na de succesvolle edities van de jaren 1950 en ’60 had het museum last om de internationale ontwikkelingen op kunstgebied bij te houden.

In 1969 zouden twee werken van de Venezolaan Jesús Rafael Soto naar het Middelheimmuseum komen voor de tiende biënnale. Door onvoorziene omstandigheden lukte dit niet. Er werd aan Soto gevraagd om een werk speciaal voor het museum te maken. Hij creëerde Double Progression Vert et Blanc, dat na de biënnale aan de permanente tentoonstelling werd toegevoegd. Dit werk was het eerste dat specifiek voor het museum werd ontwikkeld. Later gebeurde dit steeds vaker. Zo werden in 1974 voor een tentoonstelling drie werken speciaal voor het museum gemaakt. Een hiervan was een unicum voor België; voor het eerst werd een artistiek bedoelde ingreep in een museumterrein gemaakt door een kunstenaar. Deze kunstenaar was Jan Dries, met zijn werk Meditatieve Ruimte. De tentoonstelling haalde de internationale kunstpers. Later werden werken van onder andere Chris Burden, Kader Attia, Andrea Zittel, Johan Creten, Richard Deacon, Ulla Von Brandenburg, Ria Pacquée en Jean Katambayi in samenwerking met en speciaal voor het museum gemaakt.

Desondanks bleef het dalende succes merkbaar, waardoor er minder werken aangekocht werden voor de permanente collectie die zich bevond in Middelheim-Hoog. De vernieuwende elfde biënnale, de bouw van het permanente Braempaviljoen voor kwetsbare sculpturen en de gefilmde performance Shoot van Chris Burden, allemaal in 1971, wisten het tij niet te doen keren. Braem noemde dit paviljoen desondanks een van zijn beste werken. De elfde biënnale, die focuste op de Amerikaanse beeldhouwkunst, brak duidelijk met de eerdere biënnales door voornamelijk abstracte werken te tonen. Ondanks dat dit vernieuwend was voor het museum, leidde ook dit tot kritiek, weliswaar uit een andere hoek. Internationale interesse voor het museum bleef wel bestaan, zo schreef een Braziliaanse krant over het museum in 1971. De Nederlandse krant NRC noemde het Middelheimpark in 1975 een van de fraaiste parken ter wereld. Dat jaar bedroeg de totale oppervlakte van het museum zo'n dertien hectare en bestond de collectie uit 220 beelden. Het kasteeldomein werd in 1976 beschermd als cultuurhistorisch landschap. Dat jaar werden ook tal van gebouwen in het park, waaronder het kasteel en de oranjerie, beschermd als monument.

Het museum bleef ook in de jaren 1980 vasthouden aan het verleden. Nieuwe aankopen toonden de conservatieve smaak, met vooral klassiek figuratieve beelden. Er werd niet ingezet op de steeds populairdere avant-garde. Artistieke ontwikkelingen als kubisme, constructivisme, dadaïsme, futurisme, land art, minimal art en arte povera werden nagenoeg niet getoond in het museum. De kritiek op het beleid nam alsmaar toe. Het bestuur van het museum besliste uiteindelijk dan toch om het anders aan te pakken. Tijdens de zestiende biënnale in 1981 kwamen kunstenaars voor het eerst ter plaatse hun werken realiseren. Ook de vier biënnales daarna gebeurde dit. Hierbij werd geregeld afgeweken van het louter geografische, en in plaats daarvan rond een thema gewerkt. Tijdens de achttiende biënnale, getiteld Automobiënnale, was dit bijvoorbeeld de auto. Na de twintigste biënnale, die teruggreep naar de eerdere biënnales en draaide rond één land, Japan, werden er nieuwe beleidslijnen uitgestippeld door het museum. De biënnale van 1991 werd niet georganiseerd door een gebrek aan financiële middelen, dalende bezoekcijfers en beperkte voorbereidingstijd.

In 1993 droeg Antwerpen de titel van culturele hoofdstad van Europa. Hiervoor werd de tijdelijke organisatie Antwerpen '93 opgericht. Bart Cassiman, een kunsthistoricus, was de projectleider voor hedendaagse beeldende kunst. Met het budget van twee biënnales op zak werd er geïnvesteerd in de permanente collectie. Onder Cassimans bewind werd Middelheim-Hoog herschikt, en Middelheim-Laag de nieuwe locatie voor hedendaagse werken. Het werk Zuilenpaviljoen van architect Charles Vandenhove werd het eerste permanente werk in Middelheim-Laag. Het paviljoen fungeert zowel als kunstwerk en als tentoonstellingsruimte. Zo wordt Grande Bagnante, een werk van de Italiaan Emilio Greco, erin tentoongesteld. Menno Meewis nam in 1993 de fakkel over van Cassiman en werd directeur van het museum.

[edit]

Nieuwe wind onder Meewis (1993-2012)

Eind jaren 1990 kampte het Middelheimmuseum met plaatsgebrek. Het museumdomein werd steeds kleiner, terwijl Meewis de hiaten in de museumcollectie trachtte weg te werken door nieuwe werken aan te kopen. Zo werden een conceptueel werk van Lawrence Weiner en een minimalistisch werk van Carl Andre aangekocht, omdat deze stijlen tot dan toe nog niet vertegenwoordigd waren in het museum. De oplossing voor het plaatsgebrek kwam in 1999. Dat jaar werd het museum door het Museumdecreet landelijk erkend voor de professionele cultureel-erfgoedwerking. Hierdoor kreeg het toegang tot meer middelen en gespecialiseerd personeel. Met deze middelen kon zeven hectare ten oosten en westen van Middelheim-Hoog aangekocht worden. Dit gebied was vrijgekomen door het verdwijnen van een heesterkwekerij en een serrecomplex. Hiermee raakte het plaatsgebrek opgelost. Na een internationale wedstrijd werd het landschapsontwerp van dit nieuwe gedeelte toevertrouwd aan de Franse landschapsarchitect Michel Desvigne. Vervolgens ontwierp de Belg Stéphane Beel een nieuw depot op de oostelijke uitbreiding. In 2002 werd door de Nederlander Joep van Lieshout een multifunctionele ruimte ontworpen vlakbij het depot. Een jaar eerder werd het Braempaviljoen als monument beschermd. Omdat het nieuwe oostelijke deel weinig aansluiting had met de rest van het museum, werd hier een nieuwe ingang voorzien. Deze werd benadrukt met het paviljoen Artiesteningang, ontworpen door John Körmeling, en met enkele nieuwe wegen. Vrijwel heel het Nachtegalenpark werd in 2005 beschermd als cultuurhistorisch landschap.

Enkel een gedeelte in het uiterste oosten van Middelheim-Hoog werd niet beschermd, aangezien de Craeybeckxtunnel daaronder ligt.

Op 26 april 2007 werden zeven werken uit het Middelheimmuseum erkend als topstuk door de Vlaamse Gemeenschap. Hiertoe behoorden onder andere De Hond van Alexander Calder en De Middellandse Zee van Aristide Maillol.

Een van de hoogtepunten onder Meewis' bewind vond plaats op 30 mei 2009. Chris Burden, die in de jaren zeventig al verschillende werken maakte voor het Middelheimmuseum, creëerde er die dag de derde versie van zijn werk Beam Drop. Meer dan drieduizend toeschouwers en talrijke media kwamen kijken naar het evenement, dat het Antwerpse culturele evenement van het jaar werd genoemd. Een kraan liet van meer dan veertig meter hoogte 118 metalen balken vallen in nat beton. De performance, die om vijf uur 's ochtends begon, duurde zo'n twaalf uur. Het werk dat hieruit voortkwam, werd toegevoegd aan de vaste collectie van het museum. In 2010 ging het museum een samenwerking aan met het Kunstmuseum aan Zee in Oostende, het Museum van Hedendaagse Kunst in Antwerpen en het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst in Gent onder de naam Contemporary Art Heritage Flanders.

In de jaren daarna onderging het museum een grondige hervorming. Het Middelheimkasteel werd gerenoveerd, waarna zich hier opnieuw een restaurant en café vestigde. Sinds het wegtrekken van de Koloniale Hogeschool vonden in het kasteel lange tijd voornamelijk huwelijksfeesten en bedrijfspresentaties plaats. Verder verschenen er onder andere een souvenirwinkel en een beeldarchief, en bevond ook de administratie van het museum zich in het kasteel. De oranjerie behield zijn functie als documentatiecentrum. Tegenover de oranjerie staat een dienstwoning in cottagestijl, waar de parktoezichters werden ondergebracht. Middelheim-Laag breidde uit door de toevoeging van bloementuin Hortiflora, die eerder tot Vogelzang behoorde. Hier werd een nieuw paviljoen, Het Huis, gebouwd. Dit werd ontworpen door het architectenduo Robbrecht & Daem. In 2012 waren de vernieuwingen afgerond, en bedroeg de totale oppervlakte van het park dertig hectare. Na de renovatie noemde Google het Middelheimmuseum een van de mooiste plekken van België. Niet lang na de heropening overleed Meewis onverwachts.

[edit]

Veranderende visies en een totale herschikking (2012-heden)

In januari 2014 volgde Sara Weyns Meewis op. Ze was dan ruim een jaar waarnemend directeur. Eerder was ze in andere functies jarenlang actief bij het museum. Als curator ontving ze al lovende reacties van bijvoorbeeld Knack Focus, als directeur wist ze het park terug in de internationale belangstelling te krijgen. Een tentoonstelling van Johan Creten haalde bijvoorbeeld de Amerikaanse krant The New York Times in 2014. In 2016 nam de Britse krant The Guardian het Middelheimmuseum op in een lijst met de tien beste beeldenparken van Europa. Het park werd door hen beschreven als een prachtige plek om in rond te dwalen. De Franse krant Les Échos schreef in 2022 dat de sfeer in het park magisch is wanneer het gebladerte zijn herfsttinten aanneemt. In 2017 kende het Middelheimmuseum zijn meest succesvolle jaar qua aantal bezoekers. Dat jaar brachten zo'n 660.000 personen een bezoek aan het museum.

In 2015 werd de Young Artist Prize opgericht door het museum. Het doel van de wedstrijd was om jonge kunstenaars een platform te geven om hun kunst te tonen. Er werden twee edities georganiseerd, in 2015 en 2018, met telkens zo'n 75 inzendingen. Door de coronapandemie werd het project in de jaren 2020 gewijzigd en herdoopt tot Young Artist Fund. Dit fonds stelt een productiebudget en professionele ondersteuning ter beschikking aan jonge kunstenaars om een werk te creëren voor het museum. In 2021 werden de eerste drie werken tentoongesteld in Hortiflora.

Het overkoepelende Nachtegalenpark verwierf in juli 2019 de prestigieuze Green Flag Award, een internationaal kwaliteitslabel. Dit label wordt uitgereikt aan parken die aan strenge criteria voldoen, waaronder beheer, instandhouding van het landschap, erfgoed en flora en fauna. Dat jaar bestond de collectie van het museum uit zo’n 440 beelden, 600 tekeningen en 300 medailles. Amper 215 beelden vormden de toegankelijke collectie. Het door Beel ontworpen depot werd omgevormd tot een vrij toegankelijk Collectiepaviljoen, waar werken worden getoond die niet in openlucht tentoongesteld kunnen worden.

In 2021 verscheen het boek en de bijhorende tentoonstelling Congoville, waarin onderzoek naar de rol van het domein Middelheim in de kolonisatie en culturele dekolonisatie van Congo, Rwanda en Burundi werd gepubliceerd. Er werd aan het licht gebracht dat de collectie van het Middelheimmuseum in 2018 bestond uit 90,2 procent Europese werken, 5,7 procent Amerikaanse werken, 3,7 procent Aziatische werken, 0,4 procent Oceanische werken en nul procent Afrikaanse werken. Het project was grotendeels een initiatief van Sandrine Colard van de Amerikaanse Rutgers-universiteit en geschiedkundige Bas De Roo. Voor de tentoonstelling Congoville breidde het museum uit naar de voormalige Koloniale Hogeschool, waar ook een aantal tijdelijke werken stonden opgesteld. Naast deze tijdelijke werken zijn er op Campus Middelheim een aantal permanente sculpturen aanwezig, waaronder Le savoir van Jean-Michel Folon en Rock Stranger van Arne Quinze. Dat jaar werd ook een openluchtdepot geopend voor beelden die (tijdelijk) niet in de collectie waren opgenomen. Deze omvatten bijvoorbeeld beschadigde en koloniale werken. Het monument voor baron Dhanis van Frans Joris, dat eerder onder ander op de Amerikalei en in de tuin van de Koloniale Hogeschool stond, is hiervan een voorbeeld. De Turkse architecte Aslı Çiçek ontwierp de indeling van het depot.

Op 17 november 2022 werden nogmaals achttien werken uit de collectie erkend als topstuk, waaronder Cantate Domino van Barbara Hepworth, Encounter VIII van Lynn Chadwick en vijf sculpturen van Arturo Martini uit het Collectiepaviljoen. In totaal behoren er dus 25 werken uit het museum tot de Topstukkenlijst van de Vlaamse Gemeenschap. In de loop van 2023 en 2024 werden meer dan tweehonderd sculpturen verplaatst, waardoor het museum een logischere indeling moest krijgen. Er werd ook zo’n tweeduizend vierkante meter aan wandelpaden onthard. Het was de grootste hervorming die het museum tot dan toe onderging. In 2025 zouden de werken klaar moeten zijn. Dat jaar zal ook de oranjerie als nieuw bezoekerspaviljoen worden geopend. Het documentatiecentrum wordt overgebracht naar het Collectiepaviljoen. Bovendien zal een extra ingang tot het park worden opengesteld. Deze maakt de verbinding met de jeugdpsychiatrie van ZNA Middelheim, en zal voor de patiënten kunnen dienen als therapeutische tuin.

[edit]

Bezoekersaantallen

De bezoekersaantallen worden niet consequent gedeeld, waardoor deze grafiek hiaten vertoont. De biënnales trokken tussen de 70.000 en de 100.000 bezoekers per editie. Aangezien het park gratis en vrij toegankelijk is, zijn de bezoekersaantallen niet exact maar schattingen.

[edit]

Diversiteit

Het Middelheimmuseum staat bekend voor zijn diverse publiek. Er wordt bovendien actief gewerkt aan de inclusie van minder evidente publieksgroepen in musea. De focus ligt hierbij onder andere op blinden en slechtzienden, en de inwoners van het Kiel, een nabijgelegen, multiculturele wijk. Daarnaast wordt het museum door internationale kunstkenners, natuurliefhebbers, joggers, gezinnen, studenten en tal van andere publieksgroepen bezocht.

[edit]

Enkele bekende werken

Bestand:Koning en Koningin door Henry Moore.jpg|King and Queen van Henry Moore Bestand:Middelheim Max Bill Eindeloze kronkel 1956 01.jpg|Eindeloze Kronkel van Max Bill Bestand:Rik Wouters Het zotte geweld.jpg|Het zotte geweld van Rik Wouters Bestand:François Pompon, De ijsbeer, 1920.jpg|IJsbeer van François Pompon Bestand:Bronzen Tijdperk door Auguste Rodin, 1876.jpg|De Bronstijd van Auguste Rodin Bestand:Nest (Patricia Piccinini).jpg|Nest van Patricia Piccinini Bestand:Middelheim Bourdelle Heracles.jpg|Heracles Boogschutter van Émile-Antoine Bourdelle Bestand:Panamarenko, Archaeopterix Lithografica, 1993.jpg|Archaeopterix Lithografica van Panamarenko Bestand:Middelheim Rodin Balzac 1892 01.jpg|Balzac van Auguste Rodin Bestand:Misconceivable Erwin Wurm 2010.jpg|Misconceivable van Erwin Wurm Bestand:De Zaaier door Constantin Meunier.jpg|De Zaaier van Constantin Meunier Bestand:Bridge Ai WeiWei.jpg|The Bridge without a name van Ai Weiwei Bestand:Charles Leplae Two Pregnant Women1953 (91421397).jpeg|Twee zwangere vrouwen van Charles Leplae Bestand:John Körmeling - Artiesteningang - 2004-2012 - Middelheimmuseum 04.jpg|Artiesteningang van John Körmeling Bestand:Middelheim1.jpg|Envelope van Tony Cragg

[edit]

Natuur

Naast een beeldenpark is het domein Middelheim ook een natuurpark. In 1938 werd een boek uitgebracht over de flora en fauna in het park, Over planten en vogels uit de zuidelijke stadsparken te Antwerpen: Nachtegaal, Den Brand, Middelheim. Dit werd geschreven door René Verheyen.

Onderzoek uit 1985 van de Koninklijke Belgische Botanische Vereniging leidde tot de ontdekking van drie destijds zeldzame planten in het Middelheimpark: wit hoefblad, overblijvende ossentong en klein springzaad.

Het monumentale bomenbestand heeft grote dendrologische waarde, en biedt bovendien nestgelegenheid aan tal van vogelsoorten. Zo zouden er broedende bosuilen in het Middelheimpark zitten. Er zitten ook vossen in de parkomgeving. Het park bestaat uit zeer veel verschillende boomsoorten, vaak exotisch en soms zeldzaam. Enkele soorten zijn moerascipres, atlasceder, tamme kastanje, robinia, tulpenboom, zwarte den, grote trompetboom, slangenden, sassafras, vederesdoorn, weymouthden, himalayaceder, witte paardenkastanje, doodsbeenderenboom, zwarte populier, smalbladige paardenkastanje, Chinese vernisboom en kansenboom. In 2010 werd een nieuw aangeplante Japanse notenboom opgenomen in de collectie als kunstwerk van Roel Jacobs. Tussen Middelheim-Hoog en Middelheim-Laag bevindt zich een dreef met zomerlinden.

De bomen bieden naast nestgelegenheid ook een goede leefomgeving voor tal van korstmossen. Deze worden in het park vertegenwoordigd door onder andere gewoon schorsmos, geel boomzonnetje, twijgvlekje, donkere schotelkorst, rode kalksteenkorst, blauwgrijs steenschildmos, valse knoopjeskorst, kauwgommos en glanzend boomschildmos. Onderzoek van Natuurpunt uit 2018 wees uit dat er verschillende vleermuissoorten voorkomen in het Middelheimpark, waaronder gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, watervleermuis en grootoorvleermuis. Ze onderzochten ook het voorkomen van vlindersoorten, en namen onder andere eikenpage, zwartsprietdikkopje, kleine vos, citroenvlinder en kleine ijsvogelvlinder waar.

[edit]

Further reading

  • Prof. Johan Vanbergen
  • “Het beeldenpark en de problematiek van de openluchttentoonstelling in de ontwikkeling van de moderne beeldhouwkunst (1948-1971)” (1990) van Sophie Van Stratum
  • “Geschiedenis van de Biënnales van het openluchtmuseum voor moderne beeldhouwkunst Middelheim te Antwerpen, 1950-1987” (1989) van Astrid Thoné
  • “Historiek van de vaste collectie van het openluchtmuseum Middelheim in Antwerpen. Een onderzoek naar het aankoopbeleid (1950-1960)” (1989) van Xavier Claerhout


[edit]

See also


Unless indicated otherwise, the text in this article is either based on Wikipedia article "Middelheim Open Air Sculpture Museum" or another language Wikipedia page thereof used under the terms of the GNU Free Documentation License; or on research by Jahsonic and friends. See Art and Popular Culture's copyright notice.

Retrieved from "http://artandpopularculture.com/Middelheim_Open_Air_Sculpture_Museum"
Personal tools
Metas