Euphormionis lusinini satyricon  

From The Art and Popular Culture Encyclopedia

Related e

Wikipedia Wiktionary Shop Featured: Rhombicuboctahedron by Leonardo da Vinci

Euphormionis lusinini satyricon () is a text by John Barclay against the Jesuits.

Full text

BIBLIOTHÈQUE S. J. . Les Fontaines 00 - CHANTILLY Das ietendere Bolir Mi125 EVPHORMIONIS L V S IN IN I SA TT RICON. ERIPLAM.EVM.ET . GLORIFICABO.EVM FI JHS PARISIIS Apud FRANCISCVMedisy12 Iacobæa lub figno vindi Folliculi. M. DC.V. Bibliotheca artium DOMUS LIBRIS EX ACULATÆ EPTIONIS AQVENSIS BIBLIOTHÈQUE S. J. Les Fontaines 60 - CHANTILLY A V G V STISSIMO REGI , IACOBO PRIMO, Britanniarum Monarchæ in clyro , Euphormio S.D. و ON peccaui in virtu tem tuam , inuictißime Rex ,dum terrarum fce lus hoc acerbe libello V tus ſum. Inhomines enim erupit hic impetus non in Deos : quos etiam laudare pertimui , ne aut quafife curiofus crederer , aut ſacrilegus du bitaffe . Ceteros ſuſcepi indignanti fimulo perfodiendos.Etpropènemi nem effedolwi,cui in hanc diem pro A ij deunti non aftiterit Genita Mana : illa ad quam ſuſcipiebatur votum , ne quis nafceretur domiprobus. Que etiam timeo ne adfuerit huius libri cunabulis, & g ne ipfe nibilo fit melior, quàm quos arguit. Adorauiiam ante tamen genium tuum , vt crediderunt aliqui,non omninò indigno donario, ég erigitur etiamnum animas meus ad hæcſtudia felicius,quoniam va ticinaturſibizhac Maieſtatem tuam vel vt in tranſitu libaturam . Facundum faciebat amor. Cuius vtinam amoris mei pre mium mihi illud diferant ; pt deterjo adulationumfuco intelligas , quàm ră fortunamin te tuam ,fed te in fortuna tua veneror : cui cùm infinitis nomie nibus omnia , tùm etiam Muſarum gratia debeo. Tu illas tam familiari 3 ter in fecretum admittis, ut hac ft diorum temperamento iam minus Martem Gradiuum refugiant. Tu 7. Gordonium , hominem qui iuxta literas etj virtutem colit , noluiſti in alio quàm in tuo orbe viuere. Tucxi mio hominum delectu, memoriam ad eatempora nostram excitas , quibus Regum animi non quàm laté , fed. quibus imperarent,folicitabantur.E go vero, Rex Augustiſime,ſiueen Jemin ftilos diuidi, ſiue ſtilos ingla dium porrigi iubes, præfto fum .Sine qua mefortuna ſacrariotuo inducet, ſiue qua in aliis conftituet terris,per gamHephæstionem cü Cratero con fundere,vtIacobum, vt Regem, pari auſpicio à mecultum ſaltem intelli gant,qui me lacobo,qui Regi,omnia debere , omnia vouiſſe intelligunt. A iij Vale,Rex Potentiffime, &ab omni Satyra morſu non fortna quàm ingenio , non imperio quàm virtute fecurior. L 'AVTheVR va d'une voix plaiſamment mediſante Blefantceux dont le nom en memoireluy vičt: Et de peur qu'a luy meſme elle ne ſoitsuiſante, Sage de ſonnom propre il ne ſe reffonnient. A. D. H. RBITRVM arbitrio meo antecellit, A Mollis cùm libet, attamen pudicus, Mordax cùm licet, attamen diſertus. A. V. 4 $ . E V PHORMIONIS L V S IN IN I SA TI RICON. S. I nomen à me quæris, Euphormio ſum ; ſi pa. triain , Luſinia eſt : vbi nullæ vnquam nubes cælum aſperant, nulla bruma fcgetes extinguit, nulliæftus adurunt: fed puro incorruptóque aë ris tra&u liquidi ac pellucidi fontes campos alluất, patenteſque hinc in de plagæ , & amæna ſeu ſalubritate montium , ſeu planitierum æquabili tate regio , homines alit genio loci & fortuna ſua dignos. Nonillic in ho noreſupellex curioſa , non gemmæ, non imperium ,non opes, non ea om nia quibus impotens hominum libi dopretium fecit. Vt quiſque ad vir A iiij Euphormionis Lufinini tutis ftudium maximè incenſus eſt,ita promptiflimè veris ſuffragiis adma giſtratum euectus, æmulos vitæ om nes , neminem dignitatis accendit, Illinc ego deuolutus in hunc terra rum orbem , ô dolor ! quæ non vidi, quæ non paſſus ſum ,indigna , Dijbo ni, & quæ cælo teſte fiant, & quæ po fterorum memoriæ relinquantur; niſi vtin amentia , & in ſcelere nepotes progredi nolint, ſaltem paternisvitiis concenii . Date veniam, ô deprauati orbis incolæ ,fiiuftis querelis detonat animus incitatus atrocibus iniuriis . Quid afpicitis, Heri, quid hocmina Ium eſt ? iam non ego vefter ſum :iam liberalis animus ad originis ingenuæ decora prouocauit : & ingétes literæ , quas fronti meo applicuiftis,iniuriæ me admonent,non obſequij. Etiam iudiciorum nomen inuocat crudeli tas veſtra ? etiam tribunalium in me maieſtatem implorat ? Tandem ali quid inueni quod à vobis imperatum elie gauderem . Quid indigeſto per Satyricon. 5 1 aceruos auro , quid auaris fertilium annorum curis confiditis? exúam pa triæ meæ candidos morcs , & in ocu lis iudicum facraméto , & nuncupatis votis , impietari nomen dabo. Non hoc falcem ducent nefas ,ve quibus terrisvirtus eft in vinculis, ibi quoque fcelus ſeruiar ? Iam nunc vindiciis le cundum libertatem datis vtor ; iam quod tergum crudeli ſupplicio lace raſtis vindicabit atrocior ſtylus, & ef finget veſtros mores velut in tabula, ad caius deinde cóſpectuin ipſe hor reat. Denique ſi ſapere decreuiſtis, vobis ſcribo :ſi furere perfeueratis,fal tem volo Lulinini mei fciant deuira reimpuras terras : vt quicunque adi tus regiones veſtras aperit , ſeu que fuum mcorum veluti prærupto obi ce laffet tranſeuntes , ſeu lachryma rum torrentibus inūdecur.Ego Cur ciuscrudelitatis veftræ hiatus imple uerim ;Ego Sphyngem ,cgo Pænun, ego Hydrum expecusfim , tam felici esitio , vc territi gentiles in hæc arn C in er AV Euphormionis Lufinini ! plius portenta nonincurrant . Magis offendit graueolétia inſuetos inſalu bribus cænofilq; paludibus, nec tam acriter mordent ea mala , quibus in lucē prodeuntes ſtipamur, tanquam naturali ſatellitio , quàm quæ floren tem intactamque vitam affligunt :Et egovim doloris acrius percipio , & deploro dolentius, quem nóantè ca. Jamitas perculit, quàm adoleſcerent , gentilia bona,quæ mecum penè na ta non antè quàm patriam exui: à qua quis diſceffusmeusfuerit, quæ mein de rationes deturbarint , fihil dico : ferac hane veniam inexperta iuuétus atque præceps ; nccid lachrymarum exordium confumat iræ meæ impe tum, quæque in aliorum mores iam diu tela libro, in meam amentiam res torqueat. Nam vt has primùm terras attigi, & frequenti oppido exceptus fum , in forum mecontuli; ratus nun quam defuturos qui in celeberrimo humanæ gentis loco , vbi etiam multi hæreditario iure ſapere iubebantur, i Satyricon. 6 1 1 ex at 18 erranti perignotam vrbem aperirene hoſpitalitios lares ;cùm ſubitò ingens circa me hominum turba confluxit, modònoạitati culcus illudens, inter dum etiam , quoniam erat ex tcnuilli ma carbaſo veſtis , populari muſlita tione ftupefcens.Aderat elegáti iuue nis vultu, cuius mirabile in comisar tificium Æthyopico penè gyro cin, cinnos confuderat. Hicanfatam ſu perbè dexteram ſubductâ veſte re tegit , & mequis eſſem , & qua caufa veniffem , diſtrictè interrogat. Tum ego, peregrinum , inquam , effe fatis US prodit quòd in tanta ſolitarius fre quentia expecto benignitatem ho ſpitij ,quod & nauſeantě ex mari ven triculum opportuna tranquillitate leuet , &illuuiem itinere contractam diluar . Vię cauſa ; mos humani inge nij, ca ſcire concupiui quę à meis fini bus abeffe natura voluiflet. Quibus ille auditishumaniffimè in paternam lti domum inuitat ; fimúlque dexterâ ad ul opulentiffimas ædes crahit , vbi ftrata 0: m tas US 1 20 A vj Euphormionis Lufinini triclinia, cibique capaces inuidiæ, ex pectabantconuiuarum adnegotia , vt fe.ebant, diſſipatorum manus , quos vbi deſtinacum ad epulas ternpus col legit , paſſimque diſcubuimus, clàm fugillantibus vniucrſis meos geſtus , & peregrini oris lincamenta , confuſus, egénſque conſilij , non agnoſcebam amplius auiditatem ftomachi tribu tum reparantis quod irato mari exol ueram. Statímque crudelior fortuna deſæuiit , poſtquam non gratuitam nobis menſam liberalitate poni , ſed mihi pro hofpitiodiuerſorium conti. giſſe non ſine magno horrore audi ui. Nam ad patrium morem nec auro corpus in viam præceps tardaueram, nec in cibos pretium quxſiueram , quos gentis noftræ benignitas ven dere neſcit. Igitur inexpectatis mori . bus deluſus , cæpi tum primum exe crari harum regionum viliſſimum ge nium , & ſic tacitus mecum loqui. Pi ices à fontibus ad mare non inueniunt. qui viuendi ye &tigal excorquear. Na, . Satyricon. ク nunquam crranti tura vbique pabulum feris poſuit ; & quamuis hirundinesverumque ſolem metiuntur , eſca bus deeſt. Ergo foli homines non impunè implebunt exhauſtas ieiunio vires ? ergo in belluas pontus erit cle . mentior , quàm ciuilis ratio inmorta les in eandem genitos ſortem ? niſi fortè preciofior aqua eſt in miliario quàm in fonte,aut animantibus reli quis aliquid ſupra hominem natura debebat. O fordidum genus , barba rúmque facinus ! ô feriores homines quàm humană olim Androdus feram inuenit. Nec contentus hac obiurga tione palàin excuſare imprudentiam meam cæpi , quod numis deftitutus cauponam intraſſem , & totum in gen tilitios mores transferre peccatum. Nam in veſtris, inquam, moribus non minùs quàm in regione hofpes, id primùın rogo , vt innocentibus erro ribus venia detur. Quod hîc religio ſum eſt, alibi profanum cffenihil pro hibet . Nempe quælibet regio non Euphormionis Lufinini magis fuo aëre aut terminis , quàm fuis moribusdefinitur; neque aliquid peccaui, niſi exiſtimatis omnes ho mines ſub eodem cælo naſci debere. Quamquam facio his excuſationibus iniuriam humanitati veſtrę: à vobis nibil durum timeo. Seueritatem , vt audio , his annis depulit de fumma fede Clementia . Videbam durare ne mini riſu erumpente conftantiam ,vt etiam miſerrimam adhuc loquentis vocem cachinni petulentiâ confun derent :cùm inftaret præcipuè fuprà fuam artem improbus caupo , detra . đámquemihiveſtem auferre pugna ret;vt(ne fine ioco facinus iret) expc ditas onere ſuperuacuo , inquit, libe rius reuoles in amoeniſſimas terras, quarü nobis etiam penè deſiderium tua prædicatio admouit. Cohorrui ad hæcdicta; & gallico gelu frigidior metus etiam intimú calorétentauit, Sic vbiterra parens, Clymenao torrida partu, In Phaethonteam mittebat vota ruinam : Afpicies iuuenis nebulas igneſcere,olympuma 1 Satyricon. Errantem fenfiffe dien : ſeu ſaxca moles, Hafit,& ignipedipermifitfrana ingali : Nomagisheuvinus,quäсüpiaturba cadenta Codidit Eridano,tumalúmg.cacuminetexit. Trahebat interim veftem epularum fuarum precium, & fædam auaritiam riſu crudeliſſimo cumulabat . Et hoc eft , cogitabam , quod promiſerat li beralis vulcusfilij tui , &indigna fcea diffimis moribus veftis ? hoccine quod mihi adulabar etiam infimam conditionem in his terris aſpirare ad virtutis nobilitatem ? Iam jam calli dum illuſtrium veſtium intelligo mu nus; vt humilem animorumfæcem il luſtri fuco velent ; & quod maximum debuerat efle familiarum diſcrimen .confundant atque permiſceant. Ita profundiſfimum cænum veſtit fragi lis indigna fronde ceſpes; ita fimum Diues induunt;nec ipſisanguibus pul chrum veneni tegmen , verſicolore tergo, & ſquamis fulgentibus deeft. Milertum eſt querelarũ mearum ali quod propitiū numen ,aut vt verius dicam , me peius afflixit ; & iniecit Euphormionis Luſinini 1 non timlormentem Callioni ſympuloni meo vt minme libi- exiguo ære addiceret . Qui fupepoſtquam interrogauit án eius augere res,familiávellem , quid faceré niſi ve me ficaomni libertatis difpēdio eriperem ab inſtanti peſte, & graſſatore vrbano ? dagDiſceſſerar in patriam nauis quæ mc pifcvexerat : longa erat redituro, & inex- is tricabilis via,perambages , ac deſerta, nõ& extremum mundi limitem : Quæ omnia vt diligenti ſolicitudinevincā, qui me illuc fumptus deducerent , ſi vix vnius horæ diuerfitorem veftis ferabſolueret ? Igitur conditionem nihil cunctatus accepi, & quimodò comes aſſederam , confurgo de menſaad ob ſequium , turgenteſque oculos furtiua manu exffico, Puduit Solem diutius dehæc videre, & feruitutem meam libera ſoluráque nocte occuluit. Quæ cùm radiis lunaribus illuftris viæ diſcrimi na parum confunderet , ſtatim curſo . riis equis contendimus in Callionis municifſimam arcem ; neque tammi hi in equum videbar , quàm in Sala ipatlescuNE Satyricon . miniam damnatus aſcendere. Muris ſuperbè eminentibus creberrimæ tur res , pinnæq; ad ſplendorem compo fitæ adornauerant domum ; foſfæ “; non latitudine magis norabiles quàm ftagnantibus aquis ,prodigiofæ molis piſcem alebane. Sed quod reliquum noctis fuit cùm no per ſomnum tranſigere, & nuncin timis ſingultibº,nuncexcitato per do loré acerbo inaníq; riſu , mihi deſerrę patriæ imprudentiam imputare, con feruis amentiæ ſpeciem feci. Crude. les ac fædæ aniniæ , quas vltra Perſi cum ſcelus euntes iam non virilibus neruis fraudare naturam , ſed animos exſecare delectat , rem ad dominum deferunt ; cúmque, proh facinus ! pla cuiſſent auditi, figmentis etiam one rant calamitatem meam, & imponunt gemitibus , lachrymiſque ac riſuime ditatas voces affingunf. Hîc Callion flagitiofo digito ſuperiorem explicás barbam, benè cſt, inquit, erit illi felix &vcgeta ſeruicus; & fi veftis non men Euphormionis Lufinini tietur valetudinem , ne qucratur vi: tium mentis : iuuentute pera &ta læto etiam & viridi fenio ftabit. Vos tan tùmin inſaniã impellite precipitantē, &in Quirinalium Myftam attollite, Acceperunt imperiü lubentibus ani mis; &in meconfeftim tot telis acma chinis anguftum profundüt omnem malitiam , quam ex fentina aulica im puris animis hauſerant. Tribus me diaſtinis datur negotium,quimetùm primùm in ſomnú labentem ,poftquá decoctum tota nocte dolorem prima lux ſopiuerat, ſuppoſito petulanter fumo excitant : nequetardus vrgen tibus parebam , cùm animaduerto la queis impeditospedes ægrè proce dere , nec aliud feftinatione profici quàm vt laxiora vincula artius in no dum iungerentur. Tum fædiflimus mortaliú Pedo ,maligno rilu dexte ram ,tanquam falutaret, porrigit. Mi hi verò iam non erat integrum , aut ſapere,autdecipinolle : manum itaq; trado, & rogo, inquam ,micontuber Satyricon. nalis ,quid inijcitis vincula iam etiá parumlibero ſine compedibus atque nodis ? Dum hoc blandius pronun cio , interim dexteram meam religa uerat ad thorum , omniq..conuicio malè ſanas ingenij reliquias cūſociis expugnare certabat. Itaque modò finum gelida perfundunt,modòacu minibus latera perfodiunt, nunc etiã titillationibus importunos riſus exci tant,vtiá mihi malorum minimü ſer uitus eflet. His officiis longiſſimu dié, mihiq. inftar æternitatisitātem , exi gūt;& adaffe& ationē hilares,ipfo riſu, ipſáq. lætitia me improbè oppugna bát: licvt ad ple &ra atq; fides quonda Articæ munimenta conciderunt. Me autem cùm ſub noctem iciuni cere bro ſpiritus deficerent , nec tam in amentiam deflecterem quàm in mot tem , copioſus cibus ditibus allatus ſportulis, & qui me ad vefcédú forca retur relict'olt Percas. Eratvir mitiori ingenio, naturámque fuam partim in fcelera detorquens, niſi fi plurimum Euphormionis Lufinini expediebat . Ille me ve conſalotauit, thoroğ; meo reclinis remiſit vin cula , & oppeſſulatas fores diligentius muniir,cæpit vberius flere , necdum tamen lynceritatis fecerat fidem , no uoớ; cogitabam ludibrio ſuſpectas fæuire blanditias ; cùm prehenſam manum tenerius concutiens , noſti me, inquit , Euphormio ? Ego ſum qui heri domino Callioni perluaſi ve te in familiam admitteret. Tibi verò , inquam , hominum peſſimo ( vt eram fpe mortis audacior) ſi vaticinantur miſeri, repender aliquis tam funeſti gratiam officij. Quid autem in domi pum omni ponto ac tempeſtate fe riorem admiſi? aut quid deliqui tam atroci fupplicio dignum ? O. fi libe . rum ſaltem moriendi permittac arbi trium , aut quod annis pluribus ferre poffüm in atrocitarem dieculæ is hu mana miſeracione componat . Illa chrymacus eſt Percas , &digitos arti culis innectens, demiſit ad vmbilicum inuerſas cum lacertis manus , cúmque Satyricon . IL aliquantum defleſſer meam miſeriam , ac mulcis gemitibus interpolaret ora tionem tandem veluti collecto (pi ricu animofius inſurgens , Euphor mio , inquit , & tu ſeruus es , & ego. Quo tu iam loco es pofſum deinde præceps agi, ſi herus annuerit : in ſer uitute precario ſumus felices. Sim :hi credis propulſabimus communibus confiliis fortunæ iniuriam , Memen to non in Bæoria tantùm fociatas amanţiuni- vires inexpugnabiles eſſes ncque Cheronæam ſemper. Phi lippúrque ţimendum . Nec mire re quod arcanas cogitationes ef fundo confidentius in finum cuụm , non videris mihi ignotus , tanto for tirudinis & conſtantiæ experimento. Te mihi primùm conciliauit frons liberalis & verecundi oris modeſtia, deinde feruitus coniunxit ; ad extre mum ipia miferia artius commen dauit . Secundum hæc iuſiurandum adiecit , & omnia quibus fidem ora cioni quæreret. Ego verò etiã ad fpe : Euphormionis Zufinini randum cardior, quàm fi Ariſtode: mus aliquis viétoriam nunciaturus indigno vulcu procederet, tamen al leuari paulatim finebam animum meum , lic vtaliquantulum reuiuiſce ret ſalutis iamdiu fepulta cogitatio . Nuiat vt ingenti puppis circundata porto, Quamtumidusnigro murmure ventus agit; Humida cºm pictoslaceraruntequora dinos, Nec femelin trepidos infiluere viros; Quaſsáq; cæruleum paflim intromittere montě Occapit picco segmine nuda ratis : Siſecaraferiſtant promontoria ponti, Ant procul è speculis comoda Jurgit humus, Iam prope nõ meminit peruure nauta carina, Quódque videt credit iam tenuiffe folum . Tumego amplexibus hominem artius alligo , & non contubernalem meum ,led numen , ſedgenium ,actu telarem deum appello ; Er cune, aie bam, folus es in hoc terrarum orbe, cuius fpiritus nondum vitiorum con tagione Ipurcatus fit ? túne ſolitarius homo inter tot millia hominum fpecie fi & ta ? Silere meiuſſit Percas, & potius quod è re videretur in me Satyricon.

dium conſulerc. Mihi autem nullum erat remedium potius fuga, in quam iam animum intendebam , ratus lo cio tam deteſtabilis ſeruitij pertæfo nihil ha & tenus præter auchorem ad tantam defuiſſe audaciam . Acille tri {tius ſupercilium contraxit, & ,neſcis, inquit, quibuste cruciatib ' inuoluis. lam huc illuc diſcurrent affeclarum turbæ ; iam in aditu ac limine vrbium ftabit imago noftra , & cuſtodia ine xorabilis quam , yt mendaciis pofli mus fallere , vultu certè &fronte de prehendemur.Noliad credulam fpei perplexæ auram ancemnas folucre ; Cum Stratonico dixerim, ex omnib® nauigiis tutiffiina effe quæ in terram nauta ſubduxit . Nelcis apud quem feruias. Callion eft ; non iftius modò vicinij quod incolit potentiffimus, fed etiã gracioſiſſimus apud Principe, à quo nummariam olim nobilitatem accepit.Neque hæc fugiendi audacią per tanců gentis ociū expediri, aut fa cile inulta elle poteſt. Is enimhodie . Euphormionis Lnfinini princeps eſt quiREQUIEM non tan tùm orbis ſuimedio ,fed & Metis in dulſit. Inhorrui è noua ſpe deiectus, & quæ , dicebam , igitur ſecuritati via propior , quàm vr laqueo iugulum . frangam , fi feruienti mors lentior dc. ſtinarur, fugitiuo crudelior ? Veruit Percas deſperare, & cùm dolori me dicinam faceret micium verborum fomentis, cæpi diligentius percun ctari de regione , ac moribus homi num , & præcipuè de Callione noftro . Tum ille , primùm , inquit , te ſcire oportet nibil cam ſanctum effe quod non corrumpat diuturnitas temporis, multáque probè à maioribus inſtitu ta vno ſenecturis vitio dcfcxifle in turpilliroos ritus , Ferunt olim nobi litatem à plebe non aliter quàm vir tutis nota diſcriminatam . Hinc Ma gnares conſtituti, hinc honores & cul tus in ipfos delati ab iis qui ad tam fanctum ſplendorem obſtupeſcebant. Hoc priicis temporibus vnicum re medium erat emergendi è latebris vulgi, Satyricon . 13

- vulgi , cùm omnes initio pares eſſe natura iuffiffet . Și quis ingenio & prudentia pacauerat incitatæ nulti tudinis violéciam , fi quis exteris gen . tibus fuaſfiſſer aut ſocietatem fi inte græ ,aut ſeruitutem , fi non nihil attri tis rebus affligebantur , illi ſtatimme ritæ nobilitatis inſignia publici con ſenſus deferebant , Illum diſciplina militaris, illum machinarum peritia , virtus omnes prouehebat.Inde etiam filiis nobilium honor habitus , pri mùm à paternis clientibus, deinde ab omnibus qui ineſſe in iis femina pa ternæ claritudinis arbitrabátur.Sedia Homericis temporibus non erat no uum filios degenerare à paternis in ftitutis. Cùm abundarent opes in il luftribus familiis, & luxuriantes co pias auita induſtria peperiffet, obſtu puerunt paulatim virtutis ſtimuli , & aliquid remiſerunt nepotes de pater na contentione ad gloriam : donec vertentibus aliquotſeculis, vix aliud ad commédationem habuerút quàm B Euphormionis Lufinini inanem ac prope fugitiuam authorū fuorummemoriam . Sed nequeteſe cretiori veritatis parte fraudabo. Ra ræ ſunt hacætate primę illius & fyn ceræ nobilitatis reliquiæ . Domino sum ac bellorum vices, & adeò ipfa fors quæ familias extulerat , eas ple rúmque aut depreſſit , aut extinxit. Naſcuntur in dies cognomina, & fta tim primo ætatis die tranſcribuntur in fenium , qualéſque premunt nunc fydera Blue A prima venere die, Quotus quiſque eſt quem aui ſui non pudeat ? cụi non eft propèſutri na vel pedum ? pacetua dixero, fæpe de ſterquilinio ſurgunt, & vixdum lo . tis manibus rerum publicarum nego tia tragát. Rara funt & valde incerta veftigia quę ducātad venerabiles an tiquitatis ſtirpes.Pleróſq.intruſit ,vel in familias caſus, vel errorin cogno mina: & fi benè ratione ponis,virtu tis iam opus agunt nummi.Vt quiſq. ad decies centena peruenit,facillime Satyricon , 14 deplebis tabula nomenſuum eruit, & vel emptis faſcibus colitur , velindi gno coniugio fuperbit , & illuftrem languinenifæda ruſticitate maculat. Iam hic nofter Callion, fi ſcires quib' initiis extruxit tantæ potentiæ faſti gium. Puder me miſerarú dignitatum quæ'ramfædamercedeveneunt.Pa rentem habuit æterna maiorú vilitate penè etiam extra viciniam ſuam no tum ; qui prima ætatis elementa in an ferum cuſtodia poſuit, deinde ſeba ceis componendis fuftentauit ieiuna vitæ ſupplicium ;credo,neperiret ve ſtis olidæ pinguis fqualor. Poftea ver • tentibus fortunam fortibus , ipſa ar menta , paſtoréſque cuin gregibus mercantem , & iam ægrèſua prædia numerantem ftupebant amici , indi gnante vicinia. Nec aberat expilatæ hæreditatis ſuſpicio , cùm plurimùm in domo felicis ac nummati ſenis egiffet. Vxorem olim duxerat, Sed & hæc de plebe, ſuoque Æqua viro fuerat . в ij . Euphormionis Luſinini ac filium ſuſtulerar , qui Callionem præcedebat totis quatuor luftris. Quem vt mediocriter eruditum ſchola dimiſit , ſtatim venerabili pal lio circunductum ſedere inter Ponti fices iuſſit , & in Antiſtitem ingenti pe cunia euexit . O numen cælitéſque, quàm eſt difficile malè partis bene vti. Licere Antiftes credidit quod cmeratvendere , &veluti licitatione facta aureis gradibus deſcendit defa ſtigio ſanctiflimæ dignitatis. Ac inter illos dies pulmonum dolore, & crue ta tuſſi conſumptus eſt. Benè actum videbatur cum Callione. Imméfa vis erat pecuniæ , preciofiffima fupellex, ædes quæ bonam fortunam cum co mitatu caperent , denique infamis mercimonij ſplendidus & elegans quæftus. Quid quæris? felix Callioni aclætum funus contigiffe nó erat qui non prædicaret ; quod etiam in patre geminacum vix tantæ felicitatis capas, cem omnibusbonis prope obruit. Efferuntur, patcr, & filius , pompa Satyricon. 15 fuper conditionem ,pudendòfq; na tales ; & , quod palàm deriſere cox quales defuncto ſeni, mendacibus ti tulis, ſcutatiſque inſignibus, non ca ruit ludicræ terminusſcenę. Ipſe Cal lion ſenſim in aulă intruſus eſt, mul tóque auro lubricum regiæ iter ſtra uit. Elegás illi ingenium, manus pró pta, animus vt publicè comis ac faci lis , ita ſecretis abditiſqueprudentiæ artibus munitiflimus:vt ab aliis nectis meatur vt cautus, & fubornatas ad fal lendú adulationes ipſe naturali bono vitet. Quid hîcaulicas artes, quid in genij calliditatem explicem; qua etiã paulò antè domini ſui fauoré extor ſit ? Etenim cùm fermones maledici Principis gratiam auertiſſent ; tanto aſtu fortunæ fugam celauit, vt necip fe videretur fenfiffe. Nam affiduus in regia , quáuis occulcis ludibriis quo tidie fæuiebat infenſus Princeps, ta men ferendi conſtantiâ iræ pertina ciam vicit. Non tuli diutius tam magnificè de Bilj Euphormionis Lufinini" . Calligne declamantem ;زا & non , in quam ,meminiſti hominem illum qué vis à Gratiis fidū, intolerabili fæuitia facere vt paterna in eo vitia deſidere mus? Tuin ille ; ne erres Euphormio; noningenij autnaturæ ,ſed conditio nis &temporum vitio peccat. Mode ftus ſua ſponte animus inclinatione feculi rapitur in folutiora conſilia, Quoniam noneſt tutum æquabilium morum integritatē afferre inter pro ceres , quæ vel reliquorum vitam no tet , vel vt inſolens, & multis iam ex ſenſa ſeculis notetur. Quocunque in ter illos , velato eriam capite , produ ceris, fyncera vaticinatione dices,no quod olim Citharedus cauponam effe , ſed laruam , prodigium , ſcelus, perfidiam , nefas. Maiorum virt° nihil vltra timuit, quàm ne cælum rueret: preſentis auté æuiimpietas, niſi pror ſus deſipuit,nihilampli' horret quàm hiatum dedignantis terræ ſui oneris improbitatem . Omnium ætatum cri mina , omniū immanitas ſcelerumin Satyricon. 16 hæc tempora cófluxit. Nűquam effu fior libido , ambitus amentior , nun quam denique ſelacius effuditmale dicendi licentia. Non impudens ma iuma,non arena crudelis , niſ hæcte . nebris, illa nomine diſſimulara ceſſa uit. Dum hæc proloqueretur , interim perditi lixæ applicuerant ſe ad la xiorem oftioli rimam ; & quoniam erat eiuſmodi murmur noſtrum quod etiam attentiffimas aures falleret, co tinebátdiligentiflimèſpiricum , qui in nequiſſimo Pedonediuti' collectus, tandem cum aſperâ lonoráque tuſli ſeipſum vehemétius excuffit . Pertur batus igitur Percas, qui ré altius erat exorſus quàm vt paucis totam con texeret , compendiofa me doctrinâ præcipitanti ruinæ ſubtraxit. Magna, inquit, eſt ſapientia interdum dece dere, vel perfpeciem ,derecto fapienc tię curſu: tibi verò etiã neceſſicatē for tuna imponit.Fingead tépus améria; prudétior cùm voles receſſeris de co В iiij Euphormionis Lufinini 1 cepto per ſimulationemmorbo, Illud enim Callion his tormentis & omni ſcelerum ſubtilitace molitur, vt per in fomnium & contumelias in inia niam trăſeas; Illincafſiduos fibiiocos, & domeſticum ludibrium ſperás. Tu euerſæ mentis vitium callidè simula; &vt cófentias in artem miſerrimam , indignanti animo promitte falutem . Multis profuit commento verſatili omnem (peciem induifle. Nó Paridi nocuit Idæumpaſcuum , & Deos & gyptus humilibus formis abfcondic. Nec magnis ambiguifregerunt Canea ſexus. Tum ne communicati confilij aliis ſuſpicionem faceret ,dimouet ocyùs clauſtra , admiffámquc familiam gau dere iubet ; excidiile de mente Eu phormionem , & per mille inanium rerum ſpecies quæfitam fibi ridendi voluptatem . Mox illi« circunſiſtere thorum frequentes,& quærere fidein dictorum Percantis; cùm ſupercilium ſuſtuli,& veluti lóga cogitatione de- . fixus, agitare dixi quem ex iis ærario , Satyricon. 17 quem ſupelle & ili præficerem , pro clamantibus illis,vocem alciusſuſtuli, & incraftinum abire iuffi: noctem de liberansi pro conſilio fore.Adiuuitré Percas,& cùm ſe thalamo meo præfe Etum iucunda affeueratione diceret, omnes veluti per officium extra cu biculum deducit. Mihi verò caſus meos tota noctere putanti, iam minorquàm antea ſoli citudo & anxietas animum perfodie bat.Eft enim,vbi ingenti malo feſſi at que viđi nó diſputamus amplius cum miſeriis noftris, triſtis illa quidem & ſolitaria voluptas:ſed quæ non minus animum permulceat , quàm arriden tis fortunæ irrequietus & exultans impetus. Deindein lachrymas effu ſusmaiorédoloris partem cõlumpfi, &folicitaui animum vt cum fortunæ violentiâ prudétiâ magis quam quæ ftibus & lamencis cercaret . Igitur tanquam ex Spartano Cothonemi ſerias haurirem , illas erectior animus mitiori ſpecie tegebat, & quodam В Ү Euphormionis Luſmini modo faſtidioſum colorem celabat : fictamé vt abiecta ſpe, hocme vnum ſolaretur , quodad meas miſerias ni, hiliam Dijpoffent addere. Exeditpenitus corda latentia, Etſemper vigiliſpes.ſtimulo furit. Spem de ſollicitistollitementibus, O quos implacidis inuat Infatis animiquies. Sinon arboreis odnia fætibus, Si non era forent obuia fontibus, Qui curſurefugo decipiuntfitim , Parsde T antaleismalis , O pars quanta recederer'? Spem implet tumidum naufragýs mare: Spes captis onerat retia piſcibus. Hac Bellonaferox vſa ſatellite Moralem quotiesfola Fuditprodiga ſanguinem ? Stai curſus rapidi lentior ætheris Cum longos animum ſpestrahiein dies. Non eſt ponderibusvicta neceſſitas: Quod ſperasonus excuti, Hochac fenius opprimir. Necexpe & aca luce erupi è ſtrato, & ad Callionem admiflus pero ve dil foluat nomen quo mihi in mille feu Satyricon. 18 Itercium tenebatur : cùm rideret Pe do , inſilui in oculos, & non perfun ctoriè cædere coepi, tutámque vindi & ā,omnib penèſpiritú rifu excludē tibus exercens,funeſtum ,inquā,man cipium , etiam vltro melacellis , qui mco beneficioviuis? Si pergis maledi cere , exigam à te animam quam nu per in prælio cum Aracholiis m'ea virtute ſum largitus. Igitur Callioné ambiens, & cautè diſpenſans amen tiam meam , intra breuiffimum tem pus in potentiffimum familiæ cuali; vtique poſtquam illi ſupplice & alli duo cultu perfuafi, folum effe quem exciſa ratione adorarem, veluti iube te natura. Interdã etiam metuebane importunius emergés veritas depre. henfam calliditatem in ſupplicium mitteret.Itaque commentis omnib' aftruebam fallaciam ; & nunc inani. mes tabulas affabar , nunc caninis af fidens Præftitibus admouebam ſo litas aures , & videbar loquentes au dice. Neque verba tantùm & incer B vj Euphormionis Lufinini tos greſſus componebam ad menda cium, fed commodabat etiam vultus aliquod amenciæ ſpecimen : quippe cùm omnes motus qui vel à tædio erant vel à metu ,in argumentum vio , lati traherentur iudicij. Tardius tamen parebant oculi, nec amoliri poteranı conſtantiam ſereni placidíq. luminis. Eft enim in vagis &curſim errantibus oculis irrequietę indicium mentis ; nec vlla pars eft in homine quæ magis cum arcanis affe & tibus colentiat. Amplam & quo dammodo vegeram aciem non ni fi magni & viuidi fpiritus alunt. Blan dior acvelut illecebrofa , faciles, nec omnium hoſtes voluptatum , notat. Sic anguſtus oculus , &in imuin care cerem defugiens ,animum nunquam aſfargentçm ſublimibusconfiliis , & cogitationum magnitudine, prodit. Atverò cùm aliqua perturbatio atto. nitos capitis fpiritus confudit ,vt iam omnium membrorú nexus & vincu la ægrè fuftincāt,tum nerui ,precipuè Satyricon . 19 qui ex altiffimo capite tranſuerſim in oculos deſcendunt, viciniore malo laborant, & crebrius micantib oculis occulcú animi morbú liuido ac truci afpe& u pingunt. Quiscrederet:etiam interdum prudentibus verbis alebam amenciæ famam : quoniam nihil eſt tam fatuum quod vbiq ; defipiat. Pif cem natura vocalem effe noluit, & ta men in Ladone non eft mutus. Sed pigebat tandiu racionem in vinculis habere , & artis tam contu meliofæ naulea quotidie magis affi ciebat indignanté ftomachū . lámq; inſtar vulpcculæ Laconis viralia ape rientis feſtinabat prodi tranquillior animi ſtatus , &reiiciebat dementiæ veftem , cùm ea ſe occafio dedit ,vt crederes ipſos Deosadremedium in . uitare. Notaueram in domini facra rio reponi medicamentum multo Agarico imbutum : præterea Betoni cæ ,credo, & Eufragij ſucco abundás. & temperata herba qua Chryippus ter mentem repurgauit.Recentioris Euphormionis Luſinini pom Caſię & fynceriBalſami ſuauitas lenie. bat Terebinthinu laporé, & ſeuerio ribys plantis obftabat ad ignem dura ta Indicæ cannæ medulla. Huic tam multiplici remedio accedebat vnio num liquor; dilutúmque fingulari at tificio imaragdum puto non tam ad valetudinem feciffe quàm ad pam.Hoc medicamenti genus, quod Callió à fratre acceptumpropria va nitate auxerat, religiosè ſeruabatur, tanquam indubitatum deficienti na turæ auxilium etiam vetuftare poten ciores vires trahens , & ipſius tempo ris,à quo cetera deftruuntur, alumnī . Nec aliud vltrà Callioné dele &tabat quàin de preciofiffimopoculo vel au dire , velloqui;illud Menecrates ſi ha beret,Cupra Iouem iturum; illud inui dicæli fammā prouocare vltra quàm vitales Æſculapiimanus: hoc fangui nem fiſtere, hoc reſtituere pulmo nibuslibertaté,affare iecoris ignem , venaſque'ipſas , & nobiles cordis motus, ſalubri temperamento mul Satyricon. cere, Dijboni , quàm eſt ingenioſa & folers neceſſitas!mihiCallionis quæ ſiui gratiam ab effufo tam charo præ ftantique remedio: vtíque cùm aſſer vatam negligentius arcam furtim iniiffem , viuidum liquorem ſparſim in terram deturbo, mulóq.puluere obducens , intercipio ſuauitatem o doris , & excludo ab aduenientium ſenſu . Deindetanquam direptum a uidè medicamentum exhauſiſſem , languidus in terram procumbo; ſi.co gitata fraus non procederet, certus profectò laturam impunè amentiam tàm audax & grande facinus. Quære batur interim Euphormio ,& deſtitu ta aflueris talibus domini menfa vi debatur marceſcere , cùm ille meus Percas, cuius etiam conſcientiam in hoc confilio exhorrueram , animad uertit procumbentem , & extin &tum satus omniceleritate familiam aduo cat. At Callion vacuam in mea manu pateram conſpicatus , non potuit in tanto diſpendio riſum tenere; & Euphormionis Lufinini ô miſeram ,inquit, ſimplicitatem ; crea diderat deliciarum non ſalubritatis poculum commendari. Videbar interim obluctari meo malo , & vis totis concepta meatibus maiore niſu ſanitatem moliri quàm vt natura ferret , cùm oleiiam antè ex compoſito ſumpti leuis moles ſtoma chum exonerauit, &marcelcérévul tum nonnihil reftituit. Iamq; oinnes conclamauerant,tanquam ad exeütis fpiritus fugă, cùm ego,veluti reuoca tis ſenſibus,mihi melius eflc dixi. Mi rabiles tamen capiti cumultus ob uerſari, & petendam quiete medici nam . Admiratus Callion nouam in me loquendi prudentiam ,inferri gra bato iuffit , & filentium etiam luper ftitiofum circa me effe. Ibi reliquum diem , & quæ ſequuta eft,počtem ,pla cidius exigo ; ortô que demum ſole cùm omnes officiosè conuenirent, veluti ex altiſſimo fomno animum '& oculos eruens, inquirere coepi ſi quid mihiinſolens contigiſſet:námqueto Satyricon . 21 ta nocte delulam falfis imaginibus métem,quibus videbar,inquam ,inu ſitata veſte per ædes licentiflimè vagari , & omnium falibus appetitus, nunc dicteriis, nunc verberibus refe rire ( Nam quicquid temporis amen tiæ fimulatione conſumpſeram ita vi debar omittere, tanquam illâ primùm nocte Callionis domum intraſſem .) Tuminieci oculos in Callionis vultū , & veluti fellum capur alleuato cubito fulli. Nec ille cun &tatus ; ô miras in medicamine vires ! non modò corpo ris morbis imperat,led &ſauciæmen tis vulnus etiam fine cicatrice obdi. cit.Nihil vanitati tribuo ;fed tam prę ftanti potione Melampus Argiuum diadema non emit. Neque enim du bito miſeri huius mentem effe epoti medicaminis virtute rcftitutam . Peruaferat omnesingens ſtupor, & tanquam .Eleuſinij facri participes mutis obtutibus in me contuebátur. Pręcipuè Percas vix credebat oculis ſuis,altúmquetam inexpectatum ( ná Euphormionis Lufinini quid egiflem facilè coniectabat)calli do ipſeanimoreputans, adorabat lo lertiam meam , & quod ſolū poterat, interdum vibrantibus oculis egregio commento ſubſcriberat . Igitur cùm proceſſiſſent aliquot dies , & magis Æſculapio magiſque viderer obno xius,neque vlla ſupereſſent prioris 2 mentiæ veſtigia, mihi Callion literas ad Fibullium amicũ, ex calculo ægrū tradit,in hæc verba cõſcriptas.Quòd amancium ſpiritus alieno ore trahan tur, nó alienis potius exemplis didici quàm ipſe exemplú effe poffum .Quá diu valebasincolumis in te vixi ; affli Gta tua valetudine cô etiam plus dolui quod tui corporis ægritudo mentem meam fauciabat. Nunc oro obteftor que vel propter me reſtituas animie legátiſlimi domiciliū; corpori,inquā, aliquátulum vaca.Præſto eſt fanitas,fi admittis tátùm mihi curationis onus impone . Sinon fidis , neſcio quibus carminib . defiifti effe Fibullius. Si ex perimentum defideras,hominéad te Satyricon. 22 initto cuius euerſam mentem vnius poculi hauſtu compoſui.Iam quoties febriūæftus leuaui , quoties diflipaui coëuntem ſanguinē, aut cibum ſicut erat ingeſtusfugiétem ſtiti ? Adeò vis nulla eft mali quam nõ facilè amolia tur medicaméti falubritas ,cuius apud te laudes à me ſæpe iactatas memini: nihil lané mihi precioſius frater dece désreliquit.Percas, quem ex omnibº mcis potiffimum diligis,tāti miraculi teſtis fuit. Illi imperaui vt ré illuſtrius & eorú examina dige rat, velutin ſerie quibus mea miſeri cordia ſaluti fuir. Fidem meâ ex illius cóftantiâ, & ex omnib° veracis animi indiciis metiare. Ad extremű rogo tej ne tam penitus falutem medicis cre das, vt niſi corum opera ſaluus eſſe no velis. Caue homines feros, caue Scy thas magiſtra Medæa dignos. Nifi quòd peiores ifti non ynum Peliã ex hauriunt : nectă Iaſonis gratiâ quàm aureæ pecudis furunt . Euitabis tot veneficorum fortes , fi quod tibime ..dicamentū paro intrepidus hauſeris. tibi exponat, Euphormionis Lufinini Sciorepugnaturosiſtos Machaones, &intempeſtiuis ſcrupulis oneraturos animum ia facis morbo debilem. Sed memineris plusijs ex cruciatibus tuis venire , quàm ex fide ſua ; &eos abo minari conatum meum, quo doceo aliam poſſe reperiri ſanitatem quàm quæ apud eos venalis eft. Vale. Dein de tot nos mandatis onerat , vt iam non dubitarem maius illi beneficium fore, fi quis fua operaad fanitatem v teretur,quàm ei quem ægritudinele uaret. te liberius agere , Sed hoc mihi plurimúm ſuccedebat cx voto ,poffein ipfâvia cum Percan &nullo arbitrorum metu effurire dicteria in Callionis ineptias . Quod cùm feciſſé hilarius, mutuúmqueriſum extorfiffem , tandé honeſta adulatione dixi , fortunæ de cretum aliquo peſtilenti fato eſſe tur batum. Illam enim inſtituiffe vt Per cátis dominio Callion cederet. Ma nifeſtum illincindicium , quòd huius animum ad maxima ſuſtuliffet;libera Satyricon. 23 lem ,ſedulum , fortem , genuiſſet. At verò Callionis ingenium ( quicquid in contrarium Percas ſentiret) ſerui libus vitiis eſſe corruptum. Paternam humilitatem cum infamibus aulæ vi tiis obtendiſſe nebulas fapientiæ , ne fordidæ méti illuceſceret. Tum illum denique meo iudicio fupra Percan tem forc,cùmanguſtæ Laconiæ prin ceps Orientis Domino non abnue ret Magni nomen; nempe ſi iuſticia,li . virtute viciffet.Id profe & ò me ſedu lo comperifle , nihil hoc hominum genere ſtolidius effe, qui ſe Proceres appellitari iubent ; ſi modò ſunt om nes Callioni ſimiles, aut iis qui paflim in eius domum familiaritatis iure di uercunt. Nam corporis geftus propè ad mimicam grauitatem componere, notus omnes velutpumice expolire ; quod hoc ſupra ſimias, quas etiam ló gæ doctrinæ inſtitutio bipedes facit. At enim in magnatū cærus , in nobi lium foeminarum greges, tranquillos &incurbatos vultus afferunt: ô dignü Euphormionis Lufinini . illis diis miraculum ! Date mihi ſplen didumfamiliæ gregem : veſtiam arti ficium cum materia certet ; præterea ſeu generis ,feu dignitatis,decora fpe cies frontimaieſtatem inducat ; iam que hocimbecillitatis vitium , cuius infamiâ humiliorem conditionem af pergunt,intelligetis poffe cum ſordi da veſte excuti; nec tam eſſe animi quàm fortunæ.Præterea quòd affidui lalibus ftudent, emiſſoſque iocos in terdum non incommodè refellunt,id quidem mihi maximè fapuiffe viden tur, quod rudiores animos honeſto fuco adornare quæſiuerint . Verùm exigátur è quotidiani ſermonis limi tibus, & in apertum eloquentiæ cana pum protrahantur,velim mihi fidem æternú abeffe , fi vltrà quàm Apollo nienſis Satyrus perturbato & incon dito murmure audiétium aures hin niendo perfodiant . Exactiſſimè ca num victorias folertiámquc compu tant , nec ingenioſior ad parendum cquus quàmilli ad prædicandum di Satyricon . 24 ferti.Illud nemusgeneroſilimas aues alere, huius campi extenſoIpacio in æquales lepores fatigari. Interdum etiam in thalamis diſerti, comptos & vocales ſtimulos ſuggerente libidine. Sed quam hæc omnia non à verâ fa 'cundia ? quàm non adimút eam cuius nomen extimeſcunt vecordiam ? Hæc tam præcipiti & calido impetu profundebam , vt nonnoråré coëun tium nubium horrorem , & obducti cæli caliginoſum murmur ; donecla cinia veſtis ſocius corripiens, Tuve rò proſpice, inquit , nc furorem fuum tempeſtas proceribus commodet, & quot maledictis laceraſti, tot inunder Aluminibus; Hæccùm dixiffet , quo niam videbatur erupturus violentior imber, ſeceſſimus in vicinæ ( peluncæ ſecretum , & naturali munimento ira tis nubibus terga ſubduximus.Ingen tes vacui ſolireceflus fertilem agrum ſuſpendebant, multæque latebrę pal ſim cæco ſpecu fefelliſſent errantes, niſi Percasinultiplici facum lumine 3 7 Euphormionis Lufinini pridem percurriſſet lubterraneam domum ; hæfiffentque cum animoſe dis pluſquam Dædaleæ perplexa dif crimina. Igitur perductus in interiora admirabarNaturam , quæ ingenio luo arris mentiebatur induſtriam ; & fi quando iudicio meo relinquebar, re petebam veſtigia quæ antè triueram, &fallentibus giris reditum meum , no fine proprio riſu turbabam ; cùm in aditu ſpeluncæ duas virgines notaui mus, quæ finon pertimuiſfencintrare tenebras ſecreti horribilis, credi po terant nymphæ præſides loci. Reue laueranthoneftiffimasfrontes, & mi cantibus genis internitebat fuauitas purpuræ ', apertiq. ad deſideriam fi nus plus ctiam quod latebat com, mendabant. Dum hoc taciti contueremur, anus decrepito ſqualore inculta proceſſit, manúq. virgines dncens , in antrum audaciſſimè penetrauit. Penè erat vt rogarem num Cumas nos delati , num ille effet infánientis Sibyllæ vultus, num Satyricon . 25 num in ſpelūcā nos ſæuior Appollinis fatus egiſſet. Nam & antrum non e fat indignum Phębo, & erat eiuſmodi anus quæ etiam Æneæ temporibus vixifle potuerat. Perculerat omninò animosnoſtrosinſolentis rei nouitas; Cúmque rem ad exitum contueri placeret,conceſſimus in anguſtæ late bræ noctem , & humilitate ſedis cor porum magnitudinem correximus; cùm anus è ſinu tenue cornu profert, quale extuberantem agnorú fronté perfodit , atrúmque inde puluerem vehementi ſpiritu vibrans in fpelun cæaditum, excluſit penitus diem , & omnia denfiffimis tenebris periniſ cuir. Etenim puluis, ve è cornu erum pebat, videbatur exiguam nubécom ponere,auctóquepaulatim volumine huc illuc circumferri, donec triftiffi ma no &te opacus antri liminibus in fedit. Tum verò quam in nobis an tea vocem curioſa Tedulitas tenebat, eam timor cripuir. Morti iam tradici videbamur, & omnia expe &tabamus C Euphormionis Luſinini conſentanea funeftifſimæ nocti; cùm ſubitò eadem anus excuſlâ è ſcilice flammâ lampadem excitat , quæma lignè lucens magis vetabat noctem efſe quàm lucem inferebat. Iamipſa virgines , niſi affuſus ſplendor falle baroculos, grauiſſimèinhorruerunt, cum Hypogæa (id erat ſagænomen ) bono eas animo eſſeiuſlit . Vobis,in quit , hortantibus periculofiffimum facrum exorſa ſum , & quod multis pe centibus negaueram , indoli veſtræ concefli, Eſte modo tam fortes ad {uſcipendum munus quam ad impe trandum felices fuiftis. Quid hicpa uor, quid inanis membrorú trepida tio loquitur? quid denique frigidus mortis color vitale pulcherrimi oris decus extinguens: Vobis iam in aper to erunt decreta fatorum , & quod tă. topere vultis, certa futurorum coniu gum ſpecies curam quæ ſuſpéſos ani mos excedit diluer. Vidcbantur ad tá ſanctam pollicitationem reſpirare;ſed ô mater, inquiunt, etiã nobis promif lorum hicigentium ſucceflus finein . Satyricon. 26 2 famiæ timore procedet , neque coſul tos à nobis manes vlla fama vulga bir? Tnm illa fluences ſenia genas tur pilsimo riſu contraxit,nec videtis , in quit, quam limitibuscuftodiam appo lui: cicius tellushiātibus rimisinferos prodet, quàm vt vllus in hanc ſedem meinuita prorumpat ; neque illa quá cernitis lampas.quicquam Celeifaci bus, aut Eleuſinio filentio debet.Quæ tamen ſi palām efferrentur, quæ inde nomini veſtro labes? ô miſeram iuué. tutem, quam hominum potius ſermo quàm vita inſtruit. Quotuſquiſque eſt qui noſtris artibus aliquid nó debeat? quem non aut acre ingenium inuitat ad myftas noftros , aut neceſſitatis a cerbitas ad hoc perfugium cogit: ita me ametis,vltra quinquaginta homi num millia nocturnis ſacris hic annus initiauit.Iam verò quę licétius publi cum afpiciunt, characteres, & cere monię, & faſciolç, & torques, & inclu ſa ignotis verbis fanicas nonne è no ſtris ſcholis prodeūt? nóneoésprope 35 IS 2 11 i . á ed El Cij Euphormionis Lufinini hominesynareligione tenét:Quidvl tra vobis referá artis noſtræ pręſtāciā, quidincredibilé vim, ac penè diuinā? Nüc adimit raucis, geminat nunc ſibila větis, Nunc aufert terráque polis, ó fidera mundo Nubeſuperiectâ . Dat vincula ferre leoni, Dat Damis fæuire , inerti albefcere rietu ; Aut trahit attonitam laxis radicibus alnum , Mötéſque,fluuioſque,Greetaſequêtia mutar, O quetiesſola noctis pallentibusvmbris, Effigies diras, maſtorúmque ora parentum , Traxit anernalis ripa,ſeróque fepulchris Reddidit, Eoamiam fortè morantia lucem . Igitur de infamia nolite efſe ſolici. tæ ;id à vobis effe factum negabunt veftrimores, quod tamen fi confiteri malitis, poſſitis defendere. Cum hæc pronunciaflet, ſtatim tanquam in di ucrſas curas diſtracta , hucilluc cæpit circumferre ceruicem , &mox in ter ram obtutu nihil variante defixo con fulere vires ſuas , & ipſam artem inter rogare.Iam aliquis mortalitate maior fpiritus vultum videbatur corrumpe re , ac tumultus intra membra conci pi quantum ipla no caperet , cùm tres circuloshumiliradio deſignat, lequç Satyricon . 27 > in eorum medio collocat ; virgi nes ab vtroque latere conſtituit ;ac tum ore manifeſta fæuiente inſania, crinibúſque ſolutis , Audite , inquit, puellulæ , non eſt amplius vobis cum Hypogæanegotium ; vatéatque An tiftitem Deorũ infernorum cernitis, ſpatium quod radio definiui non po teſtis viuæ trálilire. Tum ſubirò gra veolenti ruta verbenáque, quam fia uenti filoin coronam texuerat , fron tem cingit,acdeinde cultello puluerē è ſolo eruit, & in humilem cumulum tollés tremulis deinde manibus qua: drat,literàſque.F.S.P.ſatis artificiosé acu comatoria ſcribit. Tum virginis quæ ad dexteram erat , ſiniſtrum pol licem albo ſtamine ſtringit , & acu fubtiliſſima educit prouocatum ſan guinem , ſaliuáque,quâ ipſa palmam perfuderat, miſcet. Mox leuicer ocu los & iugulum puellæ intingit , aures præterea , & proximos fronti crines : reliquum cruentatæ faliuæ in arenam quam cumulauerat effundit, cremulâ 1 - S Cij Euphormionis Lufinini horribilique voce identidem into nans,HOC LIBAMVS. Eadem ceremo nia in altera virgine perpetratâ , Te nui primùm murmure mox apertis clamoribus canem ſuum adeffe iuf fit.Expectabamus ingété Moloflum , & Cerbero parem , iámque mihi fere batur ad capulum manus & educere ferrũ cum vaginæ ac rubiginis tena citate pugnabat ; cùm exhalante pri mùm nebulas humo , glis tādem pro digiofæ magnitudinis è terra proru pit. Diceres in ſemiſopito animali productú rotahyemefomnum penè adhuc cum vernantis cæli benigni gnitate luctari. Cauda pro onerema gis quàm pro parte fequebatur eun tem , & pigerrimæ alui inoles tituban tia veſtigia côfundebat. Hic tam ele gans canis dominæ pedes mirabili cultu permulſit,donec iuflusaccedere ad ſecretű, aliquid inſuſurrauit in mu lieris aurem ,& ipſe , vt videbaturim - perium accepit,maioremq; quàm pro mole ſonum edens in obicuriffimam Satyricon. 28 1ino ertis cre 1 1 Ento nubem abſceſſic,Nobis vltrà non erat animus , & tam inexpectatis monſtris Tee non conſtantia ' magis quàm fpiritus excidebat; cùm illa rabidis &minan iul tibus oculis efferata , ferales ſuas pre ces certis numeris aftrinxit. TC Diquos profundo gurgite,ac flammâambiune Iurata coelo flumina ,inferni Dij, Aperitemanes ,pandite immenſum chaos, Laxate fines rerum , & infestas polo -- Committite vmbras. V aris borrendafono Attonita Regis vrna Dictæivacet. Fatale ceſjet penſum , eg bic Parcas dies 11 Saltern quietas videat : vt noftra audiat Imperia ,ſternatmutusAcherontem pauer, Silere iubeattriſtis Alecto comas, Stygémque nullo portitor conto eruat. Quos certa geminis fata virginibusparant, Induite vultu coniuges ,trepidis tamen Ignoſciteannis:demite infernas minas, Et placida nallus facra concutiat tremor, Veniſſe iam vos decuit. Oſegnes moras. I am iam atra frangā Tartara, & pacēimpia Turbabo noctis.Sama,ficogiplacet, Suntfua nobis arma,queis vinci quoque Voluiftis,atris verba peiorainferis, 1с iiij Euphormionis Lufinini ftpoftquam abena falcecubueruntſolo, Terpaſſa Lunam germina.Hocistisſateft, Nimiúmquefacris. Plura ſi queritfuror, Funeſtus atris cefpes è tumulis adeft , Quem fulmen illa nube fopitum ambiet , Que meper omnes vexit incertam polos. Hic hic in ifta veſte feruaturcinis, Peiúſque quiddam .Direfunt,Manes, loqui Qua timeo ,dira. T erga naſcenti modó Detract apuero, chius elifa mea Gemuerefaucesdextera , in medium dabo . Dum hæc proloqueretur vocege ſtúque ad rerrorem compofito , lux paulò nitidior ſpeluncę infulfit, ma gíſque ac magis iuxta lumen ventúf que increſtebant, vtiam priores te nebras furto noſtro deſideraremus. Etenim cùm anus miraretur quid vo tis ſuis moram faceret, fortè in noſtrā latebram contéplationé iniecit, & ra bido clamore incitata, At vos, inquit, Dij perdant nefarij homines quorum me prophanus iam aſpectus indignè trucidant.Tum contempta circuli ſui religione ad nos vltrò aduolabat , vel truculenta erecti oculiacie confectu Satyricon. 29 raiacentes, cùm ingens ſimiarum nu merus iter opportunè intercipit : & hæ quidem in mulierculæ caput in ſi Jiunt,hæ argutis ſtridoribus ad timen fugientem perſequuntur. Nobis auté ideò reddita videbatur audacia , quia fugere poteramus. Etenim vemedio cris terror animum naturali conſtan tiâ exarmat ,ita cùm violentius fæuit interdum deſperationem ad vltimos. impetus trahit.Igitur conſurreximus, ac veluti conueniffet,in nos virgines, nos in earum ſinum mutuo terrore irruimus; cumque oboriretur fæuiſsi mus veluci colliſarum iubium fragor, brachiis arctiſsimè conſtricti in ter ram procumbimus . O dulcis fragor,ô beatus imber, fobaria plus emenda nobis. Hocfemper pretio laboret ingens Fulmen cudere Mulciber Tonanti; Et nos in fimiles bonus rewoluat, Minantis pluuiæ timor cauernas. Hocfemperpretio , Dij, Deaque Peius Theſſalico furorecarmen Pulfet Tartara,pallidámquenoctern נ . Cv Euphormionis Lufinini Præcipuè Percas muliebrium aſtuũ ncquaquam inexpertus, tot blanditiis mulierem onerat , vt nó ante côfurre xerit quàm folidă voluptatē auferrét. Ego rudior vt bis térque virguncula mea verbis inter riſum irámque tre mentibus defæuiit, triſtem pudibun dus victoriam inuitæ concefſi. Iam defierat fulminis horror, iam repetés ceflantibus ventis tranquilitas magis formidabile antrum faciebat , cùm fe Percas itineris ducem præbuit , & fpeluncæ amfractus ſubtiliffimè di ftinguens tandem in aditum perdu xit ;vbipoftquá mulieres valere iuf fimus, quoniam timebantne depre henfæ facerent ſuſpicionilocum ,non impigrè diuertimus in aliam partem. Mihiautem ſuffuſus rubor,ſudorque, toto paffim vulcu deciderat; quéve recundia extorcum , cùm alia ratione exprimi Percas crederet: fe verò for citudinem meam laudare dixit, ſuade re tamen vt aliâs parcerem inſueto his officiis corpori. Quid enim lino Satyricos. 30 yaftuú ndiciis 5furrc Ferrét. ncula e tre bun lam esés agis & dia nus,inquit,imber nos in fimilem fpc luncam detrudere ? quid fi rurſus ine unda cú integris & valétibus pugna? Pudebat probitatem meam traduce re, ſed & remedium in fimiles caſus quæri placebat.Itaq; neſcio , inquam, quid exiſtimes de mea fortitudine,ſed importunæ fæminæ pluſquammulie bris pertinacia ita meos conatus in fregit , vt virum me non potuerim o ſtendere.Non perſuadebam Percanti pudorismeimodeftiam ;at poftquam religiosè iurando fidem feci, dixifles iterum iu ſpeluncam deſcendiffe , & Hypogææ lacris conterritum penè ef Auéti animo linqui; Deinde vtadmi rationem in riſum vertit ; mihi verò, inquit , quid accidit femihomò bel liflime ?non eædem artes fuerunt ex pugnandæ ? non exrorquendum ab inuita qnod libi non eripi doluiſſet? Flectebarn in terram oculos erroris ftultiſſimi pænitens , & ad proximam ară Veneris indignationé deprecatu rus, cũ Percăté miſeratiomeiſubiit, & u 2 Cvj Euphormionis Lufinini parco inquicadoleſcentiæ tuæ :nemo præſtantior artifex , quàm qui per er rores ſuos do & us , antè quod caucret quàm quòd faceret vidit. Tu modò intellige nullum vatem extitiffe diui niorem, quàm quide puellis hoc ora culum cecinit. Aſperaſi viſa eft regidáſq; imitata Sabinas, Velle,fed ex alto diffimulare puta, Quo propius expugnaffes, eo ſegnior torpuiſſer defenſio. Non audis vrbes obfidionum initio ciuium diligentia muniri ; captas non hoſtium læpius quàm fuorum manibus concidere ? Audiebam auidiffimè perquàm v tilia docentem, & quotidianis præcc pris rudem animum poliebam .. Sed inſtabat parum opportunus viator, qui diligentius viam præcipitabat, credo , quod cùm ſolitudinis homi nem tæderet , nobis oneri quàm ſibi eſſemaluerat.Igiturvt cominodè po tuit exaudiri ,Hc'inquit,iuuenes,hæc via Baſilium ducit ? certè , inquit Percas. Et vos in oppidum illud y la Satyricon. 31 quead inuidiam felix?cùm idem Per cas reſpondiffet;Quid igitur impedit, inquit quo minus viæ tædiuin mutua humanitate fallamus ? Nam & illuc nó ſpectator tantùm nouæ felicitatis,ve rùm etiam futurus particeps vadò. E rexerat animos noftros incertæ rei magnitudo, impetúmque penè cu rioſitatis iuflus ſuppreſſerat. Itaque in mediurn receptus ; veluti ne iret fine fermonibus via , perplexè rogabatur de Baſilianis , deque eorum ingenti fortuna.Non oportuit vlterius ftimu los admouere homini in hoc fponte iam imminenti , vt quoties fermo defeciflet, illa ſemper materia faceret eloquentem , Nam & quod ſummum eſt loquendi inciramentú amabat , & humilioris vicio métis , cùm omnia in miraculum traheret, quæcumque ani mum affectu diducerent , his alios quoq; dele &tari credebat. Eft,inquit, vt audiffe vos arbitror , Acignius, vir integritate vitæ mirabili , cuius ani, musad lublimia quæque natus rerum Euphormionis Lufinini quas in vfu quotidianohabemus hur militatem defpiciens, iis ſolis acquies uit quorum magnitudovixiplo cælo caperetur. Tum is non animum mo dò imbuere vaftis cogitationibus,ſed & familiam his artibus præſtantiſſi mis erudirecępit,nihilineptius quàm , primam ætatem voluptatibus dedere laboriofis exercitationibus natam. Vanum eſſe earum rerum cupiditate torqueri, quæ pofſintautnon haberi, aut cùm habeantur effluere. Magnifi centius atque illuftrius contemnivo luptates quàm admitti. His præceptis & quod ipſius mores ſeuerius etiam quàm verba familiam ad occultum recti tramitem ducerent; effecit vt a pudſe virtus domicilium conſtituille crederetur. Tum omnes ſe in dif ciplinam dare , omnes certatim aut opibus conatus optimos , aut confilio , aut gratia , prouehere. Quid multis:in tantum potentię faſti gium euectus eft ,vt iiſdem modis de primi non poſſet quibus erat cietus. Satyricon. 32 Populum facrorum & religionú ter rore deuinxerat. Iuuentutis , quam ipſe expoliuerat, ſtudiis ardentiffimis efferebatur. Principes populi metu, Magnates Principum fi & ta beneuole tia tenebat. Denique omnium ordi num vires,priuatæ domus limine có. cluſerat. Deſcribebat ciuitatum gu bernationes,magiſtratus,prouincias, imperia , omni grauitate & ſapientia mandabat; domeſticas etiam priua torum controuerſias ſingulari artifi , cio componés. Erenim nihilcam ſan atè cuſtodiebat parietum fides quod non ſan &tiores mulierculæ efferrent in Acignijdomum ; aut ſeruuli, quo rum taciturnitatem pietas expugna ucrat : ipfi denique liberi,cùm corum inobſeruatâ diligentiâ latebræ omnes ſecretum perderent. Itaque nuncco micer, nunc auſtere , modò paterna lenitate, modò maieſtate cenſoria, le queftererat coniugũ diſsidiis, depo nédisinimiciciis author, ſocietatum , nuptiarum ,fædcrum , pietatis , ſcien . tiæ ,iufticiæ ,virtutis omnis & religio, Euphormionis Luſinini pis arbiter. Ex hoc oraculo quem quiſque quo tempore fermonen ha buiflet, quibusmoribus eſſet, quibus opibus, quo eriam inter penaies ge nio , qua temperantia , qualibertate , nofcitabatur . Denique poterat orbis fub hac diſciplina adfuturorum ſecu lorum inuidiam floreſcere , nifi ipſe fuæ felicitati inuidiffet. Itaque vbi quam ipſiextruxerant potentiam ma gnates timuerunt, omnia criminari, & in inuidianı trahere, etiam benefactis criminum fpeciem obtendere , exter minare denique præcipitem Aci gnium velle. Sed vider,hoc videt ille Deüreguator, & auſis Sera quidem , manet ira tamen. · Imò ftatim manifefta vltione nu mé deſæuiiſſet, ſtacim liberales Diſci plinæ rudi ſitu & inculto in horruif. fent. Nullaliteris maieſtas , nulla ho . minum animis fides diutius ftetiffet, videbatur probitas exulatura cum Acignio , & iamiam vno tanti fa cinoris metu in ieiunam fterilita Satyricon. 33 tem fæcunda ingenia degenerare. Itaque neceſſicas Acignium in gra tiam reduxit. Ampliflimo decreto iuflus eſt non fuifle nocens. O non amoris magis quàm veritatis vis ignea , vbique ſe prodens atque eini cans.Ceſfit Acignio in gloriammale dicis fermonibus fuiffe violatum. La na ſordidiflimis (qualoribus inquina tur , antequam purpuræ fulgor eam imbuat. Nec prius aquila fætum a gnoſcit, quàm dubitaueritagnofcere. Delectauerat animos noſtros libera pariter & ſimplex oratio. Nam & ni hilin Acignio nóamabat , nec aliquid quod amaret celabat animus , ipfius primùm affeétu ,deinde noftra patien tia incitatus. Igitur in tantam familia aſcitus qué,inquam ,nominc Acignij non terrueris ? quem non libera & potens feruitus tanget?Hic ille, quaf fatis aliquantum ceruicibus, nihil me , inquit ,iſta mouerunt. Alijs gra dibus in tantæ ſublimitatis cogitatio nem aſcendi. Nihil vltrà mihi à puero Euphormionis Iufinini placuit,quàm eruditionis nomen. E lementa didiciſſe non memini ; nec pænitedi ſucceſſus ætatis initio acue runt animum ad laborem.Quid vere ar confiteri iam in humilitatis diſci plinam me traditurus ? ad annorum numerum decreuit ingenii vigor, ac vt ex Ammonis fonte prognatum di cercs, cùm maximè deberet caleſce re , rudis animi impetus obftupuit. Quam non huic malo quæfiui medi cinam ? quæ vota non ſuſcepi ? Sed ô numen non audiendis interdum pre cibus quàm differendis benignius!O portebat mca vota geminata felicita te donari, Animaduerti nihil in Aci gnii familia honeſtis diſciplinis non excultum eſſe. Et primò in eam ad mitti nullos credidi, niſi quos iã antè illa bona ornafſent. Tandem curio ſus ſpectator notaui domus illum efla geniumvt inquilinos extemporaneæ do & rinæ fpiritu affet; veſtem illic da rinoncolore magis pullo quàmmon ftris acmiraculis tinctam ;eâ vix vttes } Satyricon . 34 met incluſeris eloquentia mentem e laborari, iudicium induſtria.Deniquc quos vt deſpectiſſimo ingenio etiam infra me habui, iam in Acignii comi tatum recepti celebrantur ſermoni bus fociorum omnium. Iis negant quicquam eſſe ſubtilius.Hæc,nequid diffimulem , ftimulabant cupidum ſciendi; ſed incitauit ychementius res magno mihi nuper ſecreto credita. Hîc cùm moraretur, cæpimus fami liarius inſtare , & propè velut eodem ſtudio taĉti. Tum illc, non modò,in quit,promittebatur eruditio huic mi litiæ nomen danti, ſed mihi in igno rantia conſeneſcendum ferebatur, fi tam egregiam conditionem temne rem. Dij multi nolunt ſibi facra fieri, niſi deſtinatis à ſe locis.Nonin quoli beraniro inuenies Trophoniiſpiracu la, neque barbarus ignis Deos Græcię delectat, & ipſaCeres quamuis omnia ſuis muneribus velet , anguſtas ſedes religionibus occupauit. Mufis iam no eft aliud facrariuin prætor Acignii Euphormionis Lufinini domum. Nec fe modò intra illam femper ædem produnt, ſed & meher clè tantùmi bioracula,ibiThemis,ibi Pegaſi liquor, Vates ibifa &tusApollo. Quis alibi doctus? quis limata ve sáque olcgantia cultus? Diceres bar barié vbiquc extra Acignii pomæria eſſe, & inceſtare magis Mulas quàm colere.Iam ipſi prioris æui ( criptores, vt ſubmittunt victa & domica capita nullibi mediusfidius locüinuenirér, ni fi cú pipere aut ficu ,aut pallis in Mar tium vuis. Prodeunt diſciplinæ om nes mcliore cultu, & polliticæ ,feu ru fticæ rei,ſeu patrum memoria & factis è puluere excitandis , leu cæleſtis , ſeu aquatilis doctrina fit , non erit alius quem delicata ferant ingenia , præter Acignii vernas , etiam literaria bella tanta conſtantia gerentes, vt & vene ficas tenebras lola face & ſtilo armati intrent, & Romanas acies in ordinem ac veterem diſciplinam religiofa ſcru pulofitate digerant. Cùmexcidiffer mihi riſus , timerémque nequid in Satyricon. 35 rus , me odii conciperet adAcignium itu Quis mortales , inquam ,non ri deat oblata fælicitate non vtentes, .nec magis fortuna propitia lætos quàm irata ſeueráque triſtes? Quotus enim quiſque eſt quem hæc moueāt? quis tranfit in familiam tantæ ſpei, & in qua non modò docti omnes , ſed extra quam nulli ? Tum ille, fatum ,in quit,illud eft ætatis noftræ luctuofiffi mum.Sed pomaria vides non ſua ma gis, pulchritudine capere tranſeuntiū mentes, quàm artificioſo rubi exami ne tuta fpem fru & uum Domino con ſeruare. Laboribus, diuitiis, pene li bertate emenda eſt quam poſcimas felicitas, Dum hæc proloqueretur, iam ſe a peruerant Baſiliifaſtigia,& ipſefubla tis manibus hofpes adorauerat lo cum ,faciebatque quod expeditiſſimi curis elegantibus iocis traducerent. Sed notauerat Percas afflictum me nouis curis , quas necdum ego aduer teram.Nam &pallebam interdum , & Euphormionis Lufinini improuiſa (uſpiria laborantem animü prodebant, nec iamſemel impruden ti vulcus exciderat. Itaque ſolicitauit pollicem meum, ac vt fibicóltare ve nam fenfit, & mentem arcano morbo quati , me hilarius interrogauit , vels lemne etiam ad Acignium ſecedere. Cùm ego lubrideremzimò, inquit, e remum ,veexiſtimo, malis, & !pelun cam duobus internitentem aſtris , quo rum penè radiis reuiximus. Hisdi&tis fufpendit animum , fecitque vc longa cogitatione morbum meum quærerē, qui fallebatadhucinexpertū , & per plexis ſe tegebat ambagibus. Etenim virginis illius ſpecies quæ mihi penèſortitò in fpelunca obtige rat,perambulabat animum meum , & imbuebat affectu tenerrimo . Nec aliud tamen ſuggerebatur incertiſſi mæ menti , quàm quòd humaniffi mam puellam offendifíem . Nuncli cencius egiffe mctuebam, nunc ſub ruſticum meum pudorem accuſa bā; nutus denique omnesatque vul Satyricon. 36 tus tanquam iratæ mihi mulieris lon gaæftimatione penſabam . Hæc aſſi duè anxio morſu me carpebant, & lā. cinabatur animus inutili pænitentia. Igitur poſtquam in vrbem perueni mus, vix etiam Perçantis colloquium ferens, quærebam miſeriæ meæſecre tum , quo meaffari , & obiurgare do lorem liceret.Itaque dum cultum no ſtrum in ftabulumreponit,furtim ſub duxi mne , & in proximam latebram conieci,cæpique grauiflimèaccuſare perturbationem iam ſe magis magir que prodentem , nec filebat intra ine diſcors affe &tus; & propè vocalis Tra gædia ſe quærentis nec inuenientis animi ſubmouebat gultus , & in hunc modum eloqueba tur. Quāantea non videras, cuius etiá te nefăda curiofitasoffendere debuit vt te fic imbecillem torqueat:eſto.Sit irata , fic aduerſa ; cõ qucraturdeiniu ria ſi quá merito luo accepit : cur hoc ægrè fers ? Quaretcindignum mace ras : Itane parricida; quáta timiditate erumpentes fin Euphormionis Lufinini peccafti, tanta nunc audacia excuſas ineptiſſimum ſcelus? His dictis atten tiushæli,mihique videbar intueri , ſi quid turbatæ mentis confuſio ſug geffiffet. Ac tandem id placere vilum eſt, quoniam ad ſumma & improba. vota non erat aditus, in ſecundis hæ rendum. Satis fore ſi ignoſceret erro. rimeo, fi illi cogitationes meæ palam eſſent,deniqueliamaret, licet fortal ſè nunquam ad oculos & afpectum reditura. Ela tollite perfidum ,rebellem , Eia tolliteperfidum puellum , Dematris ninea ſinu puellum, Dematris niuee ofculis amorem . Eia ličtor ades:ferox ſeuera Venalis iaceat puer (ub haſta; Cuifimul fuit & diem bibelle, Et noftras auidèebibiſe venas, Siquiſquam Scithycis adeft ab oris, Siquis Mygdonias reliquii undas, Aut de littore venit Occidenti Mercator rare veltu : buc anara , His breui pretio relinque,liflor, Illum ,quem pretium puta agrande, Si noſtris procul amouent ab oris. Emant Satyricon. 37 Ema är infidias tyrannulumque, Et quotquot mala ir ux,ferox,fceleftus, Sua contineç ampliora mole. Namquid( Numina ) Cupido noftris, Sinoftris adolet Cupidoterris, Etprima modò tampotensfagitta Dehinc cufpide ſaniei virili? Ibisper Scithyamferox Cupido, Antper Mygdonias ligatus vndas, Antin littore feruies cadenti. Ecoe ut ciwlat,vtlatus tenelluns Supirans quatit. Audiit minantem . Puerparce tibi, &timere ceſſa : Puer,parce mihi. Deos deafque Inro , ians mea iam refedit ira. Nec te frigida iam tenebit Arites. Nec T arteſia te videbit unda, Pulchro vulnere languidos ocellos Peivs veſpere deprimenspropinqåo. Autte vixpropriefacis capacem , Ecopofitum nimis fub axe Vret publica, ſenrietúe,ftamma.

Has vna redimes,proterné,pænas,

Has vna redimes,puer,Sagitta; Si pectusDominamedtenellum Prorſuscuſpide/cindis incruentå. Tum qui me modò fauciauit i&tum . Tum dextram venerabor , & fecundo Optabo nimium perire telo. D Euphorinionis Lufinini Poft hæc veluti læſæ mentis insónia confurrexi, & Percantem quærere coe pi, ac ille iam in diuerſam partem abic tat, & curſim per vrbem delatus,inter rogabat omnes ex veſtium mcarum noris,fi quis errantē confpexiffet. Tā dem ad Acignijdomum venit , ibique præclufis foribus diutius hæfit , donec oftiarius, qui iam cellam deſtituerar, multis clamoribus & importuno pul ſu arceffitus, quadratum in medio o. ftio cancellum laxat, ferreiſquemacu lis intendens oculos , negauit fas effe quemquam admitti poſt vigefimam primam diei horram præcipuè, inquit , noftris hodierno apparatu fellis ;quip pe qui in craftinum ſolemneludicrum meditati ſomno intermiſere laborem . Hac repulſa accenſusPercas, vt non e rar iracundiæ benè potens,nefcio qui. bus verbis vltus eſt abcũcem , & in ſta bulum ſe recepit. Loterim cùm cænulæ officium ancilla ſtregué exequuta thoros & menlam iterneret , profuſo ſu Satyricon. 38 dore madidus , & parum compoſito fpiritu domum redii. Quippe quem lapidibus tota vrbe exceperat petu. lans lafciuia quorundam adoleſcen tum ,qui excoli ab Acignio fereban tur. Illi primò contumelioſè peregri num cultum irriſerant, accùm ædicu lam quandam prętermitterem velato capite,iam non contenti perſtringere aduenam maledi&tis,tanquam intraf ſé in Lycei Arcadici penetrale, delæ uieruntlacertis excuffiffimis , & lapi dum veluci nimbo aërem condide. runt. At ego libertatis etiam memor qua mihi olim demenciæ ſpecies de derat, è fuga in prælium cóuerſus re mifi grauiflimam molem , & anteſi gnani caput fregi. Earesimpetum fu rentium ſtitit , cùm omnes in iacente intenti , pars tollerent , pars fifterent ſanguinem ,plures turbarent. Ego in terim delapſus ad ftabulum deuolo, & laudatas inſigni fortitudine ma nus , cùm adhuc ex pugnâ calerent, gelida perluo , non fine Percantis Dij Euphormionis Lufinini riſu, qui lepidè interrogabat, an inri uales meos incidiffem . Atverò cùm defelli concefliffemus in triclinium , redeuntibus fubinde curis angebar , & amore animum in fpes vanas erigente,vagis & inanibus commentis producebam ſolicitudi nem . Itaque nullius rei diu patiens perambulabam cubiculum , & cruda vulnera cauſabar, quia pluribus locis occipitium ſaxis pueri pertuderant ; cùm interimi ad oftiolum noſtrum muliebre inſonuit murmur, egóque audaciam fingere cæpi , fi quod om nino ſperari non poterat, mihi domi nam & pænitentiæ locum miſeri cors fortuna reddidiſſet; etenim quo ab illo diſcrimine magis aberam , co ſuperbius ſecura glifcebat audacią. Acvt Homericus canis , fugientem fortunam latrabam & venientis ima gine terrebar : ſed poſtquam laxatis toribus euafit in cubiculum mulier quædam cultu mediocri vnoque co mitata puero,cum ſoluti poplices cor, Satyricon . 39 pus exanimum demiſiſſentin terram , ni maturè velut intermiſſam cænam repetens, puluino demerfiffem timi diſſimum caput. Atilla , dimniſſo ante puero , ſaluere nos iuflit , neu mirari quod intraffet ad nos audacius : ab iis mitti quæ amore ac beneuolentia ius familiaritatis meruiflent. Hæc non ipſe Percas immotus audiuerat , & noftrum iam iter pluribus credcbat monſtris quàm lapidibusnotari,cùm mulier foluto finu exilitatis exquiſi tiſſimæ pixidem mihi ad miraculum ſurgenti admouet ; & rogo , inquit, non esEuphormio: Cùm me efle non fatis conſtantibus verbis retuliſſem , timuit falli, & trepidantem iterum confeffionem extorſit. Sericum erat tenuiſſimum ,purpura recoctum , quo pixis reuincta aureæ cælaturæ ru beum fulgorem admiſcrat. Arrificiü autem mirabile,vt quocuinque illam verteres , eædem oculis ſpecies ſub iicerentur. In ea emendatiſſima Cu D iij Euphormionis Luſínini pidinis imago Apollinis contumacia duplici telo ylciſcebatur.Hinc aureus Phæbus, iſthinc plumbata Daphne omne præſidium collocaucrantin pe dibus, & ipfe gemmeos vultus Amor contrahens matri ſuam victoriam puerili fimplicitate narrabat. Illud præcipuè ſtupebam quòd per rarum ſericum facillimè admitteretur acies, vt vbique tecta pixis videretur, & v bique nuda. Circulus præterea ſupe rioris partis eminebat tam commo dè , vcimaginum gratiam diuideret magis quàm frangeret.Quodque ra riflimum eſt, elegátis donimolesma turæ auellanæ menfuram non imple bat. Tummulier frangere fericum iuffit , & interiora ſcrutari. Erat au tem vaſculum emortuis formicis & iam ad fætorem ſolutis ple num. Quod non magis admiratus fum ,quàm effuſam in riſum eam quæ dederat,penèobliuiſci modeſtiæ , & comploſīs manibus non ſemel repe tere, Illicte leges. Tum Percantili Satyricon. 4° teras tradit , quarum ciuſmodi erat exemplum. Neceſſitudinis mutuæ credidi, ne te mirabili nuncio frauda rem; quod eft eiuſmodi vt non niſi mea fide tibi credibile eſſe poſſit. Nondum erepti è conſpectu noſtre amantes oculos fallebatis , cum in, gens ſtupor nos auertit à contempla tione tam iucunda. Quippe lacera tum cadauer , &in hoc vix integrum vt fuiſſe corpus noſcitaremus, fparfis huc illuc fruftis ſemel atque iterum lubrica veſtigia cuerterat;cùmcruen tum ſolum notauimus, quáque defi ciebatſanguis , omnia velutrecenti incendio tegi;trabem etiam cuius fa Itigium curioſè acuminatum derrun catis Hypogææ veneficæ ceruicibus premebatur. Frons incultiſſimis ſul cis minax nihil omiſerat de viuen tis feritate , nec facilè dixiffes an plus truculentiæ in viuâ fuiſſet , quàm horroris in mortua. Ideo Veliam meam , fideliffimam mulica Diiij Euphermionis Lufinini rem ad temitto , quæ oret vt in ſpeluncam reditu maturato diuertas. Ibi confilio tuo , & induſtria vtar. Soror mea lepidiffimum munus con tubernali tuo miſit , & fortunæ fuæ conueniens. Vale. Erat autem ſub ſcripta Epiftola tribus literis inter ſe propè confuſis.I.L.A.nec aliud in ce ra, quàm monetæ publicę forma.Per lectas ille cum oftentatione affectus literas mihi in manus dat , cæpitque à muliere quærere communis dominæ nomen . Atilla hominem elegantiffi mè riſic , & nefcis, inquit ,cæcum eſſe inhis religionibusCupidinem ?Reſti. tue imprudenti oculos ; docebis alis vei , & profugiendi libertatem . Quid amicam optimo gaudio ſpolias, & quod eft in voluptate potiſſimum , noctem atque furtum detrahis ? Tam audacter prolocutam , & iam rarioris bus velis obducentem nequitiam , in tenti aſpiciebamus, cùm illa repen te leuos & nitidos vultus in laxifli mam ſenectutem vertit. Crederes Satyricon . 41 Menelaum ſciſcitari à Proteo iras cæ litum & tépeftatum vices, Tam repé te noua frons loquentem immutauit. Nec expectauit ſtupētium voces, ſed trementibus , & ad fupplicationem componentibus timidiflimos vultus , me,inquit , me ipſam poſſetis agno ſcere ?Aut putatis eâdem ruina quæ Hypogæam abſtulit omne illius arti ficium cecidiffe? Etanimis nouasfpe cies inducimus, & frontibus; nec feli cius inueſtigabitis dominæ meę limé, quàm aut Ceres ,aut Inachus, amiffos liberos quæliuerant. Sitamen homi nes eftis ,id eſt , ſi agnoſcitis ſuauiſſimę mulieris imperium, date fidem in co fciæ fpeluncæ ſecretum poft diem ſe primum reddituros. Cùm ita quaſſa rentur capită noſtra vt annumere mus,egreditur cubiculum , & in equũ qui ad hoc proforibus ftabat attol litur, Nobis autem excitus à mulier cula terror cùm profuſum ſudorem paffim mouiffet, tamen pofteaquam diſceffit & foli confticióus in acie, Dv Euphormionis Lufinini creſcentibus ſubinde animis in pro fuſiflimum riſum celfit.Sed precipuus crat ſermo de mea pixide ; quid hoc calidæ puellæ commentum deſigna ret. Cúmq; multa inuicem diſputal ſemus,tandem in Percantem conſen Gi;Volebatautem, fpecié meam , quæ non ingrata virgini fuiſſet, per cælatu ram amatorię imaginis pingi.Arquo niam eidem ineptiâ mea perſuaſeram effætas intus & funeratas vires effe , ideò plenam emortuis formicis pi xido Naturæ médacium arguere, quç interna vitia tanta ſubtilitate texiflet. Sed omnia trahebam in alimentum fámę, & propè iraſcebar ſocio meo , quitá docili febricula exæſtuabát,vo fiue tepeſcere-morbus iuberetur , liue mori, audire poflet imperiü. Diceres nos è nauicula recens egreſſos; & illú qui mari paruiffe durius torquérivé triculū ,compoſitos humores in littus extuliffe ; qui autem repugnaſſem cli cienti pelago demum in arenam di miſlum , graui capite,lalliſque veſtigiis Satyricon . 42 reddi aquam mihi petere,vt ibimedi ciná quæreré vnde morbū haufiffem . Verum hanc inter nos feditionem grauior tumultus compeſcuit. Quip. pe furentium hominum armato con curſu ædes inhorruerant. Paſſim au diebantur : diffilientium portarum caſus, & afperæ minantium voces , & ipſa nox per ſe formidabilis inanibus omnia terroribus auxerat. Igitur ex pectabamus venientis procellæ ſæui tiam : certi,quoniam nosin theatrum ſuum fortuna produxerat,noftras etiá effe in illa fabula partes. Ego verò to tius mimiargumétum eram , quipue rorum lapidationem remiſſo laxo co preſſeram . Inciderat coim moles in nobilem puerum , & timebatur vulnº altius intromiſſum , quàm vt ſolæ car nes ſauciatę efl'ent, já Acignius apud Dictatorē municipijinteruenerat, & religionūauthoritateciuile armauerat vindi& ājiā irruperat Di&tator în tri cliniū noftrū , vbiomaibad furorem tumultuantibus , Túne es , inquit , D Vj Euphormionis Lufinini ſiterarum prædo ; qui omnes Deos & homines vno facinore violafti ? Nifi litteras nominaffet credidiflé etiam à virgine miſsū . Sed pofteaquã inuidia intellexi,non ſuſtinui dimittere ſuper ciliū, qnod erexerat conſciétia lauda tiſſimifacti,cuiusrationem cú cępiſsé reddere, barbara heu inimicorũrabies nó potuit innocétiă audire. Precipité exturbant de thoro ; inanúſque vin culis ftringút,nec proficiebam iuftif fimo plancta , cùm prouocatum ac inuitumin pugnam deſcendiffe cla marem. Mequoquevulneribus affe. Etum , & vtrinque vindicandam pari feueritate audaciam.Sed caufa effe no potuit,vt in nobilem , & Acignij ftu dioſum infurgerem , PræcipuèDicta tor officiofamiram egregie fingebat; & fcverò ſcelerismeivindicé,le alū. num & culcorem iuſticiæ firmabat. At Percantem primò rei nouitas poſuerát extra ſe yt interdum tacitè quæreret veráſne caſibus yan perin fomnium ,ageremur, interdum con tumacius inſurgeret in publicos ſec Satyricon , 4; uos , & fublatas in meam perniciem manus ſui capitis periculo auerte ret, Moxve fuftium acerbitas fanita tem mentisreuocauit, & ſibi quoque intellexit parari vincula, non multum hoc erit inquit,Domino meo Callio , ni.Putares reuelatam Perſei parmam, & omnes pluſquam lapideo frigore obriguiffe.Ita cun & is & animi, & ma nus ad Callionis nomen ceciderant. Quod vt fenfit callidiffimus Percas, manicas meas, feriens eas etiam iura bat Callioni impoſitas effe. Iam mi niſtri lentius ducere , iam mitius im perare Dictator ceperat, &ego aperto circumſtantium murmure murmure probus effe, cùm Acignio nūciatum eſt Cal lionis eſſe ſeruum , quem authotitate fua læſerat. Oque facrilegas,prius relicta , Terras filia deferis Tonantis. Nunc, Aſtræa feros remitte vultus, Nunclenis magis, & magisſerena. I am te protinus ô potensvirage , Iuftis omnia cultibus reducunt. Nunc eſt dignus honos ,tuóque dignos Euphormionis Lufinini Diua,namine nunc habes parentes, Nunc ortam ſacrafama confitetur Regum fanguine,dinitúmqueteftis, Et penatibus inſerit potentum. Et ne non pia iam colas parentes, Quod diti placet,ant placet potenti, Aſtraam loquimur suberefačtum . Tum Acignius ad me ſumma celeri tate contendere, tum alpergere accu fationi fucum callidiſsimis exculatio nibus cæpit. Ar magiſtratum maior incefferat perturbatio , cùm & lermo nes hominum timeret , fi tam facilis machina euertiffet ſententiæ robur , & fi perſtitiſſet, Callionis potentiam. Sed aſſuetudine peccádi ſuccreſcunt ipfis ſceleribus excufationes , & ani mus in flagitia promptus in expedito commenta , velut ſceleratæ vitæ cu ſtodiam , habet. Itaque non multùm moratus , neque inquit , iuſtitiæ quic quam nego , neque Callioni aliquid dabo quod vir integerrimus fibida tum poffre iraſci :Vtinam'non audme mus tantum nomen;vt ſponre liceret effejultis.Nihil fallo;fed niſi prouoca Sityricon . 44 r is tus pugnauiſſes,niſituam cauſam vul nera peroraflent, non impunè tuliſſes hanc feriendi licentiam . Sed audi, fortunam in te hactenus, non ſcelus, punij. Non oportuit populum leuari fortuitorum terroribus, ne grafſandi licétiam inulti prætextus oftenderét. Itaque habet à me Callion neque ne glectă iudicádi coluetudiné, & gau dere menullú fuiffe ex ipfi°familiâ,irá Domini, meáque ſeueritate dignum . Sed iam in familiaritatem defcen derat Acignius , & mira humanitate inuitabat in craftinum ad publici ce lebriratem ſpectaculi. Iam ctiam ex vulneribus ægrum ad thorum dedu xcrat, ac blanditiis omnibus obftina tum animum expugnabat; pepercif fémq; forſitan , nifi recruduiffetvul nerum sélus infli&tistemerè in ſpódá ceruicibus. Præterea ſero conſenſerat inira animus, & in fyluis quo difficiliº molicurimber-ramorú textiles nex ', cò pigrius admillæ aquæ ftagnant, Ar verò poftquá tépeftasin ſerena crāfiit , & defatigatas mētes dēliorsó Euphormionis Lufinini nus obſedit terribilé fortunæ lusú , qui nos tota die verſauerat , nocturnæ imagines reddebant; vt infeftior fibi eſſet ipſe animus per miras cogita tiones ſe terrens , quàm fuiſſent ex terne formidines;donec tympanorú ac tubarum clangor ſub rubentis Au rorę fugam quietum loporem excuf fit ,méque ad paratam ab Acignioſce nam cùm Percante adduxit.Sedebac mihi proximè modeftifſimus ſenex, cuiuscùm humanitatem libaſſem , in gemui fortunam eiuſmodi moribus meam patriam inuidiſle.Nec difficilis fuit fimilium morum conciliatio: nam & ſecretus impetus inuitabat ad ami citiam , & orationi neſcio quis genius inſinuauerat fidem . Igitur nondum compoſito aulæi tumulcu ludi magi ftrum fpectabamus, qui nudis ferè ad cubitum lacertis nunc firmabat Or cheſtram ,modòſcenam , & verbis ad anhelitum expreffis hortabatur actu rosshic regiæ meminiſſet grauitatis, ille muliebris pertinacie : rifum , la Satyricon. 45 qui' inæ ibi ta exo orú ac -X , chrymas,tenerent, & impoſicosmen tirentur affectus. Interim optimum ſenem rogabam , num vt audiueram in Acignium coſenſiffet omnis virtu tum familia;num in verticem integri tatis hominé Gratię manu duxiſſent. Hic ille suſpirās,imóque trahens àpectore vocem , Et veròinquit,ducebant.Quóque iu ſtius indigneris,noninuiä rupes, non inuiæ rupes , non aſpera cautium ma lignicas,auſpicata compreſſit veftigia, fed exiles ftipulæ ſuſtinuerunt perſo nam robuſtiſsimæ molis.Diceres do. miti exercitus inanem vmbram vi etorein animum terruiffe. Ita fuſo vi tiorum examine non potuit ſuſpicio : në vitiorú fugere.Vanitatis, ambitus, uiditatis , in re publica in re literaria reprehendicur.Curno collit ſuſpicio , nem ? cur non extinguit incendium quod illius famam inuidiofis crimi nibus vrit ? Denique cur non mulcet iudicia noftra coſenſu aliquo ,aut cur homo videritimet, & interdum erraf, US lis - 1S -- Euphormionis Lufinini fe? Crederes cum illius actis cælitum decreta conuelli, neque ſe quicquam à Numinis cauſa efle leiūctum . Mirá dum porrò eft infeſtam Acignij(iniu ria credo ) ſed infeſtam ſuperbiæ cri mine famam , qui diſcipulü penenun quam dimiſit non ſuperbiſsimum ,aut qui alium vltra ſe,magiſtrúmque,lau daret? Quanquam & illiusgloria ple tumque corrumpunt qui omnia eius dieta factáque in miraculum trahunt; quoniã hacætate ſic viuimus, vt qué factiosè laudaueris , huic leu inuidia, feu cótra ſentiédi ambicione fim ini. quior. Ac ne fit aliquid in Acignio noninſolens, quam amici famá cuer tūr , illi hoftes fulcimenţa decernunt, dum calumniandi licentia iuftiores querelas eneruant , &ineptis crimi nationibus veriora indicia deſtruunt. Dum hæc proloqueretur , tantum filentium totam domúoccupauerat, vt altiore Sigalion excipi núquâ pof fit. Itaq ; adſcená oculoscóuertimus, qua decorus adoleſcens perábulabat, Satyricon , 46 quifabellę argumentum pandere cæ pit ,verlu nõ multūdelicato.Fingeba tur autem iuuenis , fortuna & ingenio illuftri,paternis bonis folitariu deſerti prętuliſſe filétiū , necſanctiſfimas ma tris lachrymas, nec Principis authori tatē religioſi cępci fregiffe cóſtátiam . Nihilillo venuſtius, li fabula Roſcios inueniſſet,fed omnes ad pedú nume rum humeros torquebant, omnes fi ctitiis vocib ° corrumpebant naturale gratiam , & trita ſæpebarbainſolentia teftabantur aſcititiæ maieftatis. In illis deliciis optima lucis partem conſum plimus;tandēq ;digreffus ex moleſtif ſima ſchola , viam ad Fibulliú cû Per cante exorſus fum , Acvbi extra Baſi lij munimenta cóſtitimus , cu ſolutio regaudio ridebamus pridianę lucis pro digia , & inemorabiles tot mole ftiis calus, ex quibus nihil pręter pau cula in occipitio meo vulnera duraue rat.Acverò nihil eſt diuturnum quod fit extra fortunæ cöfilium . Etenim Fi bullius ad interitum æger marcentem Euphormionis Lufinini 1 familiam ad poftremam ſolicitudiné deduxerat; nófq; ab ipſo gaudij'limi ne triſtitia veluti fugitiuos reuocauit. Sed mirabar hominú genustotis Fi bullii ædibus cóuerſari,imperioſum , triſte,ſeuerū ;qui meingemiſcebātad familiæ planctum , & frontes ad triſti tiam arte magis quàm fpontè contra xerant. Quosvt Medicos ſæpius ap pellari audiui , non prius interrogare Percantem deſij, quam intelligerem omnem religionum differentiam in tres partes efTe diſtin &tam.Hos appel lari Priſcos,illos Nouates,tertium ge nus Medicorum effe ; ſed potentiſſima factionem Medicorum iam latiſſimè dominari;vt quod Spartacus regnum concupiuerit iſti ſerui occuparint. lam procerum partem ,iamMagiſtra tuum eruditorum etiam greges totos confenfiffein Medicorum ſcholam , hæc & talia ſentientem ; Aut numen ſolis terroribus fingi,aut fi eft aliquod omnia permisiflc diſpenſatrici natu ræ : animum ita corporis domicilio Satyricon. 47 Ene ni it. j 1, inſinuatum , vt extra illum carcerem non duret: denique religionibus fic vt veſtibus vtendum , de quibus & conſuetudo & ipſa vulgiinconſtantia judices ſedent.Hisinſtitutis Doéti fa cillimè peccant in hominum vitam , & nouis experimentis radices om nes ac metalla tentant,necperniciem hominum æftimantes , nec numinis iram.Igitur & Fibullium clades eadem afflixerar , cui ad vulgarem morbum inſolentia remedia quæliuerant. Etenim quos emulſerat humores vena ad finiftrum renem pertinens, vis lienis ignea paulatim addenſaue rat, vt omnem renis latebram co&ilis & acuminati lapidis rigidicate com pleret.Necacerbos dolores antè cru delis fætus mouerat, quàm excitatio nis vehementia è naturali receflu ex cuteretur in vreteris anguſtias , nun quam hiatu tam immani ſua ſponte patentes. Tum autem fæuiffimi mali atrocitas tam ventriculum ſupernè çxonerabat , quàm alui libertatem Euphormionis Lufinini compreſlerat. Cúmque ad veſicam carneæ fibræ cum expellente natura pugnarent , ilia in conceptiflatus ſu ſpicionemi veniebant. Igiturmedica meninfuſum eſt inferius, & omnia in alium fortè morbum valitura tenta bantur. At præcipuè nefarius Am brax oppugnabat adhuc vitalem Fi bullii naturam , qui præceptricesme dicorum chartulas temerè in eoruni officinis diſſipatas qui diluendis me dicamentis præſunt, vigili ad ſcelus cura coegerat , ac in ſecretam deinde merſerat vrnam ,paternæque artisté ptor medicinæ fcientiam mentieba tur, Tum vt interrogabatur de mor bo, munitis diligenter foribus ,verſa barmanuvaſculum , & efte,inquiebat, ſortes pluſquam Præneſtinæ , velLy ciæ ;ac præſcriptum quod voluentem manum primùm impleffet, ægris e tiamformidolofius quàm eſt pericu-. lum fontibus ad pharmacorum magiſtros mandabat. Sit vt inter dum nefarias manus atroci cæs Satyricou. 48 de pollueret , interdum ad miracu lum ſaperet fortunæ temeritas. Sed non licauerat Fibullius impruden tiæ. Nam Ambracis chartula dictauit oua ad ignem bis co &ta , & veterrimi 'pili eliquatam viſcoficatem . Præterea deambulaciones raras iufferat, & oſci tantcm ignauiam molli thoro foucrc . Quæ omnia naſcentem in Fibullio la pidicina ita durauerant, vt aſlidui cru diatus moriendi folacium quærerent; quod proculdubio foluiſſet hominem tantis malis , fi aliquid guſtafſet do Callionis potu. Non tenuit lachrymas mitiffimus Percas, & miſerrimain domum ſuble . uauit gemituũ ſocietate. Sed mca Cors crac duriſſima;quoniam certam opem negare Fibullio videbatur à meahu manitate alienum ; & fi remedium , quod in illum morbum ftrenuum no ueram rencaſſem , timebam medicos cum eciam Callionem , denique ne non haberetur fides ignoto. Tan dem vicit mifericordia nimis peut Euphormionis Lufinini dentes metus,propiúſque ad ſtratum accedens, ô vir, inquam , propenfiore fortuna digne quàin nunc auerſa eſt, aude fanari. Daremedio quod affero triduum, & fi ad votum meum fanitas non reſponderit illius iram meo capi te depreceris.Molâ vittiſque vi &ima mactari non abnuam. Exhorruit ad hæc dicta Percas, & de Callionis po culoratus loqui,mco capiti,quod ego in ſuccidaneum dabam iuſtiſsimalui ſpicione timebat.Scd Fibullius, quàm non,inquit,hæcpromiſſa noua ſunt? Apage hæcſecreta naturæ, & tot mo dònatimedici;vanam fpem ,acinania verba, æternis miſerorum cruciatibus &qndigna mercede vendentes. Atea go crede,inquam ,domine , amplifli ma erit merces homini tanto be. nè feciſſe; neque ſolùm procuâ mi hivaletudine, fed promea etiam ſalu te laborādumeft. Si fallo, nec poſſum declinare familiæ tuæ impetum , nec domini meiiram. Tumille ,vt acerbi Las mali cogebat , tentare igiturre medium Satyricon. 49 medium iuſsit ,quod velipfius corpo. ris ruina pertinacem morbum tolle. ret. Hac facta poteſtate in proximum moutem fecedo , illám que partem quæ tum imminentis iugi vertice ,tű virgultorum & fruticum'humili faſti gio, maturius vmbrabatur , curioſa fedulitate luftro. Reſpiciebat locus Aquilonem , & vterat decliuis , fluétc. paſſim per imbres humo áridis tan tùm lapidibusfternebatur. Hîc terna geniculatione Æſculapio votum fe ci,fi fanaretur Fibullius,barbam aurea exproximo reſtituturus peculio ,qua lé Dionyſius ademit. Ciedores Deo rum etiam fuffragia emi. Nam ftatim notiflimam herbam oculis meis lub iecitÆſculapius, quæ calculo bellum indixit multò felicius , quàin aut Ve ratrum amentiæ, aut vulneribus Aſci ros. Hæc láceatis foliis pilóq; ita bre ui vt penè curioſos oculos fallat, cre nis denique tenuibus, & fæpe in obtu ſam fpeciem oras ſecantibus , mcdio. E Euphormionis Lufinini criter aſſurgit. Radix caulíſq; lignea, ſubtiliorem fuccum in herbam tranſ ferunt.Planta ad ingenium terræ nữe cubitalis, plerumque eminentior , in figne faftigium floribus ad examen turgêtibus cingit, & Virgæ aureęſor tita eſt noinen , fiue quoniam aurex acpene diuinæ virtutis eft, fiue quòd pręſtantis metalli coloré exigui floris venuſtas emulatur. Cæterű cõrusú in nibus calculum in innoxium pulueré reſoluit. Nó in latere, nó in velicado lor; adeò vt cam faciliremedio pudeat calculum timuiſſe. Etenim in hyemē ficcatur æſtiuis vmbris planta , & vbi grauitas lateris coëuntem morbum præſagit aureus puluis ad drachmam mero delibutus ſumitur , fiue ouo le uiſsimè cocto permixtus. Sed mihi non erat ad manum tam precioſus puluis. Itaque recētem ade hucherbam iubco Fibulliummande re . Nihil eo die viſum eſt ad morbum feciſſe medicamentum ; ſed biduo deinde repeticum fupra fidem eft Satyricon. 50 € lo n 2 d 1 quàm egregiè refellerit acerbiffimum morbum; ſordidus puluis abundè ve ficam exonerabat cenoſumque facca tum penè ſanguinis imagine pinge bat.Iam vētriculo robur redierat, iam corpori toti vigor , & mihi ad perfe ctionem artis inedicæ fola deerat lau rea , & empricij teftimonij liber , cũ à Callione redduntur Percanti literæ, ſe a Principe ad Labetrum mitti , câ pompâ quæ vtrumque deceret. Nos quamprimùm ſequeremur, vel ad Fi bullium ,fi conſenſiſſet, laturi poculū, vel adornaturi mrgnificæ domus ſu perbiam. Tum à Fibullio epiſtolam ad Callionem impetro, quaſe ingen ti miraculo lanarum confirmabat ; & quoniam ſemel Numina curam egif lent ſuç valetudinis,nolle ea offende re alieni auxilij mixtura. Igitur gra tiam habere oblati medicaminis , & præſenti aliquando pleniores habitu rum. Timebam enim ne Callioni, ſi réſciſceret Fibullium mihi fanitatem debere , viderctur indign ūprelatas, ។ ز Eij Euphormionis Lufinini meas artes illi medicamini , cui com. mendando etiam me mififfet . Meautem cùm in ſecretiorem tha. lamum Fibullius euocaffet, ſemouit arbitros , & , Euphormio , inquit,nec tu ignoras quid tibi debeam ,necme riti tui magis quàm ego es conſcius. Itaque diu deliberaui quo mc dono exoluerem , ncc pręſtantius inueni munus quàm fimillimam tui partem. Tum mulierem aduocatſupra politiſ ſimas imagines cultam , quodquc au xerat formáțenera vt videbaturvere cūdia & pudore cófulam . Et, fi mihi , inquit,credis,Euphormio ,vteris be neficio & volütate mea. Puellá hanc cui dudû perſuaſi ne iniuſſu meo nu beret, trado.Integerrimămété, & fuo corpore dignā,honeftæ fröristimidi tas ipõdet. Ego verò doté dicā , quátá capere aut agnoſcere vix audeas. Hic ego nonnihil tā eleganti forma mo tus, tamen inſidiolum munus time bam. Etfi abeft , cogitabam ,fallendi animus , cur hæcfecretò peraguntur ? Deinde quàm ad manum hxc puella Satyricon. SI de occultiffimo thalamo producta eft :quàm inſolens vt fine flammeo,fi ne aqua, ſine lolemni igne , abſque vittis deniq; &matronis verecúdiam mulcentibus tranſeat in alienam fa miliam virgo ?:Hæcmoleſtiſfimis co gitationibus ſcindebant animum , & præterea quòd conſilio tempus non permittebatur. Erat etiá menſisMa ius, quo tempore nuptiarum omen perhorrefcebam . Igitur ambiguo al cenſu cogicabain fic hominem non lædere,veneque me laqueis, fiqui ef fent , impediendú producerem .Cer té,inquam , Domine , parum amas puellam , quam pro nuptiis in contu bernium mittis. Quid amplius irata Omphale à Lydis exegit, quàm vt ſer uisingenuæ miſcerentur? Itane ? in quit, neſcis ſplendidiſsimam liberta tem in vircute pofitam effe ? ac præte rea iam vt coniugioemancipari libe ros, ita ſeruos in ſocietatem iuris Qui ritium mitti ? His dictis , erigeba tur animus meus in ſpem optimæ for د Eiij Euphormionis Lufinini tis ; & iam ad nouaculam videbar li bertus refpicere , cùm Fibullium cre dere cæpi ex magnatum more face re;ſi nolis vt per illum tibi benèfit,co naturű vt ſit malè. Nec amplius cũcta tus in vxorem conſentio , & præcun te religiones Fibulio , ac præterea of culo bistérque repetito , firmauimus fidé;ac tum in publicum progredior, & ſponſus, & quod neſciebam , pater. lam ſeptimùm dies illuxerat , quo tē pore promiſeramus reditum in fpe lūcā , fed immemoria no illubéti omi fimus fuauifſimum ad mulieres iter; quoniam iam ad Labetrum aduenta bat Callion , & vrgebant aſliduæ lite ræ ne eius comitatum deficeremus; cùm Percantis ledulitatem , meque prodigiosè fanatum , inſtar ingentis familiæ reputaret. Itaque expedito progreſſi itinere anteuenimus, etiam Callionis curſus, & magnificam præ mifli agminis tarditatem . Præludebat autem Labetrus oftéta : cioni ſuæ , & pretiofiffimam ſupelle Satyricon. 52 ) &ilem pandebat in Callionis aduen tum. Machinæ per meenia diſpoſitæ præbebant ſpeciern formidolofibelli, & moniti ciues vr ad tubam in armis eſſent, pacificos cultus milicari dili gentia inftruxerant. Iuuentus præte rea nobilis arcefſitaadLabetrūſplē didis collucebat veſtibus, & exarata puellari manu pallia tota penſionere demerant ; vt quoties menfa in illum annum pofita eilet, Callionis memi niſſent. Sed maximè obftupefcebam ad principalis ædificii luxum . Thori vbique purpura ſtrati erant ; ſtragula biflo duplici inſignia notabantur , & aureis filis fericum intertextum plus artificio debebat quàm naturæ. Præterea cultu mirabili Itabant di {poſitæ per cubicula imagines , quæ mihi videbantur ſudātium vultus ex primere. Admiratus ego ingenioſam Itatuarú nouitatem ,propius accefli, & materiā audacidigito ſcrutarº sū . Sed profundius quàm vellem fragilis ma ceria manum admifit. Perturbatus E iiij Euphormionis Lufinini igitur imaginis cicatrice fugæ confi lium cæpi, cùm ad latus ſe applicuit ſedulus,miniſter,ſpumantémque hor deaceo potu fcyphum humaniſsimè obtulit. Et cùmtrepidantem vultum notauiſſer credidit numerofr domus frequentia terreri . Itaque vanitatem timoris mei ſtultiffima confolatione permulſit.Quid exhorreſcis , hoſpes, inquit , ad regalem ſtrepitum ? quid exiltimas triumphum quotidianæ fa miliæ rationem : Scio neſcire Domi nos veftros tàm propè ad cælum deóſque accedere. Sed neque inftar numinum peruulgauerütorbes alios, ncque tam lyncera nobilitare incora ruptam ſeriem ad termille annos fer uant. Tu verò in aliud tempus ſtupo . rem differ, dí Labetri gētiles videas maieftatem nutantium ceruicum cir cumferre,velut ad numeros , & auda ci ponderoſæ orationis fiduciâ non tam ventos onerare , quàm ſuperare aurium fidem . Iam verò fi tumultum ebrię domº audiueris,putes ad Orgia Satyricon . 53 Thyoneum deſcendiffe. Crede mihi naticabunt pauimenca hoc quem te neo liquore, & plus bibécthorimen fęque, quàm homines.Sed tu interim Labetci bonis vtere , & audaci manu frange ftatuæ butyraceæ auriculam . Præſto ſum , quiſaturatis ſuauiſſimam potionem affundam.Cùm ego nega ré deformari ſtatuam oportere , vltro irrific pinguiſfimusferuus,ceruicem & imaginis amputauit breui gladio ,qui ad hoc ex cathenis argéteis de cingu lo pendebat ; & nondumi ſcis, inquit, ſeptemndecim elle cubilia, qubus eiuſ modi quatuor imagines ex marmo. reangulos adornant,præciſis ceruici bus quæ quotidie recentiſſimo buty ro reparantur? tum vopopulus in ien taculum deftruxit extemporaneos vulcus , frons ſubinde alia reponitur, & in diem fepties acdecies renouatur delicatiſſimum munus.Nondum ho ra diei nona eſt , & iā centies quadra . ginta butiripõdo hoc palatiú abflum pſit.His Atriéfis di&tis audaciam ſum Ev Euphormionis Lufinini pferam deſtruendi formoſum artifi cium , cum tubarumn ingens murmur perſonuit , & defolatū Palatium nihil ex tanto populo ſeruauit,niſi fpem re diturę frequentiæ . Ego quoque càm cupidus inuiſor quam nouus regionis incola, deſpecto ientaculo in publicũ deſcendi , & quantâ pertinaciâ viam turba negabat,tanto impetu compo fitos in orbem lacertos rotabam, & per diſſectum inæqualitate itineris agmen immittebam robuftiffimum corpus. Deinde vtin obuium tumu lum aſcendi,res expectatione gratior oculos meos delectauit. Erat enim Callió non mediocri ftipatus manu, ad qué confluxerant ex ſacra Labetri domo. Cubicularius, Diſpenſatòr, Æ dituus, & magnatum ingés numerus qui fi &ta humanitate qué timebātve nerabantur. Ego quoque viá mihi cũ Percáte ad dominum feci, & ſtrato in ſupplicem culcum corpore à tran ſeunte velutinutum extorfi cùm in e legantiſſimam perductus domum , & Satyricon . 37 orationibus in atrio ad faftidium lon gis exceptus, ipſe naturali eloquentia viuidum ingenium promplit. At e . go tot nugis fatigatus , in Labetri do mum redeo potioribus miraculis pa, rus curioſitatem ſedulæ mentis. Erat autem in interiori palațio nó tam hominum infrequétia , quàm ſilentium :omnes veluti ſtupore con tacti modeftiflimam vocem ad vici nasaures anxiè tranſmittebant, & o culinon temerè vagiin animum meú pietatis induxerant ſenſum . Igitur contemplatus vbique num vel ara, velDeorum imagines religioſos ho minesmouerent;nihil aduertere po tui præter tunicam purpuream , quæ extholo cathenis aureis pendebat,& capitis tegmcn fericis ſericis ada vtrumque Jatus nobis in Signe;quæ & geftaſſe iuuenem Labetrum dicebatur, & in neſcio cuius ſenectutem afferuari. Sed cùm promouerem inconſultos -gradus in fecretiorem thalamum, .corripuit laciniam veſtis vir , li bené E vj Euphormionis Luſinini coniiciebam ex colore & turgenti bus labris,Afer,& quid in loco tam il luſtri facerem rogauit. Commocus e go ſtrictorum in meoculorum maie . ſtate, nihil habui quod opponerem tam vibrantibus telis , niſi Callionis potentiam: cuius ille nomine, tanquá fulmine proſtratus, nihil; inquit, impe dio.Tam gratioſa ſeruitus omnia hu ius familiæ ſecreta tibi facile produ cer.Hac yenia factus audacior in pro ximam fedé irrumpo , vbi etiam pau ciores ftabant, & plerique fuſco vultu horribiles. Sed omnibus Præfectus Prætorio neſcio cuius gentisemine bat ; qui nuper trecentis penè mulis aduenerat,vt doceret & fugere ſe ſci re, &his magis formidabilemefle qui à tergo quàm qui à fróte cóſiſterent. Tum ego applicitus ad parietem , lu-, ftrare cæpi omnium inceſſus , & fu perbam ad faftidium frontem , cùm fubitò meatus intercluduntur ſuauiſ fimæ luci , & denſa nox , feneſtris cu riosè iunctis totam domũinſedit.Igi, Satyricon. 55 tur metuens ne me in cuftodiam publicam miſiſſem , errancibus ve ſtigiis repetere cubiculum cæpi, & in aditum quà me confufa me moria ducebat, tendere : cùm ex alte ra parte dimota funt aduerfæ ianua clauftra, diductífq; periftromatis toc cercos decoriadoleſcentes inculerüt, ve timerem ne tenellum aliquod fu nus producerent ad numeroliſimum lumen. Sequebatur autem mulier aurea præfignis tunica, quæ ſubli mi crine turres propè in occipitio excicauerat; deinde vir , ipſa mu liere breuior , ad cuius prolixum la tus ftabat. Tum quotquot in triclinio erát'libratis velutimpetu corporibus, longa veneratione iacuerunt.Ego au tem altiffimè Obftupwi,fteteránique come, &vox faucibus hefit. Tancus enim penè cultus Iouem, Junonemque,adeffe perſuaferat: led ita vt mutatis honoribus,hæcannis, ille mélibus præfiderer. Interim mus Euphormionis Iwſinini lier ad menfam gradu fatis compoſito feftinauit, meulq; deinde lupiter in feriorilectulo confedit. Sed inanis videbatur mihi pompa:nihil enim vl tra pané in coenam importatumcer nebam; cùm in genua procidit aflucta his officiis Nympha, & humentem mappam purgandis manibus dedit. Tum diutiusignorare nonpotui, quç Numina dele & tarentur eiuſmodi ſa cris, & hominem cui ſtabam proximè interrogare cæpi de diis quos vide bam . Atille,necte , inquit, maieſtas loci , nec ceremoniæ , & ritus ab vlti moductiOceano, monuerüc Laberri ſacrarium effe ? Quæ cùm ſuperbius retuliſſet, mihi vlterius quærendiau daciam ſuſtulit. At ego in diuerſam cænaculi par rem furtiuis greffibus tendens in am pliſſimam porticum deſcendi,quæ & ipfa folis facibus erat illuſtris. Circum autem elegantiſſimis imaginibusLa betri vitam ingeniofus pictor reddi derat. Quod vt intellexiex yerſibus Satyricon. 56 1 qui ad fingulæ oram tabulæ legeban tur, noluitantæ fidei hiſtoriam igno rare. Nobilitatem Laberri modeſtus artifex non altius crat exorſus quàm ab Æneæ erroribus. Nam 82 Mne ( theum effinxetat, &Capyn, & Ani cium ,qui contis infeſtas vadas retun debant. Acvt Labetro prænunciare tur iam tum armati maris iniuria, ipſa tempeſtas propè forbebat maiores ſuos. Deinde conſulatus ac triumphi longa ſerie parietem adornabant.Sed hominem , vteram , illiteratum non multum delectauit euoluere quæ ve tuſtas multis feculis obrexerat.Itaque ad recentia rudem oculum conuerri, Erat autem effictus Labetrus in lucē prodiens , quem Aquila excipicbat câ purpurâ quæ eſt triplicis præroga tiua coronæ . Deinde adultus cogna ti Principis vicem magnificè fufti nebat. RexAnius, Rex idem hominum , Phobiquefac cerdos. Nec omiſerat artifex fplendidi ras Euphormionis Lufinini tionem coniugii.Stabat Labetrus no. uo inſignis cultu ,ac in Venerislegem tranſiturus,Martis primùm ſacris ini tiauerat latus , inſolenti ferro graue. Deinde nubebat ampliffimæ virgi nis doti.Poftremò erat effigies ſeden tis ad Ilium, &tot moliétismachinas quot deftruxit ſæuitia maris, & callidi hoſtis importuna ledulitas.Super hęc erat picta Diſcordia ex Auerno pro rumpés, quæ ante aliquot luftra quie tas Labetri gétes ſolicitauerat ad bel lum; & hiverſuspenèin vertice'ima ginis legebantur, Eft lacus Auſoniasinter notiſſimus vndal , Euboici coluere viri, cui nomen Auerno Dicitur.Hic dire triſtis reuerentia ripa, Hîccampo crudelis honos.Noximpia pigros Inſpiratcelo ventos, &nubila ducit. Cuneta filent circum ,finon in ſibila crines FeralesmouereDea. Non gramina ripis; Torpet inerstellus,Phoebumque æterna resentë Neſcit hyems mutare domos. Tantùm improg balat è Signis canis ſurgüt, Spumáque infe&ta crnenta Lurida Cerbereosſcribunt Aconita timores. Hoc zvefama,ſpecu crudelisiannafuntti Satyricon. 57

Orbis, immenſipanduntur limina fati. Attoniti horrefcunt manes, Vmbraque recenti Hacpænas intraffe viâ,pars maxima poenaeft. Illacớ gemino quondam Diſcordia curru Extulit ad ſuperos dubiü capui.Omnia retrò Abſtulit Aſtra timor,totuſque expalluit æther. Ipſa,velut triſtes ducentia nubila giros, Velanitque diem ,terriſque excluſit Olympum , Telamanu,geminæquefaces,vultuque (euero Ira rubet,pallētquemetus; mutatque, fouetque Conſilium ,pugnatgueſuaDiſcordiaments. Quam circum rapiduſque furor luctuſque,ſce In que Iraque,infidiæque volant.Sedet axe ſuperbo Infelix bellum ,moriſqueaccenditur armis. Hac fimulvt noftris crudelis conftitit oris, Erexitque genas,metuendaque tela fonanti Incuffii clypeo, rapiditer voce flagelli Increpuit pacem ter protulit impia cedes; Fum primùm excit & ftudia in Manortia gentes, Tum mortis properatus amor, eum femina belli, Nõdum bella tamen. Qualis certamine primo V entorum ,minns anra furit ,Seſegue moueri Indignantur aqua,nec prompiusJurgere Ne reus Addubitat paulim , & cun tantes conſulit un. das. Euphormionis Lufinini . pro Deinde deſcribebatur tempeftas quæ fe ab Occidente in illas terras in fuderat, & quodammodo debili Dil cordiæ ſociauerat manum.Quibus ta bulis non indelectatus tranſeo in ximum thalamum, & inde cùm in pe. nitiores intrarem receſſus, obrui me moriamlabirynthis ampliffimę ſedis. Nam & implicatæ in ſeſe cameræ , & multiplici aditu aperta cubilia , aufc rebant viæ diſcrimina redeunti per i nanes porticus , & magnifica ſpatia nobiliflimæ domus. Donec in ſecre tum delapſus cubiculum , notauiad dexteram literis aureis ſcriptum . Ne mo in hancſedem iniuſſus admittitor.Et ad læuam , auro item fuſili , iſdem fanctus eſt pænis ſacri thalamiaditus,quibus Rom.t ve olim tranfitus foſſa . Quibus ego dili gentiſfimèperlečtis ,toto impetu fo ras proruere cæperam , cùm ingens ſtrepitus timidiffimas aures perculit. Erat enim muliebre agmeniam in cu bilis gradibus,vt earum oculis meam fugam fuffurari nó pofſem.Igitur mu Satyricon . 58 tato confilio in thalamum redeo , 8 cùin ſtragula in terram prolixèdeflue rent , occului noxium caput ſub aurei receſſibus thori. Et iam no &tis filen tium ſtrepentem concurſantium tu multum ſuppreſſerat, cùm mihi tum periculofiffimus carcer, cum inanis ventriculus ſomni copiam non face rent. Vnde remotiffimos canum la tratus andiebam , & tenuiſſimæauræ murmur non fugiebat vigilis ſenſus ſubtilitatem . Tum mulierquæ ſupra mein lectulo decubuerat, exigua tulli excitauit matronam in alio thoro ia centem ,quæ ocyus ſurrexit in pedes, peruaſitque ad vicini oſtium cubicu li , acbis terqueinflexi digiti articulo fores pulſans,in aliam ipſa deinde fe dem regreditur, Hîc ego curioſitati tantum imperare non potui , vt ftra gula non dimouerem ,quantum ado.. culi libertatem ſatis erat. Nequemul tò pòft laxatis foribus intrauit mira bilis viri ſpecies, cuius ego cultu ex territus nihil abfuit quin proclama. Euphormionis Lufinini rem. Erat enim lineâ folùm tunica inſtructus, manúque illâ matulam ar genteam ac facem , hac clauem au ream, gladiumque geftabat. His ille ornamentis inſignis acceſſit ad tho rum, & Domina, inquit,ad imperium tuum veni. Sed ego extra mepofitus tam inſolentibus rebus, animaduerti oſtium quodin inferiores graduste debat,referatum effe ab eâ matronâ quæ hominem aduocauerat. Igitur vtendum opportunitate ratus , quàm potui celerrimèmeipfum de lacebrâ cduxi , & ab vtroqueamantium con fpectus euaſi: At illi portentum rati, frigidis amplexibus, tanquam vino quod mullum ſuffocaſſet hauſto, om neroburamiſerant: cùm ego ad Cal lionis fores elapſus, expectarem ven turæ lucis Colatium , gelidis interim poftibus humidi aſtri malignitatem vt licebat declinans. Vbi verò primum lucis exordium fpiffiores tenebras diſcuſſit, aduenit is quem Labetrus rei domeſticæ præs 1 Satyricon . 59 fecerat, & ad Callionem iam in atrio ambulantem tendens , feſtinationem ſalutandi iis negotiis excuſauit quæ totum diem Callionem tenerent. Ac deinde per varios ſermones in id lap fus quod maximè querebat, eſt inquit nobiliffima porticus, & omniantiqui tatum referta genere, quam ex media Italia penè curribus iunctis ſublimem tranftulit in has terras Labetrus. Ea non eſt magis auro conſpicua, quàm non adulteratis antiquitatis notis;ne que ftudiofius illam iuuenes peram bulant, quàm Scholaſtici,atque ſenes, qui omnia priſcimoris veſtigia in ar gumentum eruditæ diſputationis tra hunt. Non erit indigna , niſimefal litnouitas,eleganti tuo ingenio, & in uenies quod non oculosmagis quàm ingenium dele &tet. Sinon moleſtum eſt ire, & vicinia inuitat , & quoniam mea eft cuſtodia , non admittetur ho die aliquis præter amicos tuos. Non abnuit Callion , non tam antiquitatis cupidus quàm captator communis Euphormionis Lufinini auræ, & ſuper omnia illud Ipectans,vt literas fontánefcire videretur quàm temnere, Igitur in publicum egreffus, Præ fečti du&u in porticum venit ; ad cu ius magnificas fores ftabat Apollo laurea redimitus corona , & nouem Mulæ , quælibet ſuo infignis artifi cio. Mox, vt intrauimus, miræ ſpecies obiectæ lunt oculis noſtris. Hercules, qualis primùm ſeruieratEuryſtheo ad interius limen ftabat, velut ad cuſto dıā, nec procul infelix Laocoð viola ti equi foluebat Palladi pęnas, & eiuf deDiuæ fulmédetrudebat deſcopu temerariam Aiacis fiduciam ; ibi erat & afpera velut naturaliſcabitudine ru pes, & tam artificiofi fluctusvtimue rim calceos inundare.Erat etiam an tiquiffimæ aræ ſpecies,quam aiebant Mufis cum Hercule fuifle commu nem . Deinde vlterius progreffis hi ſtoriam parum vulgatam oſtendit no fter index , quæ tabulis penè totum parietem impleucrat. Erat autē cxer Satyricon. 60 cituum ſpecies acriter dimicantium, quorum furor etiam in imaginibus le gebatur; ac deinde Solem obducebác caliginofæ nubes, & fulminis violen tia obruebat alterius partium ducem, Mox velut aperci campivorago con tinuo flagrabat incendio , & quimo dò victoriâ exultauerant , demitre bancin terram láguidos vultus, ac ipſe Rex inftar Agamemnonis Iphigenia lugencis, criſtiſſimam frontemcocci neo pallio obduxerat. Non temeré omilit Callion rogare noftrum ducē, quorum illæ imagines eſſent. Sed il le , non aliud, inquit,affeuerare poſla, quàm quod vetuftiffimi verſus pro dunt , qui tabellarum margines im plét.Sed truncata erat carminis ſeries, ac imprimis exordium hiſtoriæ vetu ftatis fitusdeleuerat.Nondum tamen aboleuerant veſtigia , quibus literas fuiſſe aureas deprehenderemus ; nec tá vetuftas exederat verſus, quam qua erant ſupra omnem fidem antiqui, quàm muliebres faces,quibus quoti, Euphormionis Lufinini die parentabatur optimo poëtæ,cùm :)aliud eius monumétum ignoraretur. At Callion cùm porticum oculis per luſtraſſet, eruditum hominé , cuiLu cretio nomen erat, & quod rarum eſt, fimul in hac communi vita policum, ad ſe vocat, & ô mi inquit , literarum Antiſtes , cur hos verſus non tollis ex porticu ,& vetuſtati tătū ius in ingenia negas?nempepotiora ſunt Quiritium rudera, & inutilis effoſięris inſcriptio. Hæc cùm feſtiuius arridens dixiffet, aditum fecit homini doctiflimo di ſputandi de literis, & peſtilentinoui tiorum genio , qui reuiuiſcentem do. &trinam immanifato ſuſtulerunt. Ita neinquit,vir maxime; noftra etiam a mencia ſcholarum muris continerin) potuit ,ſed loquaci rumore pervaſit ad magnatum domos , & literatos om nes ſub eodem crimine infamauit ? Abfit hoc ab Apollinis familiâ ,vtne mo Æſculapium norit. Quamquam hoc nec inuitus fateor : ſcholæ noftræ periculoſis plenæ ſunt ſcopulis, qui a doleſcen Satyricon. 61 doleſcentulorum induſtriam quoti die triſti naufragio lubuertunt. Ec niſi multigenio meliori ſalutem deberét , etiam optimæ mentes incurrerent in illa vada quæ inſignis magiftrorum imprudentia collegit. Tum Callion aperire tam funeftimali originem re gat, & authores perniciofiffimæ ſectę, qui Muſis, inquit, dedi ad omneſup plicium debét. Moxille, vt neminem de artificio ſuo loqui piguit , fuſiſsime cæpit exponere initia peſtilentiſſimi morbi, qui literas penèad mortis ne ceffitatem adegit. Primùm z inquit, barbaria patrum noftrorů téporibus omncm Muſarū ſuauitatem excluſerat.Non illi modo humaniores literas neglexerant , ſed etiam cum feueriori doctrina no cre debant delicato fermoni conuenire poffe. Hinc peregrina dictio in Lati nas inuecta ſcientias, & eloquentiæ indictum exilium . Vtmirum fit præ ftantia ingenia , quæ illis ætatibus flow ruerunt, optimorum lectione libro .. F 고 Euphormionis Luſinini rum téperarenonpotuifle hocvelusi odium in ingenuas politáſque diſci plinas.Nullibi carmen ſuis conſtabat partibus, niſi quodbis térque in ean dem ſyllabam caderet. Orationum periodosvelabſona verborum gemi natio,vel inepta ſubtilitas implebat; & fi qua occurrebantvelex antiquis moribus, vel ex priſci ævi memoria, rebúſque geſtis , ea nunc omittebant fædiſima ignoratione, núcad luiſe-, culi rationé detorta fi &titiis ſenſibus corrumpebát. HicPyrrhum Achillis filium dicebat poſt expugnatum Iliū ctiam Romana moenia obſedifile, ille Scipionum & Cenforinorum non mina ad dignitates referebat. Hic Falcidiă legem , quod inſtar falcis ie gata reſcinderet, volebatappellatam . Alius gentiles, quia nullis ceremoniis vero numini ſacri, fic ( aiebat ) rema nent vt ſuntgeniti;aut Ethnicos dici, quia per Acthnam montem ferunt aditú patere ad ſubterranca ſupplicia , ftultiſſima affeueratione ſcribebat. Satyricon. 62 Nullus erat quem vitia temporuns non traherent: vtEpheſinatos dice res vbi oportuit neminem excellere.

• Pueri his magiſtris vſi nihil aliud di ſcebant quàm non ſapere.Ná&Grę cis elementis nequidem tenuiterim buti , vt verborum monſtra quæ noua Philoſophia inuenit , capere poterāt,

ftatim ad inſanas & ærernas argumen tationes traducti; omittebat omnem doctæ eloquentiæ curam. Sed non potuit diutius teneri folertia humani ingenij nouandis rebus nata. Itaque initio huius ſeculi emerſerunt homi nes aliquot ex tátæ noctis immanita te , penè non alio quàm naturæ ſuæ auſpicio , ſtatimque authoresaliis ex titerunt,vt foediſsimam imperitiam è republica literaria tollerent. Verùm ingentium malorú remedia nüquam fuis periculis carent. Orbem qui ſuo malo indormiuerat ipſa medicina pe ne obruit. Etenim homines ſupra cæ teros docti,quamuis erant huiuſmodi vt multa non viderent ,velut in ipſo Fij Euphormionis Lufinini ſcientię orientis diluculo , tamen amo bitione cæci nominis famā petierüt ab indignis & inanibus rebus . Igitur hi deridenda cęterorum barbarie vo-. lumina implebant, illi nouandis om nibus exercebant impigras mentes, & vt aliquid lapuiſſe dicerentur, euer tebant omnia quæcunque rudi patrú ſeculo placuiſsée;adeo vt fciétiaiúra tio indiuerfiſfimas partes diſtincta ſit, & vbique malè fentientium fectas infelix feculi genius induxerit, Iacebant paſſim libriſqualidiſſimo ſitu , & ipſe puluis meliorem autho rum partem exederat. Itaque neceſ ſarium videbatur vt homines docti tollerent maculas quas vel librarii , vel tempora inuſſerant,tum diuerſorum voluminum lectione, tum antiquita tis peritia , etiam interdum diuinan do. Quis deinde ad hoc ftudium fe non accinxit? quis prouinciam , quam permitti non oportuit niſi ſumma au thoritate viris, priuatis auſpiciis non ſuſcepit? Quis ſe in virum non quafiffe Satyricon. 63 credat, quis non æternitati litaſſe, cui ſtilushæc vocabula permiſerit , deleo , interpungo,corrigo, manufcripti ſic habent, hoc ab antiquo ritu, &cætera ineptiſſimę ambitionis verba ? Cùm tamen hos etiam qui plus in literis fapiunt fæpe iuftiſſimus æmulorum riſus ſuſpende rit. Quàm inuiſis moribus qui vbique penèinufitata in inuiſitata permutat; qui non fert volumina,ſi curari, & nő durari veſtes dicant ? Nam ducum tacco duces. Quorum ille ad Prætorem cura re , noncurrere,legit ;alter, quamuis profundiflimæ doctrinæ , tamen non credidit putea dici.Hîc eſt ille ſcopu , lus quemvel curiofi homines,vel in cauti, rarò illæſis nauibus prætermit, tunt; ſcu ,ſi mauis, hocpeſtiferum ſy dus illuxit, quo ſurgentes literæ non dum adulta ſtirpe exaruerüt. Erenim ingenia vbi leſe applicuerüt huic ſtu dio , fpe maxima rempublicam frau dant , &inutili labore pallida, neque Veræ vnquam gloriæ ,neque ſuauio ris literaturæ guſtum ſențiunt. O mi F iij Euphormionis Lufinini ſeram iuuentutem , quæ vanis exerci ta laboribus, id tantùm apud docto res conſequeris, vt nequidem latinè dicentem intelligat ſenex Numa,nifi diuinantis Egeriæ varicinia conſulat. Nam qui antiquitatem è tenebris e ruunt , ipſi tantis tenebris onerant ftultiſſimam orationem , vtid vnum quæfiiffe videantur, Pythia vate,aut Carmenta,obſcurius loqui . Neque a liud iam in ſcholis detonant , quàm numin'vrbe iuſticia ,vel extra pomce . ria humanitas,olim carnificibus habi taciones decerneret.Quis meretriciis titulis color, quæ fornicibus anguſtię eſſent.Vbi facrum yrinarium ,quo pa tres conſcripti veſicam exonerarent: denique quot fibulis ftaret veſtis, quot gradibus tutulæ confcenderent. In his nugis non modò ipfi conſu munt optimos dies,ſed cominiſſos e tiam induſtriæ ſuæ adoloſcentes ver fant. Quis ad politum verſum audi torem accendit ? Quis fæpius oratio nem acrioris animiimpetu exaratam Satyricon. 64 repoſcit, quàm incertum & inutilem Italiæ morem , tam extra viuédicon ſuetudinem hodie poſirum , quàm à loquendi vfu ac ratione diſtans ? At verò tam ſubtiles priſci æui indagato res , vt quotidianum vitæ aciudicio rummorem , dii boni, ignorant ! vtin hominum exercitatorum cætu fæd è obmutefcunt, qui cum ſolis priſcis & fapere didicerüt, & loqui. Sed enim , inquiūt , quihæcneſciet hærebit vbi quein meliorum authorum ſcriptis: vbique illi oborientur tenebræ, velut erranti per ignotam regionem . Ego verò nihil damno curioſum ſtudium , ac quantum vultis vtile , dummodo hæc fobriè in altioris vſum ſcientiæ affumas, neque te ſenium in ſternen da ad ſcientias via occupet. Sed ne omnes pro Catilina ſtete rint, & Conſuli Tullio bellum indixe- . rint, reperti ſunt qui contrariis ma chinis rempublicam noftram euer tant. Iis nihil purum aut ſyncerum quod ex Cicerone nõ hauſerint;nulla Fiiij Euphormionis Lufinini periodus proba quæ numeroſa ver boſitate non tumeat;dignimediusfi dius homines qui ſemper in Tulliano viuant. Hivt ſunt plerumque crudi tionis reconditæ expertes, vel lectio ne poëtarum , quos tamen interius nunquam guſtant, auditores detinēt; vel immanibus Rhetoricorum præ ceptis obruunt,quibus necyti iuué , tus pofſit, nec ipfe vnquam Tullias magis ad vſum inuenit, quàm ad cele britaté nominis ac pofterorú famam . Quid igitur ? quäritis quibus præ ceptis imbuiadoleſcentes velim ?non ſum tanti ve Apollinis familia ad præſcriptum meum viuat. Sed tamen li fidei meæ committeretur diſcipli natyronú , primùm prætextatæ pue ritię non pateret virilis nofter cam pus:deinde delectum ingeniorum ha berem, vt quoniam nö omnibuşcan dem vim natura inſcuit,quam cuique partem ſtudiolus impetus deligeret, ad hanc non hortarermodò propen ſam iuuentutē, ſed curiosè adigerem, Satyricos. 65 Pueros , inquam ,non admitterem ad ſeria , nequemiſcerinucum putamina paterer cum laureis baccis. Quoniam intempeftiua in ea ętate ſtudiacreſcé tes primùm vires, & vixdum coagu laci cerebriroburfoluunt ;vtiuuentus deinde prouectior nec integram va letudinem ad literas afferatnec , viui dia cumen ingenij , præmaturis olim laboribus retuſum . Nam quos ante ætatem viros cernimus, & fcientias ad ſuorum menſium calculum numeran tes, ijvel citò maturi occidant necef fe eſt, vel vtin cam ſtultitiam quam infantes declinarunt, ſenes incurrant. Sed vt illis quiad fidicinam deſignan tur, iam in ipfis cuns datur plectrum, & laceratæ cytharæ nondum prorſus ſoluta căpages ,vt infantibus ipſa lux non ſit antiquior quàm paternæ artis rudimentum : ica nec pueris quos pa rentum vota ſacrario literarum de ftinant, iam à prima ætate chartas ac libros aufero ; ea tamen caucionc, vt ætatulæ tam debili, conſentanea dif fy Euphormionis Lafinini cant,nec vrgeantur feuerâmagiſtro runs caſtigatione, vel ipſi ſua ſponte al ſtudia incitati noxiæ temeritati pe mittantur.Nam & alternisiocis , 88 omni excercitatione quæ illosannos capit refrenādus eſt nocētiſſimus cur ſus; ac omnia maxime premiorü fuco tegéda ſunt, ne initiorú acerbitas de licata ingenia deterreat.Imprimis hi ſtorię inſerantur ctiam dormientium manibus ; & quoniam vel inanes fa bulæ infantium animos capiunt , aſ fiduèinbuantur monimētis antiqui ſeculi; vtmemoria quæ in illis eſt co ftantiſſima, creſcentibus ſubindean nis pulcherrimam rerú variarum co gnitionem emergenci iudicio tradata His elementis inſtructus adoleſcês, vt primùm ingrata Romana linguæ initia euaſit , ftatim ad amænitatem Ciceronis traducendus eft. Selecti quotidie varietatem ſermonis præ ceptoribus reddat ; ſtilum vix dimit tat èmanibus, & ſcribendi aſſiduitate rem omnium difficillimam.in mitio Satyricon. 66 rem cogatnaturam : veluti feras cer nimus ſæpius manu plaufas faltus & nemora dediſcere . Mox in oinnes paffim authores euagetur licentius li berum ſtudium ,nec Petronio, Liuio, Salluſtio, Cæſare, Terentio , Curtio, pudeac miſcuiffe Ciceronianam di &ionem. Tum etiam Plautus , Varro, Lucretius, & eiuſmodi doctrina nota biles affumantur; & è nouis homini bus« ii tantùm qui hos antiquitatis principes Pallade magis propitia co Iuerunt. Nec difficilis eft delectus. Vix quatuor hoc feculo fapra inui diam icripfere ;quos adoleſcentiipſa facile fama, & omnium commenda tio proder. Sed expectatis fortaffe ve Poëtam inſtruam . Næ ego tam malè deiuué -tute mereri nolo, vt illis fternam iter ad immanc præcipitium , & notabi lem multorum funere voraginem . Pauci enim hoc Parnaſſi iter ingreffi ſunt,qui ex alterutro montis vertice non deciderint, nunc in faculcatuni 1 Fvj Euphormionis Lufinini ruinam, nunc in humillimos contem ptus, & fædam amenciæ famam.Par cite,Pierides;non vos laceſſo ;nec ve, ſtrâiniuriâ tam miſeri caſus affligunt inconſultos.Sibi quiſque debet hanc calamitatem ,& dum ab Apolline 'ar ceſſi credit in præſagum mótem , non aduertit pro Deo vefanam eſſe libidi nem, & imprudentis adoleſcentiæ x ftum , quem intemperanter exaudit. Etenim quoniam hoc eſt inutilo ſtu dium , &ad ſolam delicati animivo lupratem faciens, non poteſt non ex plodi è doctorum cætibus, niſi quan do artificii elegantia artis vanitatem excuſat. Scilicet velut extrema conuiuia bellariorum appofitu lu xuriant , & ſuauiora condimentare parant famem abſumptam , ita ſoli dioribus ſcientiis ſaturatinon capien tur hoc quantum vuleis diuino Poë tarum cibo, niſi guſtum iam languen tem excellens voluptas excitet. Vt nó tam artem mihi mutaſie vidcatur quàm artis materiam , is qui è culina Satyricon. 67 prodiens primusOlympica verſibus extulit. Certè fi quis in Parnafſı ver ticem incolumis aſcendit, non nego quin ve meditullium terrarum obti net , ita illuſtri fama cognoſcatur ab omnibus gentibus humanitate aliqua politis.Sed quàm hocrarum fuit,non dicam in vna çtate aut populo, verùm in omni memoria atque gente?mihi profectònunquam tot Poëtasdabi tis , quot ſeculis latinitas floruit. Ete nim tantis difficultatibus horret hæc ſemita,vtfaciliore ſtudio vel luriſpru . dentiam ,vel Eloquentiam demerea tur adoleſcens , quàm Nympham verſuum præſidem ; quæ vt fit fauen tiſſima, plerumque gloriam æterna mendicitate vendit. Verùm in hac parte præceptores peccant , qui velut æquali ftudio v trumque campum adoleſcentibus proponunt,vt & inſudent verfibus, & ſolutiores periodos libero ſpiritu quadrent. Nimirum quoniam diyer lis motibus agitur animus vel ab elos Euphormionis Luſinini quentia inſpiratus,velà Poëſi,noneſ poſſibile tantam fieri mentis immu tationé, vt ftatim abeat indiuerſos ha bitus, & ad voluntatis nutum diffimil limis caloribus æſtuet. Nam in inſa niam verſuum aptanti ſtrictæ mentis aciem, deponendus eſt prius Oracor, &cum ſtudio exuendus habitus clo . quentiæ , quem aliquot paulò antèvi giliis emeras : & rurlusomitcenda eſt Cythara ingredienti Rhetoricam , & fedandus tanto labore furor; quanto quæſitus ac expreſſus præfagientem animum afflauerat. Sic in vtroque Audio ſemper nouus , femper ho fpes, & ab vtroque aſſiduus transfuga, non iam procos inſtar Ithacæ mulie ris orſà deſtructâque in fingulos dies telâ , fed fortunam tuam geniúmque fraudabis. Quis maieſtatem eloquen tię tam magnificèfuftinuit, quàm qui arma togæ cedere iuſſit ? quis porrò ineprior Poëta ,aut quis alperius tyl labas in numeros coegit?Necmelio si genio ad forú vſus Virgilius quàm Satyricon . 68 Tullius ad carmen ,inueniffet meher cule qui poftremæ voluntati paruif ſent,officioſosamicos , niſi Æneam ſuum non magis nauibus aut caſtris, quàm verborum numeris includens, Romana penè ad lyram mænia no, uus Amphion condidiſſet. Igitur duo ſunt tantùm quæ Poë tarum exilium à (cholis quas effingo deprecentur. Primùm vt animus in ſolentium auidus aliquando recedat à quotidiano paſtu , ac veluti in Hy bla, aut vernátis Æthnæ vallibus,mi rabili flofculorum varietate fatigatos fpiritus leuet.Deinde vt Poëtæ , qui quàm rarifunttam magnis viguerunt ingeniis, atrollant ſenſuum fubtilica tem , & acuminibus innumeris , tan quam celorum impetu ,legentem fic feriant vt excitatus animus fe.ſen , tiat.. Sed ne illos qui primi dicendi arti fices fueruntomittam ,nolo ſqualere Græciam fitu barbaro , vel ad pom pam ſubornari animum aliquotfeas . و Euphormionis Lufinini tentiarum iactatione atque fuco, qui in huius calliditate feculi,niſi rudibus ac imperitis hominibus nó imponet. Sed artes illæ hominum qui non præ clarius vixere quàm loquuti ſunt,tum informabuntad eloquentiam animű mille orationum floſculis , tum abun . dantem rerum copiam ſuggerent,ne ſola verborum maieftate fulta oratio, tanquam deftitutum neruis corpus, concidat, Verùm his querelis præceptiſque fortaffis erac tempus paulò ſupra hanc ætatem. Nunc inani (pe fallo iuftilli mos metus , & veluti nondum fractis tabulis de literarum ſalute diſputo. Quid autem apud vos loqui timeam, qui certè non eftis Muſarum hære des ? Iam in extremis ſcientiæ agunt, & cogitant de diſceſſu.Ætas iam gra dior verendę illarum ſenectuti termi nos ſcripſit. Etenim hoc omni ſeculo, quamuis per diuerſas iniurias, florue runt diſciplinæ , & per omnes veluti ætates actæ procefferunt in vltimam Satyricou. 69 ſenectutem . Habent enim fuos dies non literæ tantùm , fed & mores , & linguæ , definiuntur ſuis temporibus, & quod eft amplius,regna ipſa & ciui tates non effugiunt mortalitatem .Ni. hil detrahendum eſt ſummorum vi rorum gloriæ . Quamquam plerum quc in docendo peccatum ſit, tamen extiterunt hacætate paſſim clariſſima lumina, quæ omnem ſcientiarum par tem cxactiffimè eruerunt de milerri manocte.Nuncilla ingeniorum fer tilitas paulatim excidit , neque vlla virgulta ſurgūt quæ decidencium tra corum maieftatem ſuſtineant. Quis ad Themide familiarius admittitur? cui iuniorum Sophia , cui cæleſtis ſci entia , cui ipſa eloquentia , cui Poëfis, {pes ſuas demandauit? Quiliterarum famam ponduſque ſuſtinent, præter pauculos ſenes, qui velut familiæ ex tremi Muſarum nomina atque inſig nia in tumulos trahent ? Nihil erat cur tam modò acriter auocarem à Poëfi iuuentutem. Iam fatis humilis nihil Euphormionis Lufinini ſpirat excelſum . Ac præterea necla boriofæ arti honos eſt, necylli propè genti cum vlla ſcientia , ac præcipuè cum Parnaſſo , conuenit. Nam &Au ſonicæ linguæ mollis feftiuitas deli ciarum Apollinem infamat. Quam quam alii in contrarium fentiant, & mites Deos putent à generis crudeli tate refugiſſe,vbiftilus non tá rubigi ne maculoſus'quàm languine, ſæuius hoſtes perfodit, quàmomnis vete rum oratorum acerbitas. Neque Ibe ricæ dictionis tardum pondus,neque dura Germanorum aſperitas,muſisa pud fe locum fecit. Tentauerant etiã Sauromatas & Polonos ; ſed in ipſo lîmine tenellulæ virgines ſecularibus niuibus inhorruerunt. Nam quid de Gallia dicam , quæ optimum Poëta rum vix tenui puluere ſemiſepultum non erubeſcir ? Quæ inter tot ſub ſtructionum minas , & vaſtiſsimas templorum moles , non magis ſuo quàm Apollinis alumno rudem la pidem negat ? Satyricon. 70 Cùm hæc triftiffima voce pronun ciaſſet, cepit intueri num aliquis in Mufarum funere lachrymas mitteret. Cúmque aliquantum , longæ oratio nis tædio, frontes noſtræ horruiſſent, exiſtimauit tanta declamàndi peritia moueri. Cæterùm & ipſe, inquir, ali quando Muſis grande votum feci, fi aſpiraſſent tendenti ad carminis gra uitatem ,mihíque neceſſitatem attule runt ſua benignitate exoluendi pro miffi.Nam plantarum ingenia. & vir iutes exorſus ſum , ſtilo ,nifi me'falle bant amicorum ſuffragia,vt non altiſ fimo,ita ad materiam non inepto , &* aliquantum æquabili . Hic nonnihil cunctatus vt rogaretur aliquos ver ſus expromere ; cùm nemo id face ret , ipſe ſua ſponte poëma in hunc modum recitauit. Germina,quælaré, primim ſurgentibus aruis, V ndantem veſtitis humum, cùm pallida celo Cedic hyems,fesſaque inſpirant mollius aure, V osmihi que primis tellus alimenta ministret Imbribus, vnde nouo latentur iugera vere', Dicite; quæ fuccis felicibusaugeat annos, Euphormionis Lufinini Quaferatariareas virtus animauerit herbas. Vos mihi natura penetraliapandite veſtras Et quo quiſque modo dsnúmque hominúmque, recentes Induerit truncos;quis origine truncus ab ipſa Mitibus aternas repararit folibusvmbras. Sic vos humentiſic aureus euocetaura Dux Amphionidum ;necvos aut Seiriusvrat Ani Pothus , & fragilesrumpanimalanna bila culmos. Viderat ethereoslarè gemmantibus ignes Collucere polis, & toto fydera mundo , Alma parēs tellus, tum qua curhamina flectit Solis iter,torum diſtinguens circulus annum , Tum que fixa ſibipoſuere cubiliaſtelle , Et qua multiplici properant ,vnáquerecedunt Aſtra viâ ,ſempérque ſuis ſibicurſibus obstant, Ipſa firusvacuos, inerti ſqualida cultu Brachia prorēdēs, nudóſque ad fydera vultus, Naturam alloquitur ſupplex. Quid me opti, ma,dixit, Aternum ceſſare inbes, &in'ocia folui? Enforor aſsiduis euoluere monſtralaborat Fluétibus, etantos numerat ian T betys as luminos, Naiadáque, Glaucumque vehens, dinófquebi. formes. Ipja,padet,vidi liquidum per inane volucres Deferri, o nullo deſertos acre calles. Satyricon . 71 Ecce ſui cælo fætus, nocte corufca Tot voluifle faces, totlumina ferre ſwperbie. Sola vaco.Moſtis meditantemplura querelis Refpicit, & blando vultu Natura ſerenar. Tunc erat hyberno qualis /ub frigore nimbus Cogitur , eo niuee candeſcie mole pruina, Tális humus:fic illa rigens,fic orbe ninali Pendebal , gelido non vnquã interlura Nereo, Hîcprimum ingentes aperit Natura receſſus, Viſceráque,arētéfque finus,venáſque capaces. Atque illictacitum lambendoferpere pontum Imperat,indealiis iterum prorumpere terris, Iam fale mutato,ripíſque minoribus a &tum , Illic eo teto liquidum mox aëra colo Ireiubet, gelidaque domus umbrăte cauernâ, Iam fieri fortes,purifqueexcurrere campis. V tque ſatispinguimaduerunt ingera limo, Nec latebris hiat vlla fitis, tum pectoretoto Incubuit Tytan , fæcundáquelumina miſit, Protinus innumero tenues examine culmi Prorapere ſolo.Parsmollibus humida ripis Tollitur,illa iugis,hæc valles induit imas. Qualis ineft celofacies, cùm luce coruſca Pallida purpureos fuccendunt/ydera vultus; Primus ab Eois,gelidâ mox alter ab Areto, Un'abOcciduis,alter micat ignis ab Auftrise Sic fætæ telluris honos:nunc pectoracernit, Nunc virides creuiffeburneros fotúque recenti Exultat, latégweſwes miratur honores. Euphormionis Lufinini Hæc ego cùrn ſcripſiſſem , opuſque vniuerſum digererē in aliquot libel. los,matura pænitentia conatum prę uertit, & aliquid vltra lyram ſapere iuſſit. Diu erat quod mirabarCallioni pa tientiam durare cum molcftiſlimo præceptore. Nam & auditores ali quor qui paulatim acceſſerant ad lo quentis tergum, tandem ſeab infinita oratione fubduxerant;cùm opportu nè nunciatur Callioni inſtructos ad limen proceres ftare quibus ipſe ad Labecrũ duceretur. Igitur yale dixic magiſtro doctrinæ vtilitatem audito rum tædio corrumpenti , iurauitque fibi nunquam fuauius fuifle.

• Atego dú Callió ininteriori Labetri ſacrario penetrat, notaui fortè duos

vicinæ gétis homines ( aiebāt legatos) inter le ſatis acriterdiſputantes; qui bus auditorem mne præbui, ratusillos de Ilio nuper expugnato, aut de ingé. ti miraculo loqui ; quòd diuerſarum gentium ſtudiaſic à Neptuno conci Satyricon. 72 liata fint, vt Iupiter ex pugnantibus cælorum moribus conſpirantem or dinem & concentus pene Muſicos in ftruxit;quodque Iuuernęlyra vbi leo pardis ac leonibus conuenit augu ftiffimum eiuſdem Neptuni numen ſecuro carmine, adorauit. Erat au té inter ipſos quxſtio de quercinis& faginis tabulis , yera materies effet ad quadra præſtantior ; neque agre ſtes interiin auellanas dentibus ad hoc exercitatis ſegnius moliebantur. Sequutus deinde intrantes conacu lum , ructibus quater afflatus, excepi propè redeuntem ientaculi cibum , & neſcio quo fumo perftri &tus, parum fuit vt olidi conuiuii conſpectum ſu ſtinere non poſſem . Igitur ægra cor pora medicamentis leuaricredebam ; quod amplius mihi perſuaſit panis tā modicus illatus in menfam vt ad vn cias crederé datum . Cùm ſubitò pel uis alsâ bubulâ cumulata ficvt qua tuor ferentes deprimeret,ipfam penè mélam fregit. Et ne eflet Libero Vul, ! Euphormionis Lufinini canoque rixandum , quis diluendis poculis inuocaretur , non ea lymphæ mixturâ temperabant,ſed indicę can næ ſuccum infundebantin merum, & vacuata ad vmbilicum pocula fic a gebant, vt ſemper grãdior latage ex pectaret ſecundam affuſionem . Inte rim plaudebat Labetri familia, ſtupe bátque magnanimitaté edendi; gens plerumquemagnorum non capax, & velut patria grauitate depreſſa in hu militatem cogitationum : cùm tamen exurgic, nullicedenscapacitate ina gnæ métis. Quoniam ingentibus vi tiis magnæ virtutes parum abſunt. Dum hæc agerentur , interim in prouilò ad lacus acceſſit ſuauiſſimus Percas, & quamdiu eſt ,inquit,quod te quæro ?non fuit locus in hacdomo quem bis omiferim ( crutari.Nam ſub :hoc medicaminum fumo non crede bam delicatú hominem viuere poſſe. Cùin quærerem quid noui contigiſ. ſet ;æquiflimus, inquit, códitionituę dominus te in vicarium ſuæ dignita tis Satyricon . 73 tis affumit. Tum vt iufli vt miſlum affuetos ſales faceret, ipſe protractum extra conaculum manu prehendit; & ſcis,inquit, quo dominus viam deſti nauerit? certè, inquam ego ,vltra ter minos montium qui feltinatis niui. bus æternitatem hyemis continuant. Hîcille; tibi verò munus pręcũdi de creuit , tum vt ruſtica diuertoria ge nius humanitatis tuæ mitiget, tum vt municipia moncantur neilluftrico curlu tanti hominis fraudent aduen tum. Nam de tuis moribus tam aprè ad fidem dixi , yt te nihil iam credat eſſe prudentius. His di&tis ad Callio nem perduxit , qui quamplurimis o neratum mandatis dimittit in proxi mam vrbem , iuſſitque vt expedito progrefl'itinere diuerſitores inftrue sem in noſtræ humanitatis leges; cùm ecce moliéti mihi per cópoſitos ſedi lium gradus aſcenlum in prægrandé equum , attulit rufticus quidam à Fi bullio literas , quibus vrgebat vt de finirem pa &tis nuptiis certum diem; G Euphormionis Lufinini quoniam inquiebat mulcis in can dem ſpem erectis præmia meæ fani tatis in fecuro tibi efle ardentiffimè volo. Interrogaui nuncium de Fibullii valetudine, ac deinde demuliere no ſtra: quam cùm illi deſcripfiffem ſic vt internoſceret laudatiffimos vultuszbe nè,inquit, & illa habet , niſi quod alui pondus excreſcens,marcidioris pur puram aliquantulum extinxit. Tum ego , cuius aſſueta cubili faſtidiolum morbum cótraxiſſet interrogo. Cer tè, inquit ruſticus, ferunt iam fextum ex Fibullio peperiſſe;pudicitia tamen tam notabili , vt nullis, peruulgauerit corpus,nifi magnis hominibus, ſecre to etiam ſua furta celantibus. Nópo tui erumpentem impetum premere, quin animum in Fibullijpænas elatu in epiſtolam effunderem . Itaque bis térque diſſectam pedibus in terram deprimo,illud intra me repetés , fore atius ſi Libitinę téplo ex mihi funeris apparatus prodeat , quam turpiſlima 1 1 1 1 1 Satyricon 74 coniux; & cùm iracundia prudentiam extinxiffet, ne relato quidem verbo admiſſis frænis in prouinciam meam iter cæpi ; quod nó potuit tam fune fto exordio non lu & uofiffimum efie. Nam cùm octiduum conſumpſil fem inter gentes vtcunque non bar baras , tandem confragoſis exceptus mótibus , aduerti feros hominescum locorum difficultate conſentire, Ete nim cúm errores viarum timerem ,vel malitioſo filentio negligebát oran tem,vel ipfâ vocis petulantiâ nó tam expediebantignorantiam quàm per fidiofis laceffebant ambagibus.Dein de in hoſpitiú perductus, cùm fames vrgeret quanta non vindicauit exci ſam Cereris quercum , & cænulanı meam diligentiuscurarem ; rogo , in quam , amici, curignis non excitatur? iam nox appetit , & nondum culinæ fumus diffipavit coëuntis aquæ gelu. Num hodie cibiin hac vrbe feriasa gunt? Prouocatiilli inaſſuetâ libertate iniquis oculis afpexerunt, riſuquein Gij Euphormionis Lufinini ter ſe excitato inconditum ſuſtulere clamoré. Tumanus fædiſſimo ſqua lore inculta procellit, veſtēque altius præcingens, poſtquam lippitudinem oculorum multoties manu permul fit, ad cameræ altitudinem exiguæ ſellä aſcenſu admota eſt ; ac laridum { piſsiſimo veſtitum fumo,enſe quini ſi duabus manibus non rotaturartifi ciosè precidit.Prunis deinde quasſu binde follesexcitauerant imponit; & vtfyncerum cibum daret, nihil ex eo vel radentis cultelli acie , vel aqua inundatrice deterſit.Non ferebat ſto machus nondum ingeſti cibi tam de formem aſpectum . Itaque panem pe nè lapideum , & qui incorruptus na vigaret, in manusſumo;acnevrgerer ad cænam , tanquam videndæ vrbis auidus ad exterius limen conſiſto . Hic alind mains miſero,multoque tremendums Obycituomagis,atqueimprouidapectoratur, bar. Stabat enim ad vicinioftiolumbos tum diffuſa cornuum proceritatc ,tum 1 Satyricon. 75 eximia corporis magnitudine præ ftans, quam ipfe dominus in tripo dem ſedens fædiſfimè emulgebat, cá tu etiam quodammodo triti vberisli beralitatem prouocans. Erat illius ne pos , quem tam magnificè ſuo pridé Mauſolæo Luſitania condidit .Nó tu li hanc virilis conditionis infamiam , &velut Baſiliana lapidatio mea bene ceſſiſſet, raptim exiguam molem in fpurciſſimum caput miſi. Sed incidit lapis in articulum bouis , qui cum ti bia ſuperiore partem tenacitate ner ui ligat. Et animal ceftri ſuſpicione motum emulgentis pectus excuffiffi mo calce pertudit, ac per totam vr bem diſiecta ceruice decucurrit : fic vt Ium credimus admoto Iunonis ſtimulo nó reliquiſlein orbe partem quá furioſa præcipitationenőadiret. Recipiebam metimidiffimis paſſibus in interiorem domuin , cùm ipfa fa milia iacentis hominis clamorem e xaudit, concurſúque viciniæ facto v nus aliuin , vc quiſque poftremus ad, G iij Euphormionis Zufinini uenerat, defacinorisauthore rogare cæperunt. Iamque omnibus in eam mētem verfis ,vt mero caſu lafciuien tem vaccam crederent calcem in do minum reieciffe , nequiffimus puer, qui me fortè notauerat cùm ſaxum e mitterem, peregrinus , inquit , qui ad lilium hofpitat , manſuetum animal cmiflo Saxo concitauit. Tumomnes impetu facto me iam in mortem in tentum diripiunt.Et quamquam pue rilis imbecillitas teſtimonio fidem tollebat , tamen apud barbaros tanti erat externum hominem laceſſere,vt vt etiam timerent ne innocentia ſu Iciperet deféſionem meam. Nec diu luctatus cum furentium vocibus, quia proponebantur tormenta, id fa cinus,nequaquam vt arbitrabarinex piabiale , confeſſus fum : ratus nihil leuerius decreturosin vulnere bouis, quam quodin Cygnicædem Britan nia feruat; vbi expiatur nocens tanto frumenti cumulo quanto appésā aué condat. At illi propria voce damnas Satyricon. 76 tum, quoniá ad ſupplicii ſpe & aculum luxiam in tenebras vergens erat an guſtior, in carcerem ipſa cruce dete riorem mittunt. Vbi tamen omni neceſſitas grauitaté malorú obruit, & lento ſopore nótá ſoluit ſolicitudine, quàm ad alias curas tranſtulit : feu me quietū eſſe nulla fata volebant , fiue meacontumaci. Dione vlciſcebatur; quá etiã recentiſſimo exemplo fæuire videmus,vt qui aliorum matrimoniis moram fecerint , ipfi ſe intempeftiuo coniugio implicent. Videbatur enim mihi adftare mulier , illa quæ in fpe lunca luo pudoreimpetum meú vice rat, & crucibus oculis inſpectarciacé tem ; cumque ſeueriffimis verbis diu detonaffet, tandem in hæc verba per orare. Sed ne quid dubites de Nu minum ira,illaspænasdabis ad quas ego quæ tuo fum ſcelere violata non exultem magis quàm horream ,tu exi lio ,tu cruci, tu ferro deſtinatus es ; tu amicillimorum odio flagrabis ; tua deniquc fupplicia nihil morabitur, Güij Euphormionis Infinini niſi fortè viin pænam diutius dures. Nec me vt veneficam aut profligati pudoris fæminam maledicas. Non e nim te arcefliffem per Veliam niſi amaflem verecundiam pudoris tui ; ncc anus quam vidiſti me vnquam maleficis immiſcuit lacris. Sed vt fer mè mos eſt nobilium puellarum , in fontibus tantùm fortibus , & , vtap pellamus , albis , inſtruxit. Et tamen traduxiſti apud familiares tưos meum nomé, cu meinter veneficas, nequif fime, tu me inter ſoluriores numera fti, Cùmhæc dixiffet , tanto metu co horrui, vt ipſa membrorum trepida tio ſoporem diſcuſferit : Et quoniam fomni piaculum gelidâ luftrare non poteram ,oculos ſaliua linij ,tanquàm ad faſcinationis periculum . Quid interim facerem :quæ me artes hoc ípecu eximerent ? Non crat culi na quæ me vimine ac cratibus , velut antiquo clypeo circunrectum cela túmque, reciperet ; non ſaltatrix cu Satyricon. 77 ſtodia quan per luſum fallerem ; non ctiam medicus cuius olidummedica mentum fic efferrem ,vtipſe protecta fronte naribúfque obdu &tis, aliorum criam à me vultus arcerem.Lux dein de illuſtrior cùm nocturni prodigij terrorem diluiſſet, carceris mei fores tumultus formidabilis fregit ,& intro miſli ſatellites ipfa barba fine armis horribiles moriendi neceſſitatem de nunciant; ſimúlque de funeſta domo erurum in vaſtam ac inanem aream perducüt. Tú appoſiti cuſtodes etiã diurna officia non omicebant.Hicre reclinata ad parierem haſta céronem multiplici colore ornabac: illemulie bre cingulú ,corio nondú abraſis pilis bene læuo, aptabat,diſtinguebárque gemnino plumbatorum clauorum or dine. Pars denique filum picis tena citate induebant, pars calceis prope cubitalibus denſiffimam ferri ſeriem fupponebant; cùm interim mihi luc curit meo clypeo , id eſt , Callionis nomine,vri.Sed nullus, opinor, D 20 . Gv Euphormionis Lufinini cum extra cælum ſuum regnat. Idip ſum tumulcuantes acrius incitauit ; & impunè,proclamant, licebit vñigen ti apud nos efle iniuriæ ? & alienam timebimus nobilitatem , qui gerilem proiecimus? nam quid apud nosille populus regnabit , quiextra patrios fines vbi pedemin ſuo ponat non ha bet?num temeraria iuuentus atque leuis, quæ ineptis clamoribus, quæ af fectata tripudiorum laſciuiâ , vbique inſolentem audaciam pro viuida in dole iactat, eric potior ſeueritate no ftrarum legum, & imperij maieſtate ? Inter has tumultuantium vocesa lius ſubinde clamor exortus eſt. Nam adducebatur famofiffimus latro , qui preſli laatis menſuras aliquordemer ſerar in profundæ cellæ no & em , & capellá fætu ac vbere notabile in fo litariæ rupis ſecretum abuexerat. Igitur adhuc incertus an ad la queum an ad ignem damnaretur , ad meum latus ſeſe applicuit: cùin ex alia parte mantilia extenſillimam inftru xerant menfam , & piperatus panis, Satyricon . 78 vitellis artificiosè mixtis , abundè al latus eſt, ac deinde bubula ad fumum co&a , piſciſque non garo vel gutta notabilis. Sed creberrimum zinziber cum mixtura falis condiebat humidi tatem aquaticæ naturæ , &ad genium regionis acuebat inexpugnabilem fitim.Tum capaciffimæ amphoræ ſex decim velut in conuiuij præſidium conſtitutæ ,vtramque menfæ oram 2 quali põdere librabant. Erat dignum Bromio ſacrum , quem rerum fuarum auſpicem venerantur, non iuuenem tantùm , ſed qualem patris - Femina reddidit;credo quia núquá apud illuit Nymphis ac f & tibus nutriciis creuis Cùm hæc omniamirarer, lictorcu ias manus iam ſpectabat iugulū mea, mead poftremas dapesinuitat. Ego verò duni inutilem in damnatos hu manitaté fperno;video , ſupplicijmei focium iam honoratiffimo loco tedir fe, ac plurimis paflim ineuntibus con viuium, mihi tamen in fecundisferua tam eſſe ſedem . Igitur velutin Thra 1 G vj Euphormionis Luſinini ciam deueniſfem , vbi couiuarum ali quis cæterorum riſum ſuo ſuſpendio excitat,ad menſammoriturus accefli, longóque defixus obtutu illud tan dem mecum cogitare coepi , fi præ teritæ noctis ſomniumnon impru dens cafus , fed vel iratæ mulieris Cortes , vel præſagientis animi diuina vis obtuliffet , non poffe tam celeri fato mea exire ſupplicia.Vbienim e xilium ,vbiamicorum odia, vbiminæ omnes, quę vix poſſint tanto tempo rerecitari, quanto ad deſtinatam ho die mortemfatis effet ? --His argumentis , & quodammodo (pe futurorum ſuppliciorum refe& us, iac præterea quod nebuloſus horror, qui plerumque morituros terret, ani mumnon obtenebrabat ,concipiebā ſecrecillima vota , & ab irata fortuna prouocabam. At vero pænæ meæ miſerrim comes , qui Mycerini æmu lus vitam in mortis decretæ ſolarium oblectabat, cùm iam duodecies pro pinantibus mirabili fortitudine re Satyricon. 79 fpondiſſet, tandem querelis , mox fe tibus, proſequebatur ſuam calamita tem ,& alternis admittebat miſeran tium voces.Cumque identidem pro fuſo fletu repeteret , id ſe vnum mi rari; quòd recentis triumphimemo ria non obftitiffer feueritati iudican tium , auſus ſum ab eo petere qui mi hi proximus conſederat, quo ille prę lio triūpharemeruiſſet;nuper,inquit, cum aliis miſſus qui renouarent clariſ fimum fædus,certantibus de bibendi peritia populis, ipſe tres congios præ ter omnes exhauſit,cortabóqueacce peo illuſtrem familiam ditauit. luuic me quod tam funeſto loco eram :alio qui riſum nunquam tenuiſſem in tam clegátis certaminis memoria , & vlci ( cendâ ſeuerius culpâ obligaſſem ignorantem animum quàm in infanæ bouis iniuria . Iam erat in extremo conuiuiữ, cùm iterùm ad intempeſtiua pocula pro uocati, tandem admagiftratum duci mur, qui parum , vtin reprouiſa, mo Euphormionis Luſinini 1 ratus vtrumque ad laqueum damnat; conuerlúſque ad participem meæ fortis,tu ,inquit , folis expiabile Alam mis nefas admiſeras.Sedquoniá crux huicmiſero fuit erigenda,maluiytru que breui compendio puniri , quàm in totum diem tenere lictores. Tum iniecta manibus vincula ; collo etiam circundari funes, & verique facrorum miniſter datus, quiæternitatis admo neret.Si mihi creditis ,nó grauius do lebam quàm vel Pedonis lędibrio fx tigatus , vel iniquo Bafilianorum iu dicio preſſus. Non enim letitiam hau -simusautmærorem ad ſucceſſus vel miſeriæ modum ; fed anguſtiæ pecto ris noftriſępe minoribus malis ficim plentur vt ad fæuiflima fortunæ tela grauiorem ſenſum non admittant. E ram etiam , niſi me fallo , vulcu graui, neque malis deiecto ; cùın ſaltem in extremis conſtantiæ laudem quære. rem. Aſsyrius veluti redivino funerePhoeniz Hæres ipfefui, cùm iam natalia buſta Satyricon. 80 Conglomerans carpit poftremo nubila curſk , Magnanime ftipantur aues , Regémque ver rendum Sollicita obſergant, & fasiin limine credunt Altius ire ſibs.Colloiam pulchrius aurum , Et mox arſurisſtatmaior gratia pennis. Interim ad infauftam arborem ce leberrimo conuentu produ&i , & in famibus applicitiſcalis,reputabamus proximæ mortis horrorem ; cùm taci tis mecum votis fic loquerer, ô fi iftæ minæ ſanctiſſimam Neptuni iram i. mitentur , quem ouatio fupra trium phum dele & at; qui & iufticiæ dedit capitales (cenaserigi, & eas incruen tas effe luæ naturæ concellit. Tumli ctores gentilem primò ſuum fupplicio admouent, & in tantam altitudinem proue&um vt vertice tangerer faſti gium crucis, hic depulſis humeris, ille pedibus excra ſcalas protra & is , in li beriorem aërem trudunt. Nec alio modo maturabant interitum ; fed ipſa . corporis grauitas lentilfimam morte ægrè moliebatur, Mihi deinde cùminjicerent manus, Euphormionis Luſinin i 1vox ſtatim familiaris illius nempe ge tis apud quam ſeruiebam , aures per culit, & fpe ad auxilium erectâ,neſcio quomodo abbládita eſt meismalis,vt ſuggereret Callionis aduenifle dome. ſticos.Erat autem Fibullius , mihi tum ob dillectam epiſtolam infenfillimus, quineſcio quibus cauſis præcipitabat in Italiam iter, actum immanideten tus ſpectaculo interrogabat quod nos facinus in crucem efferret,cùm agno uit confuſos triſtitia vultus, & veluti improuiſo telo confofſus exclamauit, ergo ſceleri tuo tātùm fortuna peper cit , ergo tam propitios inuenit per fidia diuos,ve meis ſubtraheretur ma nibus ſceleftiffimum caput , nec à te fædiffimi contemptus pænas repoſ, cerem , tam grandiiniuria prouoca tus ? Nuncetiam , ſceleratum manci pium , faſtidii inſoléria durat, & ferui. leingenium nebeneficiis quidem & donis tractabile ? Obſtupuerant om nes ad inexpectatiſſimos queſtus ; cũ que facinus à me commiffum quæres Satyricon. 81 rent , ac vel inanilafciuia ſcruile pro fudiffe peculium , vel procurationis tabulas malitiosè corrupiſſe clama rent, ego interim li &tores orabam , ve mematuramorte fubducerenttot ca fibus veluti per diuerſos alucos inun dantibus miſerrimum caput.Sed má ſueta benignitas timer in barbaris pe ctoribus inueniri: meque ad laqueum feftinare dicebant, quoniam eluenda videbam fammis crimina quibus me onerabat aduectus mirabili deorum conſilio hofpes.Non ſum primus cui falutis exordium fæuitia calamitatis attulit . Nam altercantibus vniuerfis, dum me alii cenſenr ad tormenta fer uandum , alii datæ integritatem ſen centiæ nullo prætextu libādam ,meus interim genius Callionem attulit; qui præmiſſo ad tumultuantem cæcum Percante poftquam periculi mei gra uitatem audiit , dolore ac iracun dia ferox ,admiſſo equo in mediá tur bam inuectus eſt. Etquoniam viles e rant & inculci,cogitabat ſeuerèagere, Euphormionis Luſinini ac orationi authoricare per audaciam facere. Sed reputato dedecore fiexi tum conatus non haberet, ſuppreſſit erumpentem impetum , & peto , in quit , ne ſanctiflimum fædus in vilis perſona mancipii cadat. Quæ iſta vis, ciues optimi ? Quo abiitingenérata his terris benignitas? Nequeinnocé tem effe quemdamnauiſtis prædico. Abfit iudiciis veſtris detraham inte gritatis famam.Atcertè reſeruare po cuiſtis famuli poenam in aduentum domini iam ftantis ad menia ueftra. Tum orauit vc dilato ſupplicio vnà ad Magiſtratum irent.Nec Fibullium interim aduerterat , præcipitantis negotii caligine cæcus,aut ſalutatio nisblanditia ſuperbiam ferocis animi nulla dedecora præ contemptu æſti mátis permulſerat. At Dictator poſt quamdiurna publici officii munera impleuerat , ad domeſticas ſtatim cu ras traduxerat impigrum corpus, I gitur diutius in limine cunctatus Cal Lion ,tandem afliduis pullibus laflauit

Satyricon. 82 audientem , qui vxore iuſſa aperire vrgentibus , ipſe non ſegnius iuuenco ex ſcalis appenſo detrahebat viſcerú molem; cruentis adhucmanibus, qui bus paulò antè illius iuguluns reſolue uerat. Sed vt inſuetum intrantium ſplendoremaduertit, culcellum in re ſeratos inſerit dentes , manuſque in præcinctam pellem tergens , noctur num capitis tegmen extremis ali quantulum digitismouit. Acvt Cal lion per Principis fui reuerentiam , per corum manes orauit qui primi fædus iniuerát,veiuuentutimeępar ceret,nein crucem mitteret temerita tem , riſu potius aur datis ad numerum verberibus dignam , cùm metueret Dictatorne malè purgata ſanies iuué cum corrumperet , bene eſt , inquit; agat authoritati tuæ gratias , ac illud meminerit non potuiſſe nos ſalutem dare , niſi mori meruifler. Hæc cú di xiffetmira celeritate receffit , acpa rantem gratias Callionem deſtituit. AtFibullius, vt accepta iniuria fe Euphormionis Luſinini rox ; tū quod fraudabacur ſpe noftri ſupplicij,tum quòd falutationis offi cium Callionem neglexiſſe credebar, conquoquebat dolorem mutum, & in vindictam erectum ,cùm humanif fimus Callion aduertit hominem , & in amplexum decurrens, ô mi,inquit, Fibulli , quis deus ex voto huncſua uiflimumoccurſum obtulit, & barba ræ feritatem regionis humanitate a micitiæ noftræ leniuit ? Cùm tantâ verborum blanditiâ extorſiffet ab ira to vt orationem non ſeueram , ita pa rum priſcæbencuolentię memorem : vterque in diuerſa hofpitia peruolat; curatiſque illa no &te corporibus, vt incommodx ædiculæ ferebant,pri maluce Fibullius ad Callioné adhuc thoro inhærenté intrauit , & blădir ſimo vultu ſaluere mulierculam iuflit quę frigoris metuſtrata ſeruaret.Arri ſit ad hunc ſalem Callion,& amicũad ſedem puluinis oneratam inuitabat, cùm ille ſecretiffimo murmure ali quid in aurem Callioni dixit.Er quo. Satyricou . 83 niam geſtus erat ſupplicantis,depre cari credebamus pridianam ſeuerita tem. Erat autem vt poftea intellexi mus,modeſta excuſatio ad certamen ſingulare prouocãtis. Neque, inquit, vllus eſt cui plura quàm tibi debere cófirear,autamicitiam tuam vllo ma gis tempore colui. Sed ſcis te illo fe culo viuere, vbiminima infamiæ ſu {picio paternam charitatem vincat. Non poſſum integrâ famâ heſterni contempcus imaginem pati , quòd nec verbo exculaſti cùm tantopere meis votisobftares, & Euphormioni ſalus meinuito data eſt: quod vtinam in contumeliam vtriufque familia non vertiffet. Nódefuit Callioniapertiffimus ad cxcuſandum campusſed ; timiditatis opinionem facere noluit, tanquam inuafores nocturni qui ad maiorcm yim fædè planorum imaginem lu munt.Itaque benè ſenſifle Fibullium affirmat. Ac ne impetum moleſta ſe duliţate domeſtici turbent, ſuffuran Euphormionis Lufinini dam eorum oculis generoſitatem tā " inexpectati conatus. Igitur omnesin diuerſam curam intendere animos iuſſit ; ac præcipue ientaculi munus officiofiflimismandat,dum ,inquit,in proximum hortum fibullium abdu co, libertate aëris poſiturus faftidium cibi. Tum veſtem quam mox abiice ret parum compoſuit, gladioque ve luti pro more ſumpto , peruadit in hortum . Nec omiſere huic amentiæ familiares nugas. Iunxereſtrictis am plexibus pectora quæ mox confode rent, & inani veniæ fuco immanitarē xere piaculi;ſcrutatique patétes fer ro finus,mox quiſq; ſuá quiſq; alienā acié intuebatur.Sed facinus differéte fortuna auerterebis elulosiaus , ſe mel breuiore fica, iterú obliqua fuga pectoris in latus auerfi : tandé Cal lió , vt ira iuſtior obfirmauerat manū, aduerſum violentius enſem repulit, gladiúmque in crus inimicum altius imprimens, firmitatem ſuccidic veſtia gij . Ille corpus ægrum in terram de Satyricon. 84 ducens non omiſerat enſem , fed ani mo ſupra vires forti Callionem iterű vocabat in pugnam , & ferrum dèbili manu rotans fortunæ iniquioris im perium negabat admittere. Contrà victor ne fortitudinem ſuam in odiú vocaret,negabat ſe adiuturum vrgen tia Fibullium fata ; clementiámque fouebat nulla ignauiæ ſuſpicione damnatam. Igitur poftquam Fibullium exora uit,ne vinci vlterius vellet, reducit in domum, ac mirantibus nobisinfirmi tatem crucis , in culcitam dextra ad ſcrupulum parcentereponit.Deinde valuis diligentius munitis redeunt in gratiam , crebris amplexibus eiuran tes memoriam certaminis. Nihil eo fædere integrius, fi hoc alia vi & ima quàmmeocapite fanxiſſent. Nam dū amabili colloquio periculi cauſas re petunt , nec de ſeamplius, ſed de for tuna queruntur ; quid autem , inquit Callion in te miſer Euphormio pec cauerat , quem etiam tuis olim literis Euphormionis Luſinini mihi charioré eſſe volueras ? Hic Fi bullius , vt acerbitatem yulneris meo quodammodo malo leuaret, docer à me oblatum remedium , quod,inquit, morbi mei atrocitatem ,ne quid men tiar, diſtulit. Tuum autem quod tan topere commendauerasvltrò irriſit, nequeà ce prius literas tradidit ,quàm fuæ perfidiæ meam valetudinem permififfem . Cumque aliquantulum leuata mali violentia inducias mecum faceret,hanc epiſtolam quam tibi à mereddidit, ( fateor) vt ſubſcriberem ingenti ſanitatis promiſſo compulit. Quid audacia verba referam , quid fubtiles ſceleris artes , talentumque velut coëmēdis medicamentis emū &um ? Miraris igitur meillius pæna gauiſum , à quo fædiſfimè delulus sū, liciam vtmecredulitatis meę pudeat. Nam redeuntibus fubinde tormentis grauiori metu pendeo ,neinfelix late rum fertilitas longè funeſtiſſimos partus creet, Videbam diligentiori cura perri mam Satyricon. 85 mam oſtii colloquentium frontes. Cumque formidolofa mihi eſſet re conciliatio tam familiaris, diffuſâ te merè familiâ ftabam folus ad valuas, & alternas aures laxis opponenscó pagibus, tum etiam interdum oculo fum iudicio metiebar falutem meam; gnarus , furioſa magnatum odia illo rum ſanguine placari qui controuer ſias ſeu fortè feu malicia incenderunt. Veluti arborum fifluræ , quas ictu ſo Janti diftendic agricola , non niſi per fractos aut expullos cuneos redeunt. Tum Callion vt obtutum in terram defixit,trucique vultu minax , imma nillimiin me odii acerbitatem conce pit, percunctabatur de Percante, an il li quoque conſilium meum placuiflet. Sed non erat Fibullio animus gratuia tainiuria in fe Percantem concitare: Tum vt illo teſte ineam maturaret perniciem, tum nc ſales aperiret, qui bus ipſe accuſator in Callionem lu ferat . O di,fivestrastangunt mortalia curas, H Euphormionis Lufinini Diquibus imperium cali, qui uigra tenetis Tartara , & vndofi guess laua potentia ponti, Aſpicite hec.túg.ôviếtor,quicung. Deorü es, Cuilabor infelix, onoxia munera ſurgunt, Resturbare hominū ; non hac tibi mole Jeuer.a Tempeftatis opus, I acuiſſem vulnere parno, Şemianimis paruo cecidiſſet vulnere ceruix . Heu pietas!annon ignota occumberedextra Infelix potui,tantóſque euadere luétus, Necfaltem cecidiſſe nosens? prob impia fata , Crudeléſque Deos. Illum illum reddite campū Reddite, funereáſquecruces , &vincula collo. Hactantùm mihimorte falus.Satfuneraviuus Excepi,atque vno repetitas corpore mortes. Etenim Callion furore fæuiſſimo ardens ad oftium procurrit , ac Eu phormionem Percantemque turbața voce appellans, non tam cædis metų quàm deſiderium attulit. Sed cum in traſſemus in thalamum , ftatim Per cantem à me Fibulius feduxit,arcelli. tumque ad colloquium , dum in me atrociffimis verbis Callion deſæuit, peftilenti imbuit fraude. Sic vt in illa tempeſtate nonnunquam animus procellis excelſior confiderarer ver, fatilem hominum mentem , à vir Satyricon . 86 tute & amicitię charitate tam facile in perfidiam ac ſcelus degeneran tem . Nam vrgebat etiam vltra im perium domini paulò ante fideliſ. fimus comes : quoniam eiuſdem par ticeps culpæ fic amoliebatur om nem criminis ſuſpicionem . Tum iuſſus accipere plagas ſexagin ta , ac præterea feruiles in frontelite fas , quasadhucomiſerat qualiſcun que dominiclemencia , Percantitan quam acerbiſlimo vindici trador. Cùm hæc mecum cogitare cæpi , to lerabilem Percantis eſſe laruam , quâ dominum palàm demereri ſtuduiſlet. Iam vt fecretò licucrit amicitiæ lacra mentum feruare, haud dubiè pietate ac miſericordia mcriturum vt diffi mulationis offendiculã ex animo de lerem . Sed illencquaquam mitigatus domini abſentia,tam immaniter ſup plicem contempfit, vtinciperem ocu lorum fidei cimere , & notiffimæ frontis veſtigia perſcrutari. Chariſsi mi ſodalis tergum mille verberibus Hij Euphormionis Lufinini diſtinguebat , ctiam vltra imperatæ numerum pænæ. Et literis deinde crudeliter inuſtis , nõ altiſſimammo dò conſumpfit frontem , ſed indicium ſeruitutis penè ad oculos iplos dedu xit. Igitur iam Pedo, iam cæteri notæ nequitiæ ſerui, conceptam in me irā in miſericordiam verterant . Ac præ cipuè Percantis ſuperbia excitabatin . vidos animos, qui præmio ſuæ prodi tionis potens non libertatem modò, fed vicarium in nos imperium erat a deptus ; docebatque nullos deterius dominari,quàm quosad feruiendum Natura creauit. Videbam concilia bula conſpirantis familiæ , & aſperna tis ſecundum hoc feruitutis miſerri mæ iugum ;poterámque fortaſſis ad iuuare muflantes,ni timuiſsé pænas conſilii ſolus dare quodmihiſolinon quæſiſſem . Ac prærerea legeram Epi taphiū Sibronij Lõgi quod in quodā Cænenſium fano in hæc verba con ceptū eſt. Depoſirum Sibroni Longi qui Satyricon . 87 Coenenfium bono acerrimam conſecrauerat, mentem , domiforifque clariſsimus , om nium in iuuanda patria princeps. Quem liberata urbe,auctoqueimperio,populus in terfecit", ne dißimilem exitum fortiretur priſcisrerum publicarum patribus, quorum ſemper exemplo vixerat. Tutius ergo ratus Percantis gratia machinis omnibus adoriri, illò curas omnes intenderá, ne quod officijge nus omittere.Sed iā nofter Athcnion philofophiã proiecerat , &in hæc vi tia vt primùm potuit lapfus, quæ quo dam in aliis tam ſeuerus cenfor no taucrat , aſpernabatur affe &tatum ob fequium , totius familiæ adulationi bus laſſus.Et pręterca ſi me humanius appellaflet, timebat nehomines me, miniflent communis noſtræ ſorris. Mihi tamen aliquantum profuit ta inexpectata faſtidij atrocitas , & do cumento fuit quàm multis cautioni busintima familiaritas ineunda fit cũ ignoto. Etenim quàm excellens eſt veræ conſenſus amicitiæ , tam eſt dif, Hiij Euphormionis Lufinini ficilis atque rara connexio animorum ita diuinaatquepræſtans.Nam vtra dij horarum indices quotrotis acpó deribus aguntur in deſtinatos curſus, tot aberrantibusinftrumentis men daci monſtratione fallunt. Ita fi ex infinitis rebus quæ fynceram charita tem componunt aliqua ſe conditio fubtraxerit, laudata amicitiæ forma degenerabit in turpiſsimum mon ftrum . Primum ampliſſima virtus non vbique fui capaces animos in uenit ; & magnas deindementes ple rumque occupant eiuſmodi vitia quibus nullum eſt cum hac diua có . mercium . Igitur cum magnammor talium partem ( fas ſic dicere ) aut parū ſupra pecudes, aut certè infra magni tudinem quam requirimus fata po ſuerint ; ac deinde rarum fic magnis hominibus, vtfimilem alterius indo lem quam ament, nanciſcantur, plu ra luntad amicitiæ aram donaria nun cupantium vota quàm exoluentium. Illud autem in amicitia præcipua re Satyricon. 88 ligione cuflodiendum eft, vt quem cunque exitum habuerint amici ne gotia,eundem tuis eſſe ſtatuas. Neilli obfignatæ arcæ ne clauſa mens, ne corpus ad laborem tardum clágucat, Vt mutuo ſolatio ( qui maximus eſt amicitiæ fructus ) penitiores audeas curas in fidos ſinus effudere. Vrioca ri , & animum lætius diffundere, iraſci etiam interdum poffis , & cxerentes feſe impetus non celare: quoniam ne minem ſuis vitiis carere Natura vo luir. His neceſſitatibus , quibus finem nulla lex præfcripfit,pofiturus chariſ ſimam libertatem , diu antè vidēdum eſt cuite naui credas. Num in eam peruadere pænitentia poſsit, cuine. ceſſarius in animolocus ſit , necho neſtus in fronte.Quamquam illa fpes puerorum deponenda eſt, quibusni hil promptum eftaggredi , nifi fi iu cunditatem afſiduam ſtulta mens fin git . Aſperi ſæpe caſus incurrūtin ami citiam , &tā affligere poteft ruinaſo , H iiij Euphormionis Lufinini dalium, quàm felicitas mulcere. Ita que nec amicitia curpibus niti funda mentis poteft , vt lucri cupiditas in duat præſtantiſſimos vultus ; necim petui , cui neſcio quod inueniam no men, extemplo parendum eſt , qui nos ſæpe nullo rationis auſpicio ad a mādum impellit. Alioquiſera pæni * tētia reflecierin tergum ſtultiſſimam ceruicem , ve falcé oculis repetat por tum quem egreſſa eſt; & ceflantibus illismotibus quivelut melle conditi ad armádi ſuauitatem cgerát, deſtitue tur pręcipuis ſolatiis amicitia , & in illa norabitur eſca , cuius nauſea affiduè faſtidientem ftomachum premet.. Cæterùm quibus opes charitate potiores ſunt,ij ſeſe vltro excluſerunt ab amicitiæ limine, & quamquam dif ſimillimo vitio , ii quorum luxuries nullo patrimonio impletur. Præterea qui linguæ modum neſciunt; aut qui vana facilíque indole , diuerſis occu pati amicitiis, & futili initio amorem ordiuntur, & ineptè deponunt. Nam Satyricon. 89 incorum animis ita trudit pridianam familiaritatem enaſcens hodie affe &us , vt qui iamiam extuberantem pluuiam alius imber obruit. Duorum aut trium conſpirans beneuolentia illam felicitaté componet quá Dio nyfius auro grauis , &ægrè luſtinens potensiæ ſuæ molem ,non iuenit. Ná fi pluribus poteftatem animi facis, fa crilego certè furto prioribus detra hendum eſt tempus, & affe tus quem in nouos impendas. Præterea condi tionum diſparitas ſæpe naſcentem in cunis amicitiam iugulat. Quoniam vt diuturnus non eft amor, qui lola iur gandi ac feriendi licentia (velut æqua litatis indiciis ) cõſtat; ita familiaritate alitur, & quodammodo mutuos ſales, velut ad quotidianum partum , quæ Sed &funeſtiffimo didici experi mento amantium vota in hoc effe ar ctanda , ne nimium ſodales euehi cu piát. Quamdiu Percas meam parum Cortem exceſſit,tamdiu hæfit charita HV Euphormionis Lufinini tis conftantia. Deinde vein altume uectus cæpit deſpicere humilitatem meam,ſic egit,vt non hominem , fed diuitias peccaſſe arbitrer. Dum hæc diligentius penſabam ,& quærebam à ſapiencia auxilium ,intra. uit domum noſtram mulier , ve vide batur, nobilis,magnóq;comitatu te nuiffimæ veſtis modeſtiam excuſans. Nulla erant circa collum vincula, quę morarentur tranſeuntium mentem . Non ſtalagmium erat , non fpinther, non (pathalion ,non purpura aureis clauis fulgens. Notabileserant bullæ varia magnitudinediſtinctæ , quibus onuſtum cingulum nonnihil defle xerat. Illa vt ad Fibullium ex vulnere ægrum admiffa eft, & notiffimam fro tem eruit defluentibus velis , hominē admiratione propè ad ſtuporem de duxit. Erat enim Lapicia ,Fibullij ex Vocula fratre nepris, mulier genere ac diuitiis , ſed præcipuè famâ præſtans: quæ adhucadoleſcens, cùm illi iuue nem maritú hoſtis abftuliffet, iterum Satyricor. 90 nubere ſeu conſtans ſeu pertinax ab nuebat. In filuit Callion in ceruicem, longa neceſſicudinefamiliaris , & ro go ,inquit, domina,quæ te in has cer ras fortuna deduxitamænitas,puto , regionis, & fuauior populi cultus. Aut fi hæcnon ſunr,nunquid te tua vena trix & coelebs Diana compulitin hos montes , & ncmora,penèqualia circa Stygem pinguntur? Tumila ve ſeté plum religionis miræ quod vltra Al pium clauſtra-colitur,inuififfe docuit, quod bis ab hoftibus petituin , bis di uino volatu elulerit furétium manus, cæpit rogare quod vulnus Fibullium afflixiſſet.Vtque per ambages intelle xit pugnæ dementiam, tanquam ſola peccare neſcirer , mille geſtibus auer ſata eft improbiſfimum ſcelus. Ride bam ego piecaris fuperbiam , cùm illa homines arcefſiriiuſſit , quos habue rat viæ comites, acleuerioris diſcipli næ magiſtros; quorum certè tumulis, fi morientur,faltem exemplo Metelli, coruum debebit. 4 Hyj Euphormionis Lufinini Horum vnus, quoniam bonæ fortis acominis erat , intrepido vultu præ cellic. Alter ſemicandida vefe, neca uarè inanicata, ſequebatur.Quivt in frauerunt thalamum , ea ſalutatione quæ profeffionem proderet ſtudio . forum , penè riſum expreflere ſpectá tibus. Ac deinde magna volubilitate fermonis , omnes fibi vicestradidere loquédi.Non Callioni, non Fibullio, non ipfi Lapiciæ permiſſa vox : fed illi velut theatrum aſcendiffent, autine prix ſuſpicionem per audaciam lo quenditollerent,varia ſanctorum di ta fa&táque nimis oppido tenaci me moria recenſebant. Quamquam , nifi fallebar ,ita appoficè, vtlępiusCadmº quàm Harmonia cảnere videretur. Ac dum modò in ſcientias ludung humani iudices recti, modò coniu gium frigidiſſimo fale proſcribunt, paulatim ad differendum lapſi tam acriter cæperunt contendere, vt res meo iudicio ad manus pugnámque fpe &taret. Vix reftabant ledilia lacer 1 Satyricon. 9 tis pullantibus , & ipfæ manus vehe mentius productæ aërem penè in fi bilum cogebant. Cohorruere omnes ad diuini ſtrepitus miraculum , & no bis , quotquot Romaniſermonis ex pertes non eramus, audiendi curioſi tasalciſſimum filentium indixit . Sed . illi quæ confuſa & indigeſta méte co ceperant,tanta intelligendi difficulta te fundebant , vt nó modò non Lati nè,, ſed nec humanèloquicrederem . Iam non inter fc ipſi, iam ſe quiſque non intelligebat ; cùm vterque vinci arbitrio ſpectantium nollet, & in hoc vi &oriam poneret , fi prior non de ftitiſſerloqui. Igitur horas penè qua tuor pręliantium ęſtus abſumpfit,cùm id vnum quærerent, num ad Gllogifmums fit neceffaria conclufio. Cumque creſce ret difficultas perobſcuriſsimæ diſpu tationis noctem , tandem erupit ille qui ſemicandidam veſtem penè fu danti fumo fucauerat , & conſumptis fubtilitacibus prouocauit ad iniurias; vt qui attrito enlefractóye deftitutus Euphormionis Luſinini gladiator , ad luctam , velut ad con pendium pugnæ, çmulum ſtrictis am plexibus cogit, Tu verò, inquit , ine ptiffime , mihi etiam controuerfiam moues tanquam in meo regno nó ef ſem ,id eft, tanquam alius id de quo 2 gimus aut laboriofius quæfiuiffet,aut fælicius inueniſſet ?teftes ſanctiffimæ domusnoftræ parietes , quitotiesad laterum meorum vires obſtupuerunt; dum non minus menſes quatuor a. doleſcentes noſtros declamando & ſcribendo exerceo , ne hac ſemel queſtionevt oportuit excuffa quid de ea amplius à quoquam diſcere pof fent. Vix ducencishorislegas quæ in hanc materiam ex pluribusauthorum milibus (olita breuitate decerpſi. Ne que eſt aliud quod te iam in diſputa tionemtrahat;nifi quòdve eſtis in no ftram dicaces fam liam , id demum e xiſtimatis ad gloriam veſtram facere, fialiquid ex noftris'moribus doctri nâque carpetis.Vosquòd ab antiqui tatis auſteritate noſtra paulation viué Satyricon. 9 % diconſuctudo deflexerit, quòd opu lentior cultus quàm quem authores dictauerint noſtri priuata nõnunquã cubilia inſtruit, quòd in neceſſarios quiſque ſumptus pecuniam , quòdin hyemem veſtes , in exercitationem li. bros , extra cæterorum communio . nem proſpicit , ingentibus monſtris effertis,totámque proſcribitis domú. Si ex æmulatione,indignor. Siex ve ro dolore,miſereor mediusfidius ftu poris veftri, quos plus aliena mala cru ciát, quàm quæ veſtra præcordia foc diflima tabe conſumunt. Vtrum eft enim deterius, fruticum inftar omni vento permittere fragilitatem fuam ; an pertinaci ad obliftendum trunco concitare flaminum ſupcrbiam , quæ radicem vim concitati aëris deſpicie tem euertant ? Nos vt priſci ſeculi ra tio tulit , ſelegimus abhorrentem ab ea quæ iam in vſu eſt vitam . Mutatio ne deinde temporuin fata , & verten tibus omnium cum ætate ac ſeculo moribus non abnuimus his tempe Euphormionis Lufinini Itatibus agi, diuerlifque præceptis fa miliā įmbuere , vt ramis ac frondibus leſead fortunæ nutum torquentibus, clementior ventus , & ipiâ victoria facilis , radicibus parcat. Vos autem imaginé antiquitatis ſcrupulofiſſimè conferuantes, quæ non ,dijboni;ludi bria , qui non meliorum mentium ſa les & ioci conſequuntur? Quid prima ( cholam veſtram ineuntium pugna; cùm ſolus tyro apud rudem ignarúm que ſatellitem deſtinato clauſtro de clamat, & aliquot ſententiolis ſolita riam domum affatus,libi auditor, fibi teſtis,libi iudex , interdum etiam pe tulantiffimus irriſor exiſtit? Huic rei non inuenio nomen , finon eſt indi gna affectatę antiquitatis vanicas , vel Nulta religio exſcindere horrentium quod iamipfi authores tollerent , fi corum manes cõſuleritis . Quid dein de cóuiualis inter vos laudatio ? quid à nobis ſumptus extorti,quos egenos nõ eſſe dánatis? quid ille veſter ductor nõ nifi quaternis in diem epulis ſatur? Satyricon. 93 quid eiufdem vefpertina cum cyro nibus repetitio , cui ſtatim epulæ ,ve luti mercede couſtituta fuccedunt? Iam verò de pietate veſtra nihil diſputo; modò illam etiam ſcrutari o miſeris partem in nobis. Alioqui non quæ latebræ celant excuciam aut in re dubia quæram facinoris ſuſpicio nem. Quæ vulgò, quæ palàm in famā veſtram tela iaciuntur,aſſumam . Am bitus, ac periurii crimen. Infremuit Callion tam inexpectato commotus indicio. la Fibullius , iá Lapicia, velut ad miraculum , vocem non inuenie bát;ac ipſe præcipuè vates, cuius do mus tā fædaſpargebatur infamia , ad inſaniam rabiemque properabat;cùm alter , veinam, inquit, tantam ad pec candum verecundiam attuliſſes,qua tum ad excuſationem audaciæ. Non magnifico per vrbem equo delatus porētiorum foribus toties aflediſſes. Noninterdiu amicos ac focios, noctu animum ad fraudem & iniuriam a cuiſſes,veillisad veſtrum ordinem al Euphormionis Lufinini 19 cendentibus qui quadrienni rudime to meruiflent, is princeps non eſſet quem & eruditionis ſuffragiú , & po puli expectatio in hunc locum manu ducebant. Et folennibus tamen ver bispromiſiſtis,necambiru nec fauore paſſuros corrumpi iudicia veſtra , vt cuiquam ad hunchonorem adicus, ni fi à virtute ac merito pateat. Videbatur nobis omnibus ipsú fa cinus ſuo nomine lepius, & quosatro citas vocabuliad horroré egerat, exi guæ rei mométúrapiebat in rife.Cùm acrius inſtitit declamator. Eruditio nis verò , inquit, certamen non ineo , quoniam vinci vobis eſſet honeftius, quàm noftræ familiæ certauiſſe. Ri dete barbariem ſermonis inculti , quæ in maiorum noftrorum libris nihil fimplicibus animis inhæfiſſe fuci de mõltrat. Certe vosſynceram doAtri nam è noftris hauritis fontibus ; vos fcientiam veluti è fancta ruſticitate 2 uocatis , ac figmentis orationum pi Etam iam id primùm docetis fallere, Satyricon . 94 quod ſe proveftra gerat. Tam alter, vt omnem audiendi patientiam con fumpferat,ô mi,inquit,homo,collige paululum redeuntem animum ,vt cæ ca maledicendilicentia, ſi deſit quod in externos iactetis ,etiam diſcat quid in vobis damnare poſſitis. Eruditio ncm à veftris aliquam accepiſſe non pudebit confiteri,fi.vos in ſolam bar bariei hereditatem admiflos ingenua profeſſione firmatis. Sedagam leni', & refutandi modeftiâ tuam conuiti andi libertatem opprimam. Vitam , exiſtimationem , inſtituta, non per ftringam. Nolo conueniat eorum querelis mea orario, qui veftras inep tias in commune multorum odium producunt. Illud vnum interrogo, cur legibus veftris varia interpreta tione diſtractis , vchinomen , illi ve ſtem , plerique ceremonias ad diſcri meninduxerint, nondum reperti ſint qui Latium vetent pronunciatione barbarâ violari, nondum qui indice re Tullio bellum ? Quamquam quid 51 .. os i-ic ܕ6 Euphormionis Lufinini fruftra in arcana yeſtraintucor,vobis omnibus folitariis æſtimationibus cuncta reputare conſuetis : vnde tuta cubiliorum ſecreta ;vnde horribilis in iuniores ſanctio ne improuiſi in ſc niorum ſedes irrumpant. Cùm alia his fimilia,vel etiã frigidio ra pararet,venit ab Archoropo nūcius &diremit ſteriliſſimam litem. Qui vt audiucrat in Italiam properare Fibul liū , vltorem iniuriæ quam minus bo nis temporibus acceperat, cùm ipfe. Archoropº domeſticis implicato ne gotiisinſultaſſet ,direptis aliquot far cinis, cũ curribus quib' ipfæ veheba tur; primò nunciumn occurrere iufle. rat, ipſedeinde quàm maximis ſeque baturitineribus,nulla damna Fi bullii odio æſtimans. Igitur poftridie quàmattulerat nūcius literas, Archo ropus aducnit , támagnifico cultu , vt illum vix animo, nedum oculis cape re poſſem . Auri argentique omni fi decopia maior, equorum nobiliſſimi greges,ingens ſeruorum numerus, & præ Satyricon. 95 omnia velut ad pompam faftumque ſubornata. Tum ad deprecationem verfus, vt fibi Fibullius ſatisfieri line ret,ideò exorare non poterat, quòdi nanis pompe ordo in lupplice pro co tumacia reputabatur; & hæc fecum Fibullius longa cogitatione penſabat, quid hictátæ numerus familia? Quid sūpe, in luxuriē vergés? Nú aſfimula tione vaniſſima ſupra ſe magnos effin git? Númei raritaté miniſterii ( pernit; & fibi admirationé quærere , &meo rū fidé corrumperehac arte quæfiuit? Auxit hanc in Fibullio ſuſpicionem ambitiofa in nos Archoropi liberali tas ,& peneipfis accipiétib'grauis.Ná vt illuxit dies alia , neſcio quor ex Fi bullii & Callionis domo falutatum introivimº , & Archoropisõnű exul tantibus tympanis , tubiſque,perfre gimus: qui diſpenſatore qua nos cum ſportula dimitteret interrogāte , tan tam effundi pecuniam iuſſit,quantam non caperetauiditas noſtra. Nechu milius quàm erat eloquutus expediri e D vt e fia mil , & Euphormionis Lufinini munus iuffit. Quippe productus eſt laccus ingens , numis argenteis ple nus ; permiſſuſque diripientibusno . bis , nunc onerances finum , nunc de primentes laciniam veftis, tandé gra tiffima fæcundicate laffauit. Nihil vn quam eomunereplenius.Nam (umé di cupiditatem muneris amplitudo exhauſerat. Ego præcipuè iam ſpeanimum in in diuerſas curasintédente , ad folam onuſti corporis debilitatem argenti pondus æſtimās,ab Archoropibeato limine poſtremus excellī, fociiq; núe pondere, nuncgaudio , æſtuantibus, facinus ingens aulus ad vendentem fucos intraui, & mutatis modico pre tio vultibus , factoque mihi Gelonis nomine , à miſerabili ſer vitio fuge fe cæpi. Ac cùm dies aliquot aberraſ ſem , tandem in eam regionem veni, vbi læuum & inſanum mare con iuges conſultiſſimos habet. Hi priui gnam iam olim Venerem admirati ſe fuarnqueCyprum barbaro permififfe Satyricon . 96 imperio,matronarum pectora nudár, & illi' lacra operoſius colút, vteximii lepores deam ad reditum inuitent. Neciam Veronâ longè aberam, cùn cuidā Appulo ex Gallia redeunti co iungor, Ille ſe Cæſarem vocaridice. bat : cuiego , vtpote & itinerum do. & o , & in Vrbem aliquam tendēti quá ego ftudiofillimè perquirebam , per fuafi vt fædusfaceremus, neutrum à ſocio niſi perfecto demumitinere re ceſſurum :candem vtrique vięcondi tionem fore. Quibus pluſquam mili tari ſacramento firmatis , Veronam peruenimus incipiente primùm no ete , & ad Antonium Cæſaris familia rem diuertimus. Is eâ primùm cæna lactucis , naſturtio , columbiſque le ctiſſimis excepit; &ne fi ſolitarii dor miremus nocturna prodigia menté diducerent , gratiffima benignitate prouidit. Atverò qui ſequebatur dies iam non vulgari menía led epulo pe nècultus eſt. Tranſalpinx ouis par ticula , & galli fpadones plurimi viſe Euphormionis Lufinini bantur.Pauonum Columbarum que numcrus , Turdorum etiam & Co thurnicũpene examina;iuuencę prę terea aliquot aduentum noſtrum ſua morte luerant; horti difpoliati amiſe rant flores , & omnis ædium decorin triclinium noftrum cofluxerat. Cùm deinde conſideremus ad menſam , pocillator fingulis aftitit, minaci fro te , vultu terribili, cuftodiæ propius quàm conuiuii ſatelles. Detraxerant illi galeā , quam continuò inſtar Vul canum tugientis Palladisgeftant;par mamque aliquantum in latus defile xerant , vtinquietæ paci pugnæ me moriam ſpargerent. Credebam çmu lari Antonium Domitianam mēſam , ad quam olim proceres , cùm omnia pullus coior indueret , vrgerentque. lepulchrorum imagines, lethalis pe . nè horror afflixit. Celabam tamen tam inuiſi fafti dium moris ,fucumque timori præté dens , ſollicitabam Cæſarem vt ex plicato conuiuii ordine, & deficiente iam Satyricon. 97 iam fame,hoſpitem relinqueret. No bis eſſe viam eciam præcipitantibus longam, &infeftum ,vt aiebant,latro nibus iter non oſtendere ſpem veniæ errantibus, fi noctu nos in eiuſmodi plagas noſtra temeritas detuliſſet. I gitur fole iam vltra altitudinem me dię lucis producto Verona exivimus, & pafſibuster mille confectis, ruentē admiffis frænis equum, ex attritu ſo lidi primum campi, & ex concrepan tibus deinde lupatis audimus. Erat e quus parum Cygno niuique conce dens,nifi crus alterum , & apertiffimú peatus, ſubcinericii pili fucarent. in fidebatautem homo , ille ſcilicet qui ad menfam aftiterat mihi , vinum , & quæ illius artis ſunt ſerio cuncta di (penſans.Agnouiego irruentem , Cæ ſarique monftraui, & cæpivereri ne quid ignorantes ab hoipite tollere mus. Nec dubitaui quærere quç illum præcipitatio, vel quogentium ferret; cum ille turpiſsimi nihil pudore faci noris cactus , vltro docuit domini fc I Eupdhormionis Zuſinini 1 i 1 iuſſuin medio foro primarij iuuenis cæde imbuiffe manus. Iam in alterius ditionein vrbis contendere, & tum ad faluté peruenturű , cùm exiflet Ve ronæ fuæfines.Perceperam toto cor pore horrorem frigidiffimum , & ve lut inaudito ſcelere perturbatus , cùm iam hominem equi fuga penè à con ſpectu noftro tolleret ,ô memorabi. lé,inquam ,Cæſar, audaciā ! quidyn quamex omni memoria tam atrox & luctuoſuin referas , vt publicè ficarij non expectent equuleum , ſed velut gloriofum facinus fponte confeſſi, omnes timere iubeant , quoniam ipfi de ſe nihil timent? quid ,inquam , fimi le omnibus monimentis accepimus, præter fimbriæ fa & um ? quem non credo proteruius vulnerato Sceuole inſultaíle. Excuſareſe Cæſar errorem meum dixit, quòdad frequétiffimum crimen obſtupeſcerem ,ignarus ſæuif ſimimoris qui in illa regione pene omnium capita proſcripfit. Equus, inquit , celeritate noţus, & modiciæ Satyricos. 98 . ris liberalitas, præmium erit homici dæ, qui vel lares domeſtico ſanguine contaminabit, vel in publica luce bar baræ feritatis exemplo defæuiet. Ve nalis hominum vita eft , & licitatores capitum noftrorum publiceregnant. Etiam penè infamiam conſuetudo ſuſtulit. Acne quidem tutæ amicitiæ; aut neceſſitudines periculo carent. locus fortè ,aut imprudens in fene ſtram aſpectus , ſecretiſſimo ſcelere vindicatur. Sæpe in ferrum tutos ve néna ſuſtulerunt, aut facis illitæ fu mus, autcorrupta floris ſuauitas, aut fatalis cultelli aciès qui eodem tem pore & intactam liberis dapem diffi cit , & aduerſario mortem. Æterna ſunt ſemel lælæ mentis vulnera , & plures reconciliatio quàm profeffum odium extinxit. Hæcipfa quàm mo dò reliquimus ciuitas ,quale fęuitiæ nuper exemplum prodidit , cum illu ftris familia ſublatis tribus.fratribus, miſerabili ruina deceffit? Acego, dum flagitiorum frequen Iij Euphormio nis Lufinini 1 tiam nego mihi quicquam ex ſtupore fubducere, video agreſtes aliquot ad anguftiffimas ſyluæ fauces, veluti ad concilium coiiffe. Inter illosviragi nes duæ lacertos extulerant , & vide bantur ad pugná promittere manus. Nec dubitauit Cæſar, quin latronum inſidiæ in illa fylua frequentes illam pauidorum manum cogeret; qui tunc aduentu noſtro recreati , quoniamı accincti ferro eramus , vnà lyluam tranſmiſſuri prorumpunt , Cælarém que, vt pote gentilem hominem , & vt aiebat eorum fortiſſimum qui nu per ex illis regionibus Gallias infe feſtaſſent, fibi ducem faciunt ; haud dubiè in omnia pericula audaces , ſi quis eſſet qui ſuo cxéplo fortitudinis admoneret. Cùm igitur poneremus cõllium nú quadrato agmine famo fillimam viam inire, num vnà , num diuerlis cohortibus,præſtaret;ecce ti bi occurrit aliorum hominum agmé, & irato fremitu ira militarem viam implet , vtcircunſtantis ſyluæ confra Satyricon. 99 ga tumultu formidabili exſonarent. Nulli prælium minus quàm Cæſari placebat ; quem ego vi timidiffima fronte vidi prenſare digitorum ſuorū articulos, metúmque pallore confite ri,vicimus inquam ,Ceſar,ſi audemus non fugere. Latrones ſunt, & fi mihi credis plus timori noſtro quàm ſuæ virtuti nituntur. Non negabat Cæfar vera effe quæ dicerem ; tamen con . ſulêdum liberis clamabat , & propin quorum pietas tenerrimam perfude rat inentem. Iam diſperſi hoſtes oc cupaueranc viā , iam diſtrinxerát fer rum , aut præuſtas in humerum extu lerant ludes;cùm repenteclamorein citati procurrimus. Ego digladiabar acutiſlimo fufte. Paucis rufticorum ſed obuio quiſque telo armauerat manum , & ipſe Cæſar fri gidiore quàm Demoſthenes ignauia non proieceratparmam; ſed omnium veſtibus amictus quas expediti no ftri proiecerác , aegabat eſle fas in pri mis ordinibus cófiftere ducem. Non ferrum erat , I iij Euphormionis Lufinini ! ferendum vt fortunæ liceret voiusca ſu affligere vniuerſos. Sibi curæ foræ ne poffentcircüueniri noſtræ alę. In citaturum ad pugnam , ordinaturum aciem , deinde incorrupto iudicio de fingulorum virtute diéturum . Bellum ,ô Endecaſyllabi, cruentum , O bellum numeris referte dignis; Quali Thyadesinfopant cruent& g. Cümiam ,Nebridibusgraues lacerti Huc thyrſosviridesregunt “ illuc. Nonhic eM donioexfonet tumultu Iratis taba dignior cateruis. Adſit tibia , vel forata buxus Sacrorum Phrygiam admonensCybelen; Ant qua tympana mollibus miniſtris Mitrasfrontibus imperant recingi. Nusquam hicvulnera ,purpurauetrišti Vndabat tepidus cruore campus. Solus precipitat timor cadentes, Solus corporafanciabat horror. Sed tandem geminas rotare giro I am fortimihijam manus placebat, I am concurrere , iam probare dextram ; Cum ſparſisvlulans comis virago Audacem ferit,excutirque telum . Quali Thyades inſonant tumultu , Cùm iam Nebridibusgraues lacerti Satyricon . 100 1 Hucthyrſos virides regunt, & illuc. O bellum numeris referte dignis, Bellum ,ô Endecaſyllabi,cruentum . Sublato tandem errore omifimus bellum ;quoniam hæcerat virorum & muliercularum acies collecta ex vici nis mapalibus, qui& ipfi prædonibus bellum illaturi conuenerant. Omnes vulneribus intacti prælio excefferāt, nifi quòd leuiffimofuſte mulier lacer tű meü onerauerat; & Cæſar præterea nofter cùm retrò cæcis veftigiis iret, eumque ordinato bello , id quodo lim de Arato ferebant,iam conſtantia defeciſſet;incurrerat in vepres,perfo Siſque ſpinâclunibus tam miſerabili ter exclamauerat , vt grauiffimo teld ictum crederemus hanc poftremam vocem edere. Igitur compofitis pre liantium minis, qui hoftilibus modò armis concurrerant, etiam ad nosve nire medicum iubent, lacertíque mei vulnus perfundere vnguentis, & om ni artis ſuæbenignitate mulcere. At Cælar fodiffimè per campum volus I illy Euphormionis Lufinini tatus quæſo , inquit , Gelon : ſcio me agere in vicinia mortis , nec tanto rum vulnerum hiatus vllâ mcdici nâ coituros. Grande tainen peritur ro folatium relinques , ſi permittis vt intelligim prius quàm alta morte pe reo.Ego, quamquam marcentes ner ui deſtituerant lacertum , & omnis fpes in feftinatione medicaminis erat, tamen flebili lamentatione victus co feſtim medicum rogo vt ad Cæſarem cranſcat, & exploret defperatæ late bras plagę.Tum vulneris locum iuſſus Cæſar oſtendere, dimiſie in clunem manus, & mox diſpoliatus nos odore tam peftifero ſparſit ,vt crederemus illas partes non tantùm emortuas ef ſe, ſed in fotorem etiam penè ſolutas labi. Neque aliud erat vulneris veſti gium, quam exiliſſimę ſpinę via , quæ exiguo ſanguincmaculauerat cutem , Tardè perſuaſum eſt Cæſari ſe vale re ; nec quandiu blandè eſt habitus ſucciduis & titubantibus veſtigiis in nicebatur. Sed poftquam tcneriora Satyricon. ίοΙ medicus virgulta ſuccidit , & aliquos plagis medicamentum operientem excepit , nunquam magis alacer Cæ far etiam præcipitantius quàm fi ad huc ſtaréthoftes, effugit. Donec mo ra ſimul pudoréq. viđa ignauia for tioribus conſiliis locum daret. lam cuaſeramus formidabilis ſylux noctem ,iá dierum aliquot iter emen ſi per confragoſos plerumque faltus, & importunamontiú iuga ,emerſera -mus ad ampliſsimam vrbem ,in quam ineum cum Cæſare fædus erat com poſicum . Accùm ad Mauricij domū ( is item Cæſaris neceſſarius erat) ten deremus , occurrit nota iã olim Cæ fari mulier,quam ille parciſsimé ſalu tatam me aduertere iuſsit , & omnia diligentius intueri. Auream veſtem aliquot inſuper gemmæ aut colebano antipſę ornabantur.Decentiſſimicol. lo torques . crinis theatrali penè gra du conſcendens, cothurni omni tra gædia altiores fæminam extulerant. leuia veſtigia omicebant intactam I v Euphormionis Lufinini penè terram ;eáque reclinatamolliter in humerum adoleſcentuli dextera tollebantur.Gradus tamen ipſâ reftu dine tardior differebat hucilluc laſci uienti modeftia vultus, tardéq ; abo culis obuiorum tranſeuntem rapie baç. Interrogauit Cæſar qualem ego mutierem crederem , quæ tam prodi gocultu , tanta frontis tranquillitate procederet. Ego Dynaſtæ alicuius coniugem cùm dixiſſem , tanto riſu ilia commouit vt etiam manus ad la teris fubfidium adduceret ; &certè, inquit, (utoris coniuxeſt;vt intelligas in hac vrbe regnare iudiciū Paridis, & Mineruam Iunonémquem ,minori faftu quàm Venerem ire.Acne quid tibi ad miraculum delic ,lcribendis - lim matrimonij legibus adfui,tabulis etiam ſubſcripſi, in quibus doshæce rat ſcripta,ſtannipondo nouem , & mantilit fingula in omnes annii menfes. Sed longè maritus largior ; etiam vltra morem cffuderat liberalitatem fuam.Is dona bat patrimonij partem , & præterca Satyricor. 102 veniá vt hilari licétia vtriq;cõſulerer, Cæterùm alterna eft hæcpompa , & quá publicè decora eſt hæc mulier, tā domeſticis ſordibus eít infamis.Nihil illâ fædius cùm abſunt amatores, ni hilmagis neglectum.Vi&tus,pace tua, dixero, qualé vel Erifíchtonis fames refugiat, Veſtis tam ſqualida vt auc ream effe,aut elatum maritum deflere exiftimes. Hæc Cæſarem familiarius exequentem, iam Mauricij domus ac ceperat.Nec audebam ignotæ domui fuccedere,antequamCæſar humani tate mirabilià domefticis cultus me etiam per familiares arcefferet, occur rerétque Mauricius, & per ampliffima deducens triclinia paffim aureos ofté taret parietes, nobiléſque cameras no uarum indices opumzvbi multa priſce vrbis veſtigia extabant , & celeberri mæ tabulæ ex euerfæ vrbis incendio non ſemel conſeruatæ .Multa Gallico auro celata fulgebant, fiue Brennus fugiens reliquerat,fiqeipſi per publi cos tumultus auexerant . Pręcipua I vj Euphormionis Luſinini deorum cura fuerat. Stabat Iouis Iu noníſque ſpecies fupra homines ve nerabilis,Deindefpirans vbique Ga nymedes, & Æneæ mater Venus po. ſteros ſuæ originis admonebat. Heu nihil inuitis fas quemquam fidere di uis . Cùm omnia diligentius perluſtraf fem ,& truncos maiorum vultus ſeme faſque imaginescontenıplarer,neſcio quis me deus funeftiſlima Mauricii voce obruit , qui Cæfari prædicabat, illam domum Fibullio tráfalpino ho mini tantùm facram dicatamque non eſſes ſe illius nomini omnia debere , expectare etiam poftridie ab illo nū cium , qui frequentiſſimis literis & colebat amicitiam , & ſua beneficia tuebatur. His ego perculſus vocibus tantùm non amiſeram ſpiritum . fed pallorem qui ſubinde membris fuffulus eft, excuſaui extemporaneo morbo, quafi omnes corporis arti culos febris fubito tremore tentaffet. Cæterùm nihil opportunius fuccurs Satyricon. 103 rebát quàm fugere, ne me illucà Fi bullio nuncius deprehenderet. Igitur nec expe &tata cæna,quaſi perluſtra turus vrbem ,effugi lulpectam Mauri cii domum; vocoquead fortunam fa &o vt aliquando Iatiaretur meis ma lis , non ciuitatem modò ſed prouin ciam reliqui; & miſerabili locorü im peritia,cùm totius orbis exul hucilluc fugæ meæ notas ſpargeré, tandem in ipſa Callionis patria,in ipſis hoſtium penatibus ad populofiffimam vrbem veni , in quatanta erat frequentia ad negotia diſcurrentium , vt aliquandiu crederem ſeminarium efle ex quo mortales lupiterin orbem emittit ,vel quo fatis vocātibus homines coëūt, ad vitam iterum ſolemque redituri. Quicquid Arabs , quicquid dubijs Nafamo nes arenis, Autlaſciua tenent effæti littora Lydi, Inuenias:illic etiam MauortiaT brace Quicquid alit , quicquid Scithyci trux incola Ponti, Quicquid in immenſo latè pulcherrimus orbe Antfacit,ani alio fpectatSol numine factum . Euphormionis Luſinini Etiã omnigenę fructus, etiá mala Coa tonia propè regiæ culinæ fores exur gunt Illic virtutú, illic vitiorú collca gia, &ne parūdixerim , cælūcũ Tar caro mixtū.Vrbeauté aiebāt de Pria midis nomine Alexandria appellari: Neclógius quæfiui latebras meæ fu gæ.Nam velut in ſolitudine erraré,in quot incurreram homines,in tot in . cidiffe fimulachra fingebam , Acmihi præterea perſuaſeram , tardè creditu rum Callionem , mead regionis ca puc fugere, cuius ipſe corporis pars penè maxima credebatur. Erat edes laxiffima,ad quam multis gradibus ſurgebat aſcenſus. Celebres circùm porticus, & venalitiis rebus plenæ morabantur euntes. Ibi nobi. lium fæminarum ingens numerus, ibi pennata procerum vanitas, litigan tium quoque vigiles turbæ, furum e tiam , & corum qui fortunam vbicun . queinueniunt amant. Cùm illicani mum in tot miracula diuiderem , vir quidam vt videbatur modeftiffimus Satyricon, 104 paulatim & ccedens,vltra loci genium ſalucauit ignotum ,& an,vellem eme re profundam auri maffam quæſiic; vili etiam addictam , & quod eft mia. ferrimum , cui præter inuidiam nihil precium minuebar. Cùm omnino non reſpuerem ,ſeduxit à turba, & nó nihil modeſto gemitu cunctatus, quàm eft durum , inquit,bonismen tibus velinfamia ſeculi, vel hominum criminationibus, inundari"! Aurum quod Naturæ genium exprimens ſo lerti induſtria conflaui, palam efferre timeo , ne iudicium quod in omnes artis noftræ homincsiam olim rumor tulit meſub communi cauſa obruat. Cæterùm fi populo non omnia cre dis , ſeruaſque iudicandi arbitrium , potes hîc per compendiumpropera read ampliſſimas opes. Aurum exi guo pretio permittam. Tu aućtione certiſſima diues , non ad opimạm ſe mel prædam, felicemque mercatum , redibis. Et ne me putes fallendi ani mo hæc facere, li placer hodie vnà Euphormionis Lujinini cænabimus, vt familiare ſuper mensā colloquium tum fidem tibi meam, tū veritatem ,certius infinuet. Tam erat appoſita oratio , tam vul . tus ad lenitatem compofitus,vt nefas crederem , fimihitam ſanctus homo inſuſpicionem veniſſet ; cùm etiam inftar Antiftitis ſummi louis,videre tur ab omnis iuraméri atrocitate fim . plex animus refugiffe. Itaque facilis, & nondum fatis Fibullij donis edo ctus vt extemporanea beneficia vita rem ,promiſi ad cænam , & ctiam con dicto maturius adfui, ybi meus ille planus accenfum modicèignem , &, niſi fallebat,æternum , follibus ad mé furain turgentibus alebat ; & prinas ſcrupulosè excitans, Mercurium fuú humido,vtloquebatur, ac quodam modo pinguicalore fouebat; vt , in quit, feliciflimuspuluis , per tot artes, tantamque ſolertiam , natus, id mor talibus innoxiè tribuat, quod ne qui dem dii Midæ fine damno dederunt; &metalla omnia in altiorem transfe 1 Satyricon. 105 rens ordinem ,doceat Nataræindu ftriam humana ſedulitate vinci . Ete nim vbi tellus , optima morientium omnium parens,auri ſemina in abdi tiffimoſinu concepit, & inſpirantem benignius Solem admifit,humillimo primùm initio tam chari ac præſtan tis fætus elementum orditur. Nam Mercurius ille ex quo quicquidme tallorum eſt componitur, veluti cer tis gradibus ſeſe in præſtantiorem na turam adaptat, donec voluentibus ia penè ſeculis in hunc fulgorem euadit, qui omnium oculos tam ambitiosè delectat. Nos autem lenta corrigen tes incrementa Naturæ, primùmMer curium mafculum , è montium me dullis cxigimus, lentoque ac vitali ca lore imitantes ingenium Solis , ad al tiorem fphæram agimus, vc à Mercu rio ad Venerem , inde ad ſublimitaté Solis aſcendat;id eſt ,vt per omnes ve lut ordines actus, ea ſede conſiſtat , à quafi inetalla deflexerint, quacunque velint parte,deſcédant, idquetantùm Euphormionis Lufinini menfibus nouem , nempe iuſto tem pore quo ſefætushumanusad viuens di dignitatem inſtruit. Sed eftfortunæ rariſſimæ, & in qua nec temeritas nec caſusincurrat , ita digerere naſcentis auri cunabula , ne vel immodico æftu conſumptum , vel lento nimium igne torpeſcens, ſpem hominum & induſtriam fraudet.Mul ti nondum ſoluerunr de lictore raté, cùm iam naufragium ſentiunt: alii in ipſo curſu, & fpeiam adulta, etiam ali quando in portu , tam mirabilem & lucri & famæ fortunam de manibus amittunt.Sæpe fornaculum ſerius ad ignem poſitum ,fæpe vitrea vaſculorű fragilitas elatam expe &tationem elu dit;& ſiverum fateriaudeo, pleriſque fui cultoribus hęc ſcientia nihil relin quit , præter inaniſſimam ſpem emen. dandi quod prioribus experimentis peccauerint.Defiditinterim quantū cunqueprofundus patrimoniorú al ueus , nudaque fpe ac ſterili his igni bus carpitur; vnica curiofi animivos 1 Satyricono 106 . luptatetor diſpendia, tot maledicæ plebis contumelias, repenſante. Sed generoſis mentibus,& nihil pręmira bili arte æftimantibus,eſt etiam quæ dam paupertatis in hoc ſtudio ſuaui tas,ne gratis in Naturę ſecreta perua ferint. Nec vllus eſt in egeſtatem tam magnificam actus , cui plus aliquid doleat, quàm quòd ceſſantibus opi bus,facer ignis, & Phrygio Romano que diuinior cadit. Populus autem , & qui oblimato pectore ſynceræ vo luptatis guſtum non fentiunt;execrá tar hacbonorum voraginem , &mo deftiffimi quidem riſu ,petulantiores maledictis inſectátur, ſeucriſſimipoe nis.Indemonetarum adulteraciones, inde fraudes &latrocinia eſſe clamā. tes, &quæcunque exhauſta patrimo nia per iniuriam implent. Nec illu ftrium hominum fplendor,nec Aqui la noſtrarum iam partium facta, am plitudine ſua humilium vitiorum , & quæ anguſtis tantum capiuntur pe Ctoribus, infamiam à nobis detergit. Euphormionis Luſinini Quotquotin id ſtudium tendimus, ſi ex optimatibus , fatui, fi ex tenuiori bus,impoſtores audimus.Iniquiffimâ tamen ædepol conditione , & quæ facilè populum iudicaffe common ſtret. Etenim ne me iam aliorum o neret defenſio, id cælo teſte ,ac inter rita fronte prædico , me à puero in cubuiffe in hanc artem , mequicquid eft ſecreti atque abditi indefeſlis la boribus quçfiffe,Meam tamen fidem aut integritatem nullo propterea effe ( celere violatam . Iam verò & humilia in aurum transferre metalla , & vilio ribus ſaxis gemmcam inducere di gnitatem , mihi tam promptum eſt, vt non ſociorum magis , quam ipſius Naturæ inuidiam pertimeſcain.Om nia Neptuno littora piunt , omnia afferunt.Iam ſacrarium illius dei penè tot radiis eſt illuſtre quot animus virtutibus diues.Etiam talentis nuper centum & ſexdecim principem lapillum emit : ſed nulla illius fortuna mea felicitate non eſt gemmas conci , Satyricon. 107 minor. Cùm hæc dixiſſet , foluit face culum , tatis grandem ,méq; introſpi cere iufſitzerat autem partim laminis aureis plenus , partim ſplendentibus gemmis, & oculosipfâ lucefallentib ': &quantiomnia æftimarem vultu ad blanditiem deflexo quæfiuit. Ego quem inopinato radii tam illuſtres ceperant, tribus talentis æſtimaui; id etiam , quod plerumq.lenes homines folemus, timens, ne humiliori prețio, tanquam mercium contemptu rogā tem offenderé.atille, licmenunquá educādi metalli folertia fallar, inquit, vt tam illuſtres gemmæ ſeptem facile talentis venient. Tibi tamen hoceric orieritis amicitiæ pignus , quòd deſti nata tuo iudicio pecunia , tribus , in quam , talentis facculum auferes. Nihil ineptius quàm apud inuere cundus latrones pudore teneri.Ego ne viderer homini diffidere tā doit è blandienti, cæpiveſtiūnodos ſolue ré , eductámq;devariis pecuniam re ceſſibus numerare. Hocyno fapicns Euphormionis Luſinini quòd particulam , quæ in lummaveſte propè humerum latebat , intactam omiſi. Igitur cùm Teſquitalentum prompliſſem , negarémque alios mihi eflein præſentia numos , ſceleratiſſi mus carnifex primò facculum ſuum recludere cæpit ; mox vt etiam à me reponi pecuniam vidit , imò, inquit, quicquid gemmarum eft potius forte fideliffima parciamur . Ego in duas partes quàm potero iuftiſtimè diſtin guain, tu felquitalento quam voles partem optabis . Placuit etiam amen tiæ meæ conditio . Itaque diuiſis ex quiſitiffimâ vt videbatur diligentiâ gemmis, cùm expenderet precia , & videretur optima fideſolicitari, om nem ex animo mco ſuſpicionem ab ftulit. Laminæ etiam aurea in diſtri burionem venerunt ; ve feliciſſimo mercatu crederem à me exiffe pe cuniam . Cùm igitur , tanquam ille quondam philoſophus, pro Punicis malis ceram tencrem , hilares ad coe nam cócefſimus, & fuauiffima remiſ Satyricon. 108 1 I ľ § S fione animi condiuimus epulas ad faftidium pompámq. venientes, Acpofteaquam in domum'mcam redii , nüquam mihi ſuauius fuit,cùm animus lucri confidétia plenas etiam in medio ſopore non ceffaret, & inani cogitatione deluſus, gemeret tantum temporis ſuis quæſtibus intereſſe , quátum morę lenta nox opponeret. Ponsin illa vrbecelebris lignea ra dice confurgit , &trabibus artificiosè compa &tis nontam vndis tranſeunti bus obftare laborat, quàm auri argen tíq; ponderibus anhelás ſub pretioſa mole deficit. Hinc &illinc aurificum domus , & officinæ quaſi continuo ſplendore lucentes :vnionum quoq. gemmarúmq. fupra felicitatem in di littoris copia.quo etiam measmcr ces cùm culiſem , ſenex quidam in fpcctis diligenter gemmis, & mein quir deridere credis, iam à cunis inter gemmas educatum , qui vitreæ fractę particulam pro lapillis rarioribus ob ijcis? Ego indignans, velut à cauto Euphormionis Lufinini ſene deluderer , maledixi tabernæ tam inſigniter mentienti , & in aliam me contuli; vbime penè totum cru delior fortuna euertit . Nam cùm Hyacinthinam inaurem fabro tra derem ,preciúmque velut ab alio em prurus rogarem , quanti, inquit, cri ſtallum emeres ineptis ac ruſticis fucis imbutum. Tum ego ſmaragdum por rigere, ac pellucidam vnionem , qua tam Ægyptia mulier non diluiffet Antonio . Sed cùm omnia eiuſdem notę effent, non auerti tantúm arti fex aut fpernere, fed conuitiari ac pa làın non impoſtorem modo , ſed furé dicere cæpit . Quotquot verò per meabant per ſublicium pontem , cùm teneri furem crederent, ficreftabant anteædiculæ limen, vt liberæ vndę ad fubiti obicis retinacula colliguntur. At ego non aliâs minùs viuus omnem doloris ſenſum amiſeram ; nec aduer tcbam hominem omnes veftiú meo rum receflus importunèſcrutantem , palámq. efferentem faxa gemmarum colore Satyricon . 109 1 . S 1 colore tecta , & laminas eneas quæ auri ſpeciem tenui cælatura traxe rant. Igitur non amplius audiebam vt latro ,fed vt adulterator monetæ , & publicæ vindictæ feruãdus, cùm ſub inde redeuntibus neruis in hocfaltem miſeri ſenſus patuerunt , ne ignora rem me miſerrimum effe. Tum pro fufis lachrymis, vultuquequi nontá tum à me nefas commiſſum eſſe dice ret, iam filentem populum & audien di auidum affatus fum . Sinon omnis miſeris fides cumcalamitate decedit, illud iuro , non ſcelere meo, nec frau de, id quicquid eſt concitum turbæ. Virtus, & credulitas fidei meæ teſtis in has meanguſtias coniecerunt ,ma litiæ ,dolique rudem, de quo id hacte nus ſenſi, primum effe nefas in ſe ad mittere,ſecundum ,in alio ſuſpicari.I Caquecùm heri bonæ fidei integrita tem ſeu verbis, feu inceffu , feu etiam aliquo geftu,incautus prodidifſcm ,vi ſus iumpræſtigiatori turpiſlim o faci . lis præda, & quæ maculas magis pons K Euphormionis Lufinini dere quàm exuendi ſubtilitate turbao rem. Necillum fefellic opinio . Nam hæc penè inania gemmarum ſimula chra ſeſquitalento permutauit. Cùm non folùm lamentabili Actu ſermones meos , fed omnietiam éxe cratione firmarem ,circumſtantis po puliimpeturn ftatim fregi. Itaque aliis adrilum , pluribus ad commiſeratio nem verfis, pero rogoque ne mihi nullo meomerito calamitoſo deſint. Eant vnà in ſycophaniæ domum, & ſceleris tam atrocis præmium ex faci poroſis manibus extorqueant.Id fal tem ſolarium paupertatis fore , finon inimicum ditauiſſem . Aflentantibus cun & is , ſeu qui odio in ſcelus duce rentur,ſeu quos in miſerabilem pietas excitaret , ſeu denique qui turbas ad flagitia peterent, ducemme præbui; cùm ſubitò lictores publici aſtirerunt ad latus,moleſtiſſimo ſatellitio, & auc in meam , aurinæmuli pecuniam in tenti, quorum paulò antè aliquot,no. bile luæ artis facinus ediderant. Nos 1 . Satyricon. TIO bilem fæminam decurry detraxerāt. Flagitabant numos quos neſcio quis creditor periudicem petiiſſet. Atilla ſe verò non abnuere, non negare ,di cebat. Paterentur iret in ædes, expe ditos traderet numos. Neu ſe vel cu ftodia vel abſtractis equis indignè la cefferent. Nec impetrauit aliquid à barbara gente, etiam licentius læuien te, quòdextorquere verbera vellent; magni femperſeu fuſtem ſeu lorum ementes. Cum autem iam effemus in limine, venit intrepido vultu caupo , & quid apud fe vellemus,audacia quęcólcie tiam celarer,interrogat. Tű ego me diocris ftaturæ hominem , inacilētum , caluum ,fuſca barba , pallida cute me quærere dixi,quo cum heri cænaue ram.Atille tale apud fe diuertifle , aut omnino pridie quéquam cænaffe in ſuis ædibus negās, meipsū turpiffima ſuſpicione perſtrinxit. lă apertis cla moribus laceflitus nihil mollius yin culis expectabam ;cùm & caulæ inex Kij Euphormionis Luſinini 1 fiduciam deftrueret diuerſicoris con ſtantia,ncc elatis omniūvocibus fatis audiretur defenſio. Itaque geſticulāti dextera, etiá biantiore,ſignificauielle quodloqui vellem . Tádem impetrata pax dicédi locum fecit, & fi, inquam, neminem in domumadmififti: dic, fi potes , qui crantilli homines quiin ſu periore cænaculo tocũ diem bibendo conſumpſerant. Quos cùm ebrios ac petulantius rixantes velles compel cere,ictú in ſupercilio accepiſti, pro iectalance, & per ſolutam cutem vf que ad ſoliditatem offium merſâ. Dic eriam num affines tui , num familiares erát quos ex vlcima Iberia venientes longo fermone excufafti,quod nobis ad epulas focios adduceres.Nequein reincerta verſor. Meam cauſam eorů farcinæ agent,ipfique preterea hofpi tes , fi expectatis dum à negotiis ad prandium redeant. Cùm tam indubitatis iudiciis age rem , cogerémqueaduerſarium quæ rere quid diceret,mutacum vulgiſtus Satyricon. III dium , & innocentiæ meæ fauor penè cauponem euertir : cùm is omnium clamor effet,hominem nequam & ar te ſua dignum ,nó ſcelerismodògna rum quod in me quiſquis erat ille pla nus cogitaffet,fed eciam prædæ par ticipem ,perindignam aduenæ cala mitatem augeri.Rcceptatorem latro . num, &ipfis peiorem agrefforibusad publică exemplum caftigari debere. Nihil mihi vnquam illo iucundius ex titit: quoniam non deerant qui vin ciendum cauponem ,ac feruandü di cerent: Sed nihil fiebattardius quàm quod omnes imperabant. Nullusin iiciebat manum , aut pro imperio in cuſtodiam ſequi iubebat. Nam lieto res, vt qui lucrum captarenr, nec ho minem tenebant, quoniam poftea di mitri non poterat ; nec abituri erant, nifi fceleris pretium ſupra debitamiu fti officij mercedem duplicaretur. At diuerfitor ſeducto ex lictoribus prin cipe , quadraginta denarios in ſingu loslictorum qui adeffent erogaturum K iij Euphormionis Lufinini 1 promiſit:tanta ſubtilitate, vt id nemo aduerterit, niſi per fimilem malitiam doctus. Incipiebat mihi eſſe ſuſpecta lenti ſupplicij mora , cùm li &or cuius venalis fidesconductam operam prę ftabat , vanom effe de quo diſputa remus ait : id folum quæri num adef fet qui me adulteratis gemmis delufe sat. Scrutanda penitus omnia,nec ab diciſſimis domus latebris effe parcen dum.Tum irrypicin ædes , &ftabula rio nequiffimo( id quodmoliebatur) effugiendi locum fecit.Interim adne gotia populus defluxerat, & vtin tu mulcibus folet , omnium impetus in turpiffimum languorem definebat:cũ ſolus, &inuiſus , ad ſceleratum limen altarem ,& ličtoresomnia permiſcerét in ædibus,affectata diligétia,quæ quo erat falſior co ftruebatur folertius. Cúmque inanem diu laborem finxif ſent,candem núciát abeffe hominem, & fi quid in cauponem haberem, ma giſtratus iuſſuad iudicium cuocandã: ſe non poſſe indemnatum , & cuius Satyricon . 112 flagitium erat ita obſcurum vt poffet negari,in cuſtodiam trahere.Id reſta re,vr largius laboris mercedem nu. merarem : quoniam bona fide mere quuti tres penè horas conſumpſerant. Atego tanta improborum contuma cia excitatus,negaui,aliquid prodito ribus daturum ,præter preces, vt cue nirent quæcunque publicum in illos odium quotidie concipiebat. Nec iam languidè iratus ad Præto ris vrbanicribunaldeuolo ,ſcelus cau ponis &li &torum perfidiam veris iu diciis delaturus. Erat aurem in Arcu la (ita Prætorium appellant ) tam fre quens concio , vt inftar vnius molis aut corporis coiret arcta & congeſta frequentia. Simulmouebantur; vnà ceffabant, & quod eſt rariſſimum , vno veluci ore nunc filebant, nunc in risū effüſiſſimè concitabantur.Cùm iucũ dum remiffúmque tribunal admira rer , aduerto iudicem indigniffimum qui intermala verba habitet, ſublimi Lede,vultu graui,oread antiquorum K iij Euphormionis Lufinini maieſtatem compofito,penè ad ridi. culam controucrfiam moueri, vt ſe ueritaté iudicantis non feruaret. Sta bat enim ludicro amictu reus , ore purpureo , viridicucullo ,cui, cum fa tuorum principatum aliquot iam an nos tenuiflet , repenteæmulus tantæ fortunæ controuerfiam faciebar. Nec deerat patronus magnificæ caufæ , qui Principem numeroſiffimæ gentis de ſtatu dimicantem tueretur.Illum pa tre, auo , maioribus fatuis ortum præ dicabat;matris familiam nunquamfa puiſſe ;ncc pium filium degeneraſſeà gentilitia mente. Meminiſſentmagi ftratus in quanta cauſa iudices fede rent. Concuti rempublicam fi bene animati in Principem fatui ducis in iuriam perſequerentur;qui me hercle, inquit,fi omnes ad arma properabūt, non inueniet ſapientia defenſores. Quot enim vel ex iftis qui me nunc audiunt,tacici, &velut in partes non abſtracti,li femel Moriæ vexillum ef fulcerit,pro ſoliditatepug nabûc? Nő Satyricon . 113 hoc feculo Clazomenij ſolis inſani. republico decreto licet.Nihilcutum, nihil fyncerum relinquetur;ncc aliud pugnam cædémqueprohibebit,nifi fi fortè in quos fæuiant non habebunt. Magna imperia nec apud prudentes fine formidabiliconcuffione mutan tur. Verendum eft, ne ſi tantæ multi tadinis jam placida tranquillaque moles excitabitur , non magis de imponendo dugc , quàm de ſedando exercitu quærendum fit. Patiamur fatuos condicionem fuam ignorare, Sint ſuo iudicio prudentes. Nocco gamus & vitium cos & vires agno (cere. Adiuuabat omnia princeps fa cuus, ridentibuslachrymis , nutúque fi vinceret,fingulis apudſe dignitates deftinans. Videbam non vacare iniſeriis meis iudicem , ncquepotiusper me quàm per diſertos patroni queſtus rem pu blice deferendam . Itaque cùm hora penè fexta licem iucundiſſimam dire miſlet,admiratus tot caulidicosè ſub Euphormionis Zuſinini ſelliis ſurgentes quot olim caufæ no erant,omnium ora vultuſque penia bam.Illius toruum ſupercilium horre bam , illius explicatam laſciuamque barbam oderam : nec erat quem non aut reuerentia aut faftidium prohibe ret adiri. Cùm iam omnes dilaberen . tur , ſeu fato , ſeu fortuna, poſtremus, exceſſit vir cenſorii vultus, ore incef ſu, modeftia Cato. Quem ego tandé audacior cùm ſubmiflione ſalutafſem viliſſima,ſi es, inquam, quod te homi num exiſtimatio , quod te probitas, quod ipſa iuſticia prædicat,conditio ni miſerorum columen,affli &tæ virtu tis patronus , noli contemnere bene. faciendimateriam , quam heu!mco ti bi damno fortuna ſuggeſſit; quem ex florenti ſtacu facilitas aſtocisprædo: nibus patens in indignam calamitate miſit. Tum prolixam maliferiem do lentibus verbis , & iplis penègemiti bus,in conſpectum dedi. Necprore moueri videbatur.Sed poftquam me dium eius quod ex lite conſequerer Satyricon. 114 promiſi, tunc allevare oculos cæpit, tuncmulcere animum meum , dolo riſque vltionépromittere. Igitur po ſtero die ad tribunal adeſſe iuffit , vul tu quantum poſſem funebri ; liberali tamen veſte, fictâque cóftantiâ, vtvi derer iudicibus &bonoloco effe, & ſolo aduerfarii ſceleremiſerabilis.cæ tera luæ fidei concrederem . Cùm fic ab eo diſceliffem , vt omnia optimo ſtatu eſſe putarem ,liberius totum die variis cogitationibusimpendi ; nunc Callionem ac Fibullium in meum ſup plicium incenſos, núccrudelem Per cantis adulationem reputans, fi qui me caſus ad immite ſeruitium retra xiffent: & fronti literas eſſe , quas cri nis vtcūque celabat,velo vtin obuios nec cogitantes fideli, ica in curioſos& ſcrutantes imbecillo : & me teftibus, fi negarem ,poffeconuinci: & ipſam do mini potentiam mihi copiam defen ſorum non facturam . Contrà obſta bat regium Gelonisnomen ,animuf que lupra ſeruum erectus, & nullum Kvj Euphormionia Luſinini de ignota ftirpe præiudicium , niſi quòd de externis præclarius ſentimº. Cumhæcfolicitudo animum in cra ftinum protraxiffet,irem que ad Præ torium ,occurrit in ipſo aditu vir , qui magnificus videri poterat,fiquodin ter illuſtres veftis diſcrimen faceret, mequeneccogitantem benigniffimė falutauit. Incipiebam timere ne've nales etiam gemmas afferret, cùm ille habere fe dixit quæ è re mea foret audire : commodarem aliquantulum aurem ; neque ſi me aliqui circumue niffent , ex alieno fcelere ſuam fidem metirer. Quamquam omnibus diffi debam ,nonvidebā tamen fraus timeri eiuſmodicolloquio poſſet. l taque humaniſſimè & tempus , & ſe cretum ,fi res poſtularet,promitto; ſi mulque in oblongam porticum def cendés, cæpi expe &tare fermoncs ho minis longa cogitatione,ac veluti ſuf piriis ,libipræfantis.No aliâs , inquit, durior Natura excitit, quàm cùm le uari mala voluit atrocibus remediis; quæ Satyricon. IIS vtinterduin morbo fæuiormedicina valetudinis defiderium tollat. Multi dolores non leniuntur , niſi membra quæ dolét exſeces; &interdum eftle uius ægrotare quàm fanari. Id ipſum , quoniã deteriora Naturæ imitamur, humana diſciplina decreuit. Etenim ledi,fpoliari,contumelia violari, ma gmmalum ,& ſeu famæ noftræ , ſeu fortunis acerrimus morbus;ſed reme dium diluit tam amarum conſuetudo noſtra , vt non tam inùitare videatur ad ſanitatem ægros , quàm fanos pro hibere ne doleat, Iudicia dico, & cru deliffimos Aduocatorum aftus; quos, fi litigare perſiſtis, intelliges nihil mi nus quàmprædones ſæuire,niſi quod lentius cædunt.Ille diuerfitor per qué damnum te feciffe clamitas, ecce tibi omnibus modis purgaturus crimen eſt ; etiam fponte pecuniam refuſu rus , quantam nulla cibi iudicum fententia dari imperet. Conſcium fuifle ſcelefti conſilii quo te fucatis gemmis vir nefarius deluſit , ne Euphormionis Lufinini gat . Sed cùm nollet domum fuam infamia laborare , te prohibuit cum lićtoribus irrumpentem in ædes. Er iam anxias litium curas , iam auaras patronorum artes omni pretio redi mit me legatum ad tc mifit, vtpote qui mutui commodi admonere. Tuo bono reduces veftigia dum adhuc in limine hæres, necdum interius tra adducto velut oftio incluſerút Patro ni iniquiſſimo labiryntho, vbi te ca lumnia atque mora , omniMæandro pigrius ftante , ludificentur. Semelmihicontrouerſia fuit,quàm componi per Iudices vellé; cùm om nes interpellarent ſtultitiam meam, & quod nunc tibivaticinor , mihi ple rumq; minitarentur. Audies, hofpes, rem admirabilem, & quæ re nonalio ſtupore circumfundat, quàm vt quæ ras num covſq . pertigerit mortalium ſcelus. Eram paſſus atrocem ab amico iniuriam , qui epulis obrutus,poftqua appellauit contumeliosè, eciam gra uiter mulcauerat , immiſſo in me ler Satyricon. 116 ! uitio; dentémque ne nullum effet ſce leris veſtigiữ ab ore excuſſerat. Quid multis ? conucniin iudicio , elegi pa tronú qui cum diſertifſimis certabat, nec corpori parcebam , nec pecuniæ. Sed hoc mihi nocuit quòd inciderā in opulentum hoftem , qui præuari catorem turpiffimum (illum ,inquam , qui mihi Aduocatus erat) duobusta lentisemit; vt nó amplius niſi ſua vo ce loqueretur. Languebat Oratoris mei facundia quoties iubebatur pro meloqui, nec ſententięſequebantur, nccpenè cohærebant verba ; vr Iudi ces eloquentem hominem crederenç non naturalivitio , ſed cauſæ infirmi tate labeſcere . Cùm igitur fpem mcam multis dila tionibus fruſtraretur, tandem exactis aliquot annis reftabat vtquæſitorali quis pronunciaret . At ille nefarius, ſuſpe&tos mihi plurimos ex iis qui ſe , debant in cauſa iudices, proclamat; acvt in me moueret odium quanto pon laborant nocentiſſimirei, petiç EuphormionisLufinini vt fan & ti quique Iudices nominatim excedant:id à me mandatum iniquil fima vociferatione firmabat. Aberam vnius diei itinere, cùm hoc per amici literas nunciatum , reditum meum in vrbé tantùm non præcipitauit. Nihil expeditius videbatur, quàm vt hunc probare pofſemdolo malo interuer ciffe caufæ meæ fama.accùm deinde ſequeſter,de cuius manu talenta duo ab aduerfario meo ſumpſerat, inter poſitis nelcio quibusinimicitiis , rem ad medetuliflet, in ius vocare homi nem & præuaricationisaccuſareauſus fum . Exitum meæ miſerię fic cõpre hendam ,vt& intelligas nefarium Ice lus, nec mihi molefta lit fuſa calami tatis narratio. Tot artibus egit,tot fu cis circumamidtum crimen ſuum ve lauit, vtimmineret periculū, ne in mo velut laceſſitä innocentiæ temeritas vindicaretur. Viciſle mihi viſus ſum , quia non perij , nec aliquid amplius impetrarunt amici mei, quàm vtin tegrâ famâpoficm à lice dilccdere. Non . Satyricon . 117 1 Non nego ſanctitatem ludicum hæc mala mulcere, no patronorum ſancti tatem (eorú qui à communi facinorū orbita deflectunt) publicam aliorum infamiam velutabftergere . Sed norű naufragiis mare , non falute aliquot nauium amittit crudclitatis nomen; nec proba eſt Sirenum vicinia, quoniá tranfeuntem Ithacum nó euertit. Iam verò quibus pænis digni ſunt, qui hos homines propellunt in forum ; qui in quam,nihil minus quàm peritos æqui tatis humanæ ad Oratorum ſubſellia trudūt? Sacerdotes & Antiftites The- . midis dico, quorú è ſcholis inexperti adoleſcentuli cũ empto teſtimonio ad clientum ruinam ac penè fatum pro ruunt,vt quod olim ferebant, afinusad lyram , id oraculum putem in hæc tem pora deſtinacum. Quid ille qui nuper cùm inter patronos referri quæreret, protulit teftimonijlibellum , quem nó magis lectum quàm Iuriſprudentięca dices, etiam fibi abſens procurauerat? Credebat contineri ſe ciuilis ſcienciæ L Euphormionis Lufinini ſtudiis meruiſſe quem omnia tribuna lia audirent. Erat autem ſcripcū ,illum medicinæ pericum cooptádum in nu meros eorú qui præcocia facą (aluber rima rationcmorarentur.Hinc ſibila, hinc riſus, ab iis plurimùm edici , qui tantùm eruditius peccauerant. Videbatur haud (peroenda monuiſ ſe, volebámq; vlterius audire ſuaden tem ,cùm Percas ad me veſtigandum miffus, neſcio qua fortuna in eandem porricum ſe coniecit , meq; nec opi nátem fæuiſſima oracione perſtrinxit, & tencore, inquit,Euphormio,tenco fugitiuum ,tenco ea cruce dignum quæ etiam vltra morrem delæuiat. Cùm alſueuiſſem effe miſer, & pallidi vulcus nullo metu vlcrà poſſent albefcere,in tentauiin irruentémanus, & conſtanti lumine tantùm no transfixi minancé. ac deindecum aſperrimis vocibus de conaremus, &ille veluti pro præda, ego pro ſalute dimicarem, iam aduolauerat ad nos populus,quantus pridie ad cau poncm nõiuerat, & tanquam in arena Satyricon , 118 luctantes etiam penè hortabatur ad pugnam. Sedcam ille me ſeruum vo caret ,ego impoſtorem dicerem, cùm ille Callionem , egolibertatem, incla maremus, aliusminis,alius flecu age ret, vterq.vcluti per compendium có. fluentes ad ſpectaculum homines ſuæ caufæ admonuit . Ille me Callionis ſeruum , Callionis fugitivum dicebat; Ego contra liberis parentibus ortum, vnáque cænâ improbe emptum refe sebam .Viſa res multitudini digna quá non aliis mádaret. Statim obtinet mi ſeriæ fauor, ſtarim vindicias falcem ſe cundum libertatem dandas cenſer ; Percantem importunius obſtantem expellit. Ego verò per Curiæ veluti poſticum egreſſus,mox Alexãdriâ me proripiés & in tutioré vrbem diſcelli, & quoniá res ad populú traducta eſt, vos qui hæc auditis, qui legitis, quam quam eſtis omnes improbi , iudices non recuſo , FINIS. Errata propter abfentiam Euphormionis inter cudendum juborta,su fic corrige. folio 25.pagina z linca 2.ſcilice,lege,Glice.linea 7 . inhorruerunt ,lege, inhorracrant.linea 23. excedit, lege,excdit.fol.26,pag.1.lin.s.limitibus,lege,limini bus.fol.28.pag.2.lin.8.Diræ ,lege,Dira.lin.24. truci dant, lege, trucidat.fol.29.pag.z.lin.4 auferrent, les ge,auferret.lin.9.repetens,lege,repeats.lin .vlt. no. sus, lege,nouus.fol.3o.pag.i.lin ...detrudere, lege, detruderet.fol.31.pag. 1.lin.13. Non, lege,Nec.pag . 2.lin. vlt.eletus , lege, elatus. fol. 34.pag. 2.lin . 12: inueniret, lege , inuenient. lin . Is-poſt particulam & addendum ,ſeu .lin.17.poft cæleſtis , addi debet,ſeu tericna fol. 36.pag. 1.lin.2 2.aduerfa,lege,auerſa fol. 40.pag.2 lin.is.rcligionibus,lege,regionibus, fol. 41.pag 1.lin.14.quçſucrant,lege,quefiuerunt lim.19. annumeremus, lege,annueremus.pag.z.lin.3.pixi dic ,legc,pixide.lin.7 fpeciem , lege, ſpeciem ,fol.43. pag. 1.ling.multum ,lege, inultumpag 2. lin.vlt.iur. lis,lege,iuſtis.fol.44.pag.2.lio.9.qu etum ,lege , in . quietum.fol.45.pag.i. in.19.viditatis, lege,auidita tis,pag.2.lin.20.iudicia,lege indicia. fol46. . pag. r. lin.13.teſtantur,lege,teftabantur,lin.23-nihi, lege,ni hil.fol.47.pag.2.lin .1 arpeç,lcge,arancz.fol.49.pa I.lunibus,lege, renibus,fol.s4.pag.1.lin.s.parus, le ge,paftus,fol.56.pag.z.lin.24 fignis, lege, ligna fol. 65.pa.i.lin.17.cune,lege,cunis,fol 73.pag. 2. lin. 13 . atius,lege,latius,fol.75.pag 2.lin.23.incxpiakiale, lege,inexpiabile, fol.78.pa.z.lin ,22.miferrini, lege, miferrimus.

1